Rena Mirecka

Rena Mirecka
Imię i nazwisko

Irena Kądziołka

Data i miejsce urodzenia

27 lutego 1934
Francja

Data i miejsce śmierci

27 sierpnia 2022
Wrocław

Zawód

aktorka

Odznaczenia
Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”

Rena Mirecka, właśc. Irena Kądziołka[1] (ur. 27 lutego 1934[2] we Francji[3][1], zm. 27 sierpnia 2022 we Wrocławiu[4]) – polska aktorka teatralna, teoretyk teatru, pedagog i aktorka Teatru Laboratorium, poetka.

Życiorys

Urodziła się we Francji w 1934, w rodzinie robotniczej. W 1939 przyjechała do Polski. W 1952 ukończyła Państwowe Liceum Administracyjno-Handlowe w Brzesku i rozpoczęła studia na Wydziale Handlowym Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie. W 1953 zdała egzaminy do Państwowej Wyższej Szkoły Aktorskiej w Krakowie[1], którą ukończyła w 1957[1][3], studiowała m.in. u Haliny Gallowej. Na ostatnim roku studiów przybrała pseudonim Mirecka (wystąpiła pod nim po raz pierwszy 9 grudnia 1956 jako Celia w przedstawieniu dyplomowym Jak wam się podoba Williama Shakespeare’a). W sezonie teatralnym 1957/1958 była zatrudniona w zespole Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Imprez Teatralnych i Widowiskowych w Krakowie[1]. Od 1959 występowała w Teatrze 13 Rzędów i Teatrze Laboratorium Jerzego Grotowskiego w Opolu, a następnie we Wrocławiu do rozwiązania Teatru w 1984, występowała we wszystkich przedstawieniach Teatru. Prowadziła staże parateatralne i wykłady z metody aktorskiej[1].

Od listopada 1972 do lutego 1973 w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie wraz ze Zbigniewem Cynkutisem i aktorami Teatru (z Jadwigą Jarmuł, Barbarą Koziarską, Urszulą Rydzewską i Zbigniewem Górskim) przygotowała zdarzenie teatralne Jałowa według Yermy Federica Garcii Lorki[5](premiera 16 lutego 1973). W styczniu i lutym 1974, w tym samym teatrze i również we współpracy z Cynkutisem pracowała nad zdarzeniem Arka (od września do grudnia).

W roku 1979 należała do zespołu realizującego przedsięwzięcie parateatralne Drzewo ludzi[6], a w 1981 roku wzięła udział w ostatnim dziele scenicznym zrealizowanym przez członków zespołu Teatru Laboratorium Thanatos polski. Inkantacje w reżyserii Ryszarda Cieślaka, jako teksty wykorzystano jej wiersze[7] w Teatrze Laboratorium. Choroba i śmierć Antoniego Jahołkowskiego spowodowała zaprzestanie prac przy Thanatosie polskim[7].

Na początku lat 90. XX wieku zamieszkała na Sardynii, gdzie wraz z grupą przyjaciół założyła International Centre of Work Prema Sãyi. Na podstawie doświadczeń z Teatru Laborartorium prowadziła warsztaty parateatralne i spotkania. W 1993 z Ewą Benesz założyła International Centre of Work Prema Sãyi na Sardynii[1], kontynuowała w następnych latach prace parateatralne, należące głównie do cyklu NO IT’S THE FLIGHT. Współpracuje nadal z Instytutem Jerzego Grotowskiego[8].

W 2006 otrzymała nagrodę Golden Graal[9]. 12 stycznia 2009 z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrała Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[10]. W 2017 roku 29 marca z okazji Międzynarodowego Dnia Teatru otrzymała medal Zasłużony dla Wrocławia, które w imieniu miasta wręczył Jacek Sutryk, dyrektor Departamentu Spraw Społecznych UMW.

Pochowana na Cmentarzu Świętej Rodziny[11].

Parateatr Reny Mireckiej

Rena Mirecka czasie prac warsztatowych w Teatrze Laboratorium była odpowiedzialna za plastykę ruchu[12]. Gdy parateatr na początku lat 70. dominował w pracy Teatru, ona nie należała do grupy pracującej nad tymi projektami, jednakże oprócz występów w znajdujących się w repertuarze przedstawieniach, prowadziła własne prace warsztatowe i artystyczne. Była współprowadzącą liczne staże i warsztaty najczęściej we współpracy z Cynkutisem i Stanisławem Scierskim (Paryż 1973, Australia, 1974) oraz Antonim Jahołkowskim (Pontedera 1975; Opole 1976). Od 1976 wraz z Zygmuntem Molikiem i Jahołkowskim brała udział w kolejnych warsztatach z cyklu Acting Therapy[13] (m.in. La Tenaille 1976; Nowy Jork 1977, Hamilton 1977; Lozanna 1977; Berkley 1977; Bordeaux 1978).

