Procesy załogi Majdanka – procesy, które odbyły się przed sądami polskimi i niemieckimi, obejmujące członków załogi byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Majdanek. W sumie, w latach 1944–1981 osądzono 170 esesmanów (zarówno mężczyzn, jak i kobiet) oraz kapo, którzy pełnili służbę w tym obozie (znanych jest 1300 nazwisk członków załogi obozu). Majdanek pełnił nie tylko funkcję obozu koncentracyjnego, lecz także obozu zagłady. Poniżej przedstawiono kilka ważniejszych procesów załogi obozu.
Był to proces bez precedensu w dziejach polskiego wymiaru sprawiedliwości. Po raz pierwszy mieli zostać oskarżeni na ziemiach polskich przestępcy wojenni. Był to również jeden z pierwszych procesów zbrodniarzy wojennych w okresie II wojny światowej. Jako że nie miał precedensów i toczył się w trakcie nadal trwających walk (niemal cała Polska była jeszcze okupowana), z pewnością na proces ten duży wpływ miała żądza zemsty i kary wobec oskarżonych. Mimo tych okoliczności, można uznać, że proces odbył się zgodnie z prawidłami sztuki sądowniczej. Rozpatrzono właściwość Specjalnego Sądu Karnego w Lublinie do rozpatrywania niniejszej sprawy (oskarżeni nie mieli statusu jeńców wojennych, ponieważ nie spełniali zadań związanych z prowadzeniem wojny i zostali oskarżeni o działalność czysto zbrodniczą. Oparto się m.in. o artykuł 1 regulaminu wojny lądowej IV konwencji haskiej). Oskarżonym przydzielono obrońców z urzędu. Wszyscy oskarżeni zostali przesłuchani (żaden z nich nie przyznał się do winy). Pod przysięgą zeznało 15 świadków. Z ich zeznań wynikało, że każdy z oskarżonych w okrutny sposób przyczynił się do uśmiercenia setek tysięcy ludzi.
Na ławie oskarżonych zasiadło 4 esesmanów:
Wilhelm Gerstenmeier dostarczał cyklon B do obozowych komór gazowych, „bił i znęcał się pejczem nad osadzonymi w obozie więźniami zarówno spośród ludności cywilnej, specjalnie nad kobietami, jak i nad jeńcami wojennymi” (pisownia oryginalna)[1];
Anton Thernes „(..) brał udział w prześladowaniu osadzonych w obozie osób spośród ludności cywilnej i jeńców wojennych (..)” [źródło: Postanowienie Sądu], sąd jednak nie przychylił się do zarzutu szczególnie okrutnego znęcania się nad osadzonymi;
Hermann Vögel „bił i znęcał się nad osadzonymi w obozie więźniami, zarówno spośród ludności cywilnej i nad jeńcami wojennymi (...) systematycznie wymuszał od obywateli polskich świadczenia pod groźbą oddania ich lub ich bliskich w ręce władz okupacyjnych”[1];
Theodor Schöllen „(..) bił i znęcał się nad osadzonymi w obozie więźniami cywilnymi i jeńcami wojennymi, przy czym przyswoił sobie specjalny system tortur polegający na wyrywaniu lub wybijaniu żywym ludziom sztucznych i zdrowych zębów w poszukiwaniu kamieni wartościowych”[1];
– oraz 2 niemieckich kapo: Heinz Stalp i Edmund Pohlmann, obaj mający na sumieniu wiele okrutnych zbrodni, w tym liczne gwałty na więźniarkach w obecności ich mężów i dzieci. Kapo Edmund Pohlmann uniknął kary popełniając samobójstwo 29 listopada.
Sąd przyjął akt oskarżenia w całej rozciągłości dla oskarżonych: Vogla, Gerstenmeiera i Shöllena. Co do oskarżonych Thernesa i Stalpa, mimo zebrania „silnych poszlak”, Sąd nie przyjął wszystkich zarzutów oskarżenia za udowodnione bez wątpliwości. Jednak zasadnicza kwestia – uczestnictwa w „mechanizmie zniszczenia” nie podlegała wątpliwości.
Wyrok Sądu w pierwszym procesie załogi Majdanka:
Anton Thernes – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
Heinz Stalp – śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano)
Ponadto wobec wszystkich oskarżonych orzeczono utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze, oraz konfiskatę całego majątku. Zwolniono ich jednak ze zwrotu kosztów postępowania karnego i uiszczenia opłaty sądowej.
