Puferki

Puferki
Gruschkamühle
Część Tarnowskich Gór
Ilustracja
Centrum Puferek – skrzyżowanie ulic: Grzybowej i Wincentego Pola
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

tarnogórski

Miasto

Tarnowskie Góry

Dzielnica

Sowice

Data założenia

ok. 1786[1]

W granicach Tarnowskich Gór

22 maja 1975[2]

SIMC

0943983

Strefa numeracyjna

(+48) 32

Kod pocztowy

42-609

Tablice rejestracyjne

STA

Położenie na mapie Tarnowskich Gór
Mapa konturowa Tarnowskich Gór, w centrum znajduje się punkt z opisem „Puferki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Puferki”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Puferki”
Położenie na mapie powiatu tarnogórskiego
Mapa konturowa powiatu tarnogórskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Puferki”
Ziemia50°27′56″N 18°50′27″E/50,465417 18,840722
Multimedia w Wikimedia Commons

Puferki (niem. Gruschkamühle) – miejscowość, stanowiąca część miasta Tarnowskie Góry[3], zlokalizowana na terenie dzielnicy Sowice.

Lokalizacja

Puferki położone są w odległości ok. 2,5 km w linii prostej od centrum miasta[4]. Obejmują kilkanaście domów znajdujących się wzdłuż ul. Grzybowej i przy ul. Wincentego Pola. Przez miejscowość przepływa rzeka Stoła.

Historia i nazwa

Sowice (niem. Sowitz) i Puferki (niem. Gruschkamühle; podkreślone na niebiesko) na fragmencie niemieckiej mapy Górnego Śląska z 1940 roku (na podstawie pruskiej mapy z 1883 roku)

Na rzece Stole przepływającej przez Puferki prawdopodobnie już od XV wieku istniał rozbudowany system stawów piętrzących wodę, przy których powstawały młyny, kuźnie oraz zakłady przeróbki urobku[5]. Zajmowano się w nich rozbijaniem większych brył kruszcu na drobne kawałki. Tego typu zakłady nosiły w języku niemieckim nazwę Pochwerk(inne języki), do której nawiązuje polska nazwa miejscowości. Urzędowa nazwa niemiecka Puferek brzmiała jednak Gruschkamühle i odnosiła się do nazwiska właściciela jednego z młynów założonych pod koniec XVIII wieku, po ustaniu na tym terenie działalności kuźniczej[1][6]. Młyn taki, usytuowany nad Stołą w rejonie dzisiejszej ul. Wincentego Pola, zaznaczony był jeszcze na mapach WIG z lat 30. XX w.[7]

Dr Marek Wroński utożsamia z Puferkami osadę Ruda, inaczej Hammer (od niemieckiego słowa oznaczającego ‘młot’), występującą po raz pierwszy w dokumencie z 15 kwietnia 1415 roku, w którym biskup krakowski Wojciech Jastrzębiec erygował parafię w Tarnowicach. Wcześniej Ruda oraz wsie: Tarnowice, Rybna, Pniowiec, Opatowice, Sowice i Lasowice należały do parafii w Reptach. Nazwa tej miejscowości mogła się odnosić do podmokłej łąki lub bagniska koloru rdzawego, znacznie bardziej prawdopodobne jednak jest odniesienie do miejsca wydobycia i/lub wytapiania rudy żelaza[8][6].

Historycznie oraz administracyjnie południowo-wschodnia część Puferek była częścią gminy Sowice (niem. Gemeinde Sowitz)[9], natomiast północno-zachodnia część miejscowości wraz z sąsiednim Repeckiem przynależała do gminy Opatowice (Gemeinde Oppatowitz)[10][1]. W latach 1945–1954 miejscowości te były częścią gminy Strzybnica, w latach 1954–1958 – gromady Strzybnica, w latach 1958–1966 – osiedla Strzybnica, a w latach 1967–1975 – miasta Strzybnica, które w 1975 roku przyłączono do Tarnowskich Gór, a Repecko oraz cały obszar Puferek stały się częścią dzielnicy Sowice[5].

Archeologia

Dolina rzeki Stoły w Puferkach – miejsce wielu odkryć archeologicznych

Podczas prowadzonych w dolinie rzeki Stoły na terenie Puferek w latach 30. ubiegłego wieku prac wykopaliskowych archeolodzy odkryli pozostałości osady z epoki kamiennej oraz dwa ślady osadnictwa z epoki kamiennej i epoki brązu (AZP 94-46 nr 10-12 o współrzędnych: 50°27′53″N, 18°50′12″E; 50°27′52″N, 18°50′24″E oraz 50°27′50″N, 18°50′30″E)[11][12]. Odnalezione tam naczynia reprezentują kulturę łużycką[12].

Komunikacja

Dojazd do Puferek od strony Sowic (od wschodu) i Strzybnicy (od zachodu) umożliwia ul. Grzybowa (stanowiąca fragment drogi powiatowej klasy Z nr 3290S[13]), natomiast od strony centrum (od południa) prowadzi ul. Wincentego Pola (droga gminna klasy D nr 270 198 S[14]).

Publiczny transport zbiorowy zapewnia Zarząd Transportu Metropolitalnego organizujący przewozy autobusowe na liniach 189, 671 i 736[15]. Autobusy zatrzymują się na przystanku o nazwie Puferki[15].

Przez Puferki przebiega szlak turystyczny czarny Szlak Segiecki[16].

Przypisy

  1. ↑ a b c Nowak 1927 ↓, s. 242.
  2. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 15, poz. 88.
  3. ↑ Obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2019 r. poz. 2360).
  4. ↑ Pomiary dokonane przy pomocy mapy Systemu Informacji o Terenie (SIT) miasta Tarnowskie Góry.
  5. ↑ a b Informacja z tablicy informacyjnej zlokalizowanej na terenie dzielnicy Sowice.
  6. ↑ a b Wroński 1986 ↓, s. 37–45.
  7. ↑ Mapa topograficzna WIG 1 : 100 000, pas 47, słup 28 Katowice, wyd. uzupełnione i wznowione 1939, Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny.
  8. ↑ Drabina 2000 ↓, s. 41.
  9. ↑ Tarnowitzer Kreiskalender für das Jahr 1916 ↓, s. VII.
  10. ↑ Tarnowitzer Kreiskalender für das Jahr 1916 ↓, s. VI.
  11. ↑ Drabina 2000 ↓, s. 14.
  12. ↑ a b BIP – Urząd Miejski w Tarnowskich Górach: Gminna Ewidencja Zabytków. 2013-09-06. [dostęp 2018-01-27]. (pol.).
  13. ↑ BIP – Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach: Aktualny wykaz dróg powiatowych. 2020-09-09. [dostęp 2021-01-27]. (pol.).
  14. ↑ Wykaz dróg w administracji MZUiM; Biuletyn Informacji Publicznej UM w Tarnowskich Górach.
  15. ↑ a b Lista przystanków: Tarnowskie Góry. [w:] Zarząd Transportu Metropolitalnego [on-line]. [dostęp 2019-03-15]. (pol.).
  16. ↑ Starostwo Powiatowe w Tarnowskich Górach: Powiatowe szlaki rowerowe. tarnogorski.pl. [dostęp 2019-09-18]. (pol.).

Bibliografia

Dzielnice, osiedla i części Tarnowskich Gór
Dzielnice[A]
Części miasta według TERYT
Inne

  1. ↑ Jednostki pomocnicze (dzielnice) wymienione w Rozdz. 4. § 8 pkt. 2 Statutu Gminy Tarnowskie Góry.