Rena Mirecka w swojej pracy parateatralnej wielką uwagę przywiązuje do kompozycji przestrzeni, przedmiotów wyzwalających rozległe skojarzenia oraz barw, inspirujących do działań. Prowadząc warsztaty, artystka dąży do integracji podczas wyjątkowego spotkania w trakcie działań parateatralnych. Wymaga to od uczestników oddania i zaangażowania na wielu poziomach, każdy z współuczestników przygotowuje siebie, bierze udział w procesie pogłębiania struktur pieśni, tańców i działań umożliwiających tę integrację. Podczas pracy z ciałem czerpie z doświadczeń ukształtowanych jeszcze w trakcie pracy w Teatrze Laboratorium, a także rozwijanych i doskonalonych przez siebie gestów, połączonych z wewnętrznymi impulsami. Wszelkie ruchy ciała, ramienia, tułowia, dłoni itp., oraz spojrzenie mają związek z działaniami wewnętrznymi, łączą się z gestami. Ćwiczenia plastyczne i głosowe opierają się na niepowtarzaniu schematycznych ruchów, w tej pracy konieczne jest współdziałanie ze swoim wnętrzem[14].

Obok specyficznej obecności cielesnej w pracy Reny Mireckiej kluczowe znaczenie ma dźwięk, przede wszystkim śpiew. Mirecka od dawna praktykuje pieśni sakralne. Najczęściej wykonuje mantry hinduskie[15]. W 2010 roku przy Instytucie im. Jerzego Grotowskiego została powołana Szkoła Reny Mireckiej[16], w której w latach 2010–2017 aktorka prowadziła KARAWANASUN i SŁOŃCE.

Kariera teatralna

dramat autor rola reżyser teatr miejsce data premiery
Orfeusz Jean Cocteau Śmierć Jerzy Grotowski Teatr 13 Rzędów Opole 10 sierpnia 1959
Kain George Byron Ewa Jerzy Grotowski Teatr 13 Rzędów Opole 30 stycznia 1960
Kabaret Błażeja Sartra Adam Kurczyn Wielka Niewiadoma Jerzy Grotowski Teatr 13 Rzędów Opole 15 maja 1960
Misterium Buffo według Władymira Majakowskiego Dama Jerzy Grotowski Teatr 13 Rzędów Opole 31 lipca 1960
Siakuntala według Kālidāsy Siakuntala Jerzy Grotowski Teatr 13 Rzędów Opole 13 grudnia 1960
Gliniane gołębie – faktomontaż zespół Teatr 13 Rzędów Opole 31 marca 1961
Dziady Adam Mickiewicz Zosia Jerzy Grotowski Teatr 13 Rzędów Opole 18 czerwca 1961
Pamiętnik śląski Zygmunt Molik Teatr 13 Rzędów Opole 9 lipca 1961
Idiota według Fiodora Dostojewskiego Nastasja Filipowna Waldemar Krygier Teatr 13 Rzędów Opole 21 października 1961
Kordian Juliusz Słowacki Czarownica; Laura Jerzy Grotowski Teatr 13 Rzędów Opole 13 lutego 1962
Akropolis Stanisław Wyspiański Rebeka-Kasandra Jerzy Grotowski, Józef Szajna Teatr Laboratorium 13 Rzędów Opole 10 października 1962
Tragiczne dzieje doktora Fausta Christopher Marlowe żeński Mefisto Jerzy Grotowski Teatr Laboratorium 13 Rzędów Opole 23 kwietnia 1963
Studium o Hamlecie na tekstach Williama Shakespeare’a i Stanisława Wyspiańskiego Ofelia Jerzy Grotowski Teatr Laboratorium 13 Rzędów Opole kwiecień 1964[17]
Akropolis
(V wersja) 		Stanisław Wyspiański Rebeka-Kasandra Jerzy Grotowski Teatr Laboratorium Wrocław 17 maja 1967
Ewangelie
próba otwarta[18] 		Maria Magdalena Jerzy Grotowski Teatr Laboratorium Wrocław 1967
Książę Niezłomny Juliusz Słowacki Feniksana Jerzy Grotowski Teatr Laboratorium Wrocław 19 marca 1968
Apocalypsis cum figuris Jerzy Grotowski Maria Magdalena Jerzy Grotowski Teatr Laboratorium Wrocław 19 lipca 1968
Jałowa – zdarzenie teatralne Federico García Lorka Zbigniew Cynkutis Teatr im. Juliusza Osterwy Lublin 2 marca 1973
Thanatos polski. Inkantacje na motywach Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego (roboczy tytuł Po Dostojewsku[19]) z tekstami wierszy Adama Mickiewicza, Czesława Miłosza, Rafała Wojaczka i Reny Mireckiej, w układzie Ryszarda Cieślaka[7] Ryszard Cieślak Teatr Laboratorium Wrocław próby z publicznością, oficjalny pokaz 28 lutego 1981[7]