W latach 1946–1948 przed polskimi sądami powszechnymi stanęło kolejnych 95 byłych członków załogi Majdanka. Czasami niepoprawnie określane są one jako drugi proces załogi Majdanka, gdyż faktycznie była to cała seria procesów, a nie jeden proces zbiorowy. Najważniejszą spośród oskarżonych była Elsa Ehrich, niezwykle okrutna kierowniczka obozu kobiecego. Została ona skazana na śmierć w lipcu 1948 i stracona. W sumie jednak niewiele wiadomo o innych oskarżonych i przebiegu tych procesów.
Niektóre werdykty sądów polskich w procesach załogi Majdanka (1946–1948):
Proces załogi Majdanka przed niemieckim sądem w Düsseldorfie (26 października 1975 – 30 czerwca 1981)
Ostatni proces zbrodniarzy z Majdanka (tzw. trzeci proces załogi Majdanka) odbył się już przed sądem zachodnioniemieckim. Jak wszystkie procesy zbrodniarzy hitlerowskich w RFN towarzyszyły mu liczne skandale i kontrowersje. Trwał prawie 6 lat, gdyż obrona celowo przedłużała proces, wykorzystując podeszły wiek oskarżonych. Każdemu z oskarżonych sąd musiał udowodnić indywidualnie winę co do każdego przestępstwa, a najwyższą karą jaką mogli otrzymać była kara dożywotniego pozbawienia wolności. Na ławie oskarżonych zasiadło 16 byłych esesmanów i esesmanek. Wśród nich zasiadły skazane już w pierwszym procesie oświęcimskimHildegard Lächert i Alice Orlowski, a także tacy zbrodniarze jak Hermine Braunsteiner czy Emil Laurich. Byli sanitariusze SS Günther Konietzny i Wilhelm Reinartz zostali wycofani z procesu z powodu choroby, a Orlowski zmarła przed ogłoszeniem werdyktu. Wyrok przyjęli z oburzeniem (jako zbyt łagodny) nie tylko byli więźniowie Majdanka, lecz także opinia publiczna w RFN i zagranicą.
Członkowie załogi Majdanka skazani za zbrodnie popełnione w innych obozach koncentracyjnych
Max Koegel (drugi komendant Majdanka, później komendant Flossenbürga) – skazany w 1946 na karę śmierci przez brytyjski Trybunał Wojskowy za zbrodnie popełnione w obozie Flossenbürg (popełnił samobójstwo przed wykonaniem wyroku);
Anton Thumann (zastępca komendanta Majdanka, później także członek załogi Neuengamme) – skazany na karę śmierci w 1946 przez brytyjski Trybunał Wojskowy w procesie załogi Neuengamme (stracony w 1946);
Hermann Hackmann (komendant więźniarskiej części obozu Majdanek, później także członek załogi Buchenwaldu) – skazany w 1947 na śmierć przez amerykański Trybunał Wojskowy w procesie załogi Buchenwaldu (wyrok zamieniono na dożywotnie pozbawienie wolności, następnie oskarżony w trzecim procesie załogi Majdanka);
Erich Muhsfeldt (szef krematoriów w Majdanku i Auschwitz-Birkenau) – skazany na śmierć w 1947 przez polski Najwyższy Trybunał Narodowy w pierwszym procesie oświęcimskim (wyrok wykonano w 1948);
Alfred Trzebinski (lekarz obozowy na Majdanku, później także w Neuengamme) – skazany na karę śmierci w 1946 przez brytyjski Trybunał Wojskowy w procesie załogi Neuengamme (stracony w 1946);
Luise Danz (strażniczka SS w Majdanku i Auschwitz-Birkenau) – skazana na dożywotnie pozbawienie wolności w 1947 przez polski Najwyższy Trybunał Narodowy w pierwszym procesie oświęcimskim;
Alice Orlowski (strażniczka SS w Majdanku i Auschwitz-Birkenau) – skazana na 15 lat pozbawienia wolności w 1947 przez polski Najwyższy Trybunał Narodowy w pierwszym procesie oświęcimskim (następnie oskarżona w trzecim procesie załogi Majdanka);
Hildegard Lächert (strażniczka SS w Majdanku i Auschwitz-Birkenau) – skazana na 15 lat pozbawienia wolności w 1947 przez polski Najwyższy Trybunał Narodowy w pierwszym procesie oświęcimskim (następnie oskarżona w trzecim procesie załogi Majdanka);
Friedrich Wilhelm Ruppert (członek załogi Majdanka, później także Dachau) – skazany w 1945 na śmierć przez amerykański Trybunał Wojskowy w procesie załogi Dachau (wyrok wykonano w 1946).
.jpg)
