Raków – dzielnica Częstochowy, położona na południowy wschód od centrum miasta, na lewym brzegu Warty. Od zachodu ograniczona jest drogą krajową nr 91. Graniczy z dzielnicami Błeszno, Wrzosowiak, Ostatni Grosz oraz Zawodzie-Dąbie. Przebiega przez nią linia kolejowa Warszawa Centralna–Katowice (pierwotnie kolej warszawsko-wiedeńska) wraz ze stacją Częstochowa Raków (przez wiele lat noszącą nazwę Częstochowa Błeszno). Przeważa zabudowa wielorodzinna.
Historia
W 1377 r. książę Władysław Opolczyk nadał braciom o imionach Jaśko i Niczko kuźnicę na terenie wsi Błeszno, nad rzeką Wartą, w miejscu dzisiejszej huty[2]. Sam Raków pierwszy raz wzmiankowano w 1631 r. jako las należący do gruntów miejskich.
Losy dzielnicy związane są z położoną nieopodal Hutą Częstochowa. Do lokalizacji zakładu w tym miejscu przyczyniły się: zasoby rud żelaza w okolicach Częstochowy, bliskość kopalń węgla kamiennego w Zagłębiu Dąbrowskim, obfitość taniej siły roboczej, tanie grunty oraz dostęp do kolei Warszawsko-Wiedeńskiej[2]. Grunty rakowskie pod budowę huty Bernard Hantke kupił od Grzegorza Błeszyńskiego w 1895 r., po czym zburzył istniejący w tym miejscu folwark, a mieszkańców wysiedlił na drugą, zachodnią stronę torów kolejowych[3].
Prace budowlane w oparciu o projekty inżynierów Józefa Chlebowskiego, Józefa Chmurskiego i Leopolda Sobańskiego rozpoczęto w 1896 roku, a zakończono w 1902 r.[2] Osią nowego osiedla uczyniono ścieżkę łączącą Błeszno z Dąbiem (ul. Limanowskiego), a także nowo wytyczoną prostopadłą drogę (ul. Okrzei) odchodzącą od traktu łączącego Częstochowę z Siewierzem. Nazwy ulic wprowadzono prawdopodobnie po I wojnie światowej, a po przyłączeniu do Częstochowy zmieniono, by uniknąć dublowania z ulicami w centrum Częstochowy.
Osiedle robotnicze Raków zbudowane zostało na przełomie XIX i XX wieku, gdy powstała huta; przeprowadzono wówczas elektryfikację (1904 r.)[2], wybrukowano ulice, zbudowano szkołę i kościół. W tym czasie Raków funkcjonował jako fragment wsi Huta Stara B. W roku 1920 utworzono klub piłkarski Sparta, a w 1921 Racovia (obecnie Raków Częstochowa)[4]. W 1928 licząca 7 tys. mieszkańców osada przemysłowa włączona została do miasta na wyraźne żądanie jej mieszkańców[5].
Włączenie do Częstochowy nastąpiło, mimo iż Raków był wówczas nie tylko przemysłowym osiedlem, ale samowystarczalnym miasteczkiem ze sklepami, szkołą, szpitalem, pocztą i parafialną kaplicą. Formalnie osiedle rakowskie należało do gminy Huta Stara, której władzom mieszkańcy Rakowa zarzucali finansowanie inwestycji na terenach wiejskich z płaconych w Rakowie podatków kosztem zaniedbywania samego Rakowa. Z drugiej strony Częstochowa również była zainteresowana przyłączeniem Rakowa. 2 czerwca 1920 r. rada miejska podjęła uchwałę w tej sprawie, domagając się przyłączenia zurbanizowanych osiedli Aniołowa, Błeszna, Boru, Dąbia, Kamienia, Ostatniego Grosza, Rakowa, Stradomia i Zacisza, jednak proces ten był przewlekany przez władze powiatu częstochowskiego. Raków i Dąbie utworzyły dzielnicę numer XI, drugą pod względem liczby zamieszkania po śródmieściu[3].
Gwałtowny rozrost dzielnicy nastąpił po II wojnie światowej, co było odpowiedzią na rozbudowę huty: powstały osiedla Raków I (już w 1949), Raków II i Raków III, w skład których oprócz kilkukondygnacyjnych budynków mieszkalnych weszły szkoły i przedszkola. Wytyczono wówczas socrealistyczną aleję Pokoju, którą od 1959 kursują tramwaje. Do 1971 tramwaj jeździł też ulicą Łukasińskiego. W latach 1968–2000 przy Alei Pokoju mieściło się kino Relax z 590 miejscami. W 2000 r. budynek kina przebudowano na supermarket Leader Price (obecnie Netto). Wzdłuż alei, między rzędami lip, znajduje się ścieżka rowerowa. Niegdyś pełna punktów handlowych i usługowych, aleja Pokoju obecnie podupadła.
Obiekty położone w dzielnicy
Komunikacja
Przez dzielnicę przebiega linia tramwajowa nr 1, znajduje się tu także pętla, na której kończy swoją trasę linia tramwajowa nr 2. W południowej części dzielnicy w 2012 roku zbudowano pętlę tramwajową dla linii nr 3. Przy pętli tramwajowej linii 2 znajduje się także pętla autobusowa dla dziennych linii 12, 32 i nocnej 80. Oprócz tego przez Raków jeżdżą jeszcze linie 19,35 i 39 a obrzeżem dzielnicy kursują linie 10, 20, i 24 oraz autobusy podmiejskie oprócz linii 69.
Urodzeni w Rakowie
Galeria
-
Kościół pw. św. Józefa
-
-
Pałacyk Bernarda Hantkego, właściciela Huty Częstochowa, obecnie Miejski Dom Kultury
-
Willa dyrektora huty
-
Zabudowania Huty Częstochowa
-
Domy robotnicze w 1993 roku
Linki zewnętrzne
Przypisy