Źródło[20].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Mirecka Rena [online], grotowski.net, 12 czerwca 2017 [dostęp 2019-09-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-09-12].
  2. ↑ wyszukiwanie „Mirecka, Rena”. [w:] katalog NUKAT [on-line]. [dostęp 2015-08-09].
  3. ↑ a b Krzysztof Bodanko: Droga Reny Mireckiej. [w:] nr 3 [on-line]. Odra, 2006. [dostęp 2010-02-15]. (pol.).
  4. ↑ Wrocław. Zmarła Rena Mirecka. e-teatr.pl. [dostęp 2022-08-28]. (pol.).
  5. ↑ Cymerman Jarosław: Z Mekki do Medyny. Rena Mirecka i Zbigniew Cynkutis w Teatrze im. Juliusza Osterwy w Lublinie, „Performer” 2016 nr 11–12.
  6. ↑ Drzewo Ludzi [online], grotowski.net [dostęp 2019-09-16] (pol.).
  7. ↑ a b c d Kornaś Tadeusz: „Thanatos Polski” w Teatrze Laboratorium, „Pamiętnik Teatralny” 2000 z. 1–4, s. 272–283.
  8. ↑ Rena Mirecka. [dostęp 2010-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
  9. ↑ Golden Graal premiati – Rena Mirecka. [dostęp 2010-02-23]. (wł.).
  10. ↑ Inauguracja Roku Grotowskiego. mkidn.gov.pl, 2009-01-12. [dostęp 2012-11-27].
  11. ↑ Pogrzeb Wiktora Zatwarskiego. Aktor i wokalista spoczął na warszawskich Powązkach. Instytut im. Jerzego Grotowskiego. [dostęp 2024-01-28].
  12. ↑ Zob. Ćwiczenia plastyczne Reny Mireckiej, Wrocław 1976.
  13. ↑ Acting Therapy 2.3 [online], grotowski.net, 8 lipca 2015 [dostęp 2019-09-16] (pol.).
  14. ↑ Zob. Janik Karina: Parateatr Reny Mireckiej – próba charakterystyki, „Performer” 11–12/2016.
  15. ↑ Zapisy filmowe pracy Reny Mireckiej dostępne są na grotowski.net w sekcji Mediateka.
  16. ↑ SŁOŃCE Szkoła Reny Mireckiej.
  17. ↑ Plakat do spektaklu „Studium o Hamlecie” według Shakespeare’a i Wyspiańskiego, Opole 1964. Projekt Waldemar Krygier. [dostęp 2010-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
  18. ↑ Plakat do prób otwartych spektaklu „Ewangelie”, Wrocław 1967. Projekt Waldemar Krygier. [dostęp 2010-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
  19. ↑ „Początkowo dzieło miało nosić tytuł Po Dostojewsku. Nie dlatego jednak, że zamierzano wykorzystać prozę Dostojewskiego, lecz dlatego, że chciano przekazać dylematy człowieka z taką mocą, jak robił to autor Zbrodni i kary. Pokazać człowieka rozpiętego między dobrem a władzą, zdolnego do tkliwości i miłości, a równocześnie w pełni jego okrucieństwa, wybierającego pomiędzy namiętnością i Bogiem. Doświadczenia wyniesione z lektury Dostojewskiego zderzyły się z własnymi doświadczeniami twórców.” za: Tadeusz Kornaś: Inny Teatr. „Pamiętnik Teatralny” 2000 nr 1-4, s. 272–283.. [dostęp 2010-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-11-26)]. (pol.).
  20. ↑ Rena Mirecka, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2010-02-23].

Bibliografia

Zobacz też

Linki zewnętrzne