Zwyczajowo na awersie każdej monety brytyjskiej znajduje się popiersie obecnie panującego monarchy.
Dawny system
Wcześniej jeden funt był równy 20 szylingom, zaś jeden szyling (shilling) - 12 pensom (pence). Jeszcze wcześniej 1 pens dzielił się na dwie półpensówki (halfpenny) lub na 4 ćwiartki (farthings).
Funt oznaczany był symbolem "£", szyling literą "s.", pens "d." Obecnie, dla rozróżnienia między "starym" pensem a nowym, stosuje się oznaczenie tego ostatniego "p."; szyling wyszedł z użycia, a oznaczenie funta symbolem "£" pozostało bez zmian. Przykładowo zapis £2 5s. 3d. lub analogicznie "2/5/3" oznaczał: "2 funty, 5 szylingów, 3 pensy". Jeżeli podano tylko dwie cyfry, oznaczało to szylingi i pensy, np. "5/3" oznacza to samo, co "5s. 3d.", czyli 5 szylingów i 3 pensy.
Wartość 5 szylingów (1/4 funta) odpowiadała koronie (crown), zaś pół korony stanowiły dwa szylingi i sześć pensów (2s. 6d.).
Ceny artykułów wysokiej jakości oraz honoraria przedstawicieli wolnych zawodów (lekarzy, adwokatów itp.) liczone były w gwineach. 1 gwinea (guinea, gn.) stanowiła funta i szyling, czyli 1gn. = £1 1s = 21s.
Decymalizacja
15 lutego 1971 roku dokonano decymalizacji funta, który od tej pory odpowiadał 100 „nowym” pensom. Wiązało się to z koniecznością zastąpienia dotychczas używanych monet, co nastąpiło jednak stopniowo. Już w 1968 roku w obiegu pojawiły się nowe monety 5- i 10-pensowe, które wyglądem jak i wartością odpowiadały dotychczasowym szylingom i florenom (monety te funkcjonowały równolegle przez ponad dwadzieścia lat). Rok później pojawiły się monety 50-pensowe, zastępujące banknoty 10-szylingowe, a z użycia wycofano półpensówki i półkorony. W 1971 roku zaprezentowane zostały nowe monety ½-, 1- i 2-pensowe, a z obiegu wycofane zostały stare 1- i 3-pensówki. Do 1980 roku wykorzystywane były stare 6-pensówki (odpowiadające 2,5 „nowym” pensom), do 1990 – szylingi, a jako ostatnie w 1993 roku wycofano floreny[1][2].
Monety i banknoty w użyciu przed i po decymalizacji, w latach 1967-1994[1][2][3][4]
Oznaczenie
Wartość
'67
'68
'69
'70
'71
'72
'73
'74
'75
'76
'77
'78
'79
'80
'81
'82
'83
'84
'85
'86
'87
'88
'89
'90
'91
'92
'93
'94
½d
~£0,0021
półpensówka (halfpenny)
1d
~£0,0042
pensówka (penny)
½p
£0,005
półpensówka (halfpenny)
1p
£0,01
pensówka (penny)
3d
£0,0125
trzypensówka (threepence)
2p
£0,02
dwupensówka (two pence)
6d
£0,025
sześciopensówka (sixpence)
1/-
£0,05
szyling (shilling)
5p
pięciopensówka (five pence)
2/-
£0,10
floren (florin)
10p
dziesięciopensówka (ten pence)
2/6
£0,125
półkorona (half crown)
20p
£0,20
dwudziestopensówka (twenty pence)
10/-
£0,50
banknot 10-szylingowy (ten shillings)
50p
pięćdziesięciopensówka (fifty pence)
£1
banknot 1-funtowy (one pound)
funt (one pound)
£5
banknot 5-funtowy (five pounds)
£10
banknot 10-funtowy (ten pounds)
£20
banknot 20-funtowy (twenty pounds)
£50
banknot 50-funtowy (fifty pounds)
Monety obecnego systemu
Obecnie w użyciu są następujące monety:
półpensówka (halfpenny), o wartości £0,005, w latach 1971–1984
wewnątrz miedź z niklem, na zewnątrz nikiel z mosiądzem
ząbkowany z tekstem STANDING ON THE SHOULDERS OF GIANTS ("stojąc na barkach olbrzymów" – słowa Izaaka Newtona)
£5
38,61
2,89
28,28
miedź z niklem
gładki, (nie spotykane w obiegu)
Monety stosowane dawniej
Poniżej znajduje się lista stosowanych dawniej monet w Anglii. Do czasów zjednoczenia (1707 r.) w Szkocji niektóre monety miały inne wartości i wymiary.
Do grudnia1717 r. gwinea stanowiła wartość od 20 do 30 szylingów; w tym roku ustanowiono ją na stałą wartość 21 szylingów.
Monety oznaczone gwiazdką (*) miały być używane tylko w koloniach, ale były stosowane na całym obszarze Imperium Brytyjskiego.
Monety oznaczone dwiema gwiazdkami (**) od 1970 r. służyły jako monety o wartości 10p. (moneta 1 floren = 2s.) oraz jako monety 5p. (moneta 1 szyling). Równocześnie, w obiegu były nowe monety 10p. i 5p., które miały taki sam rozmiar jak stare monety 2s. i 1s. W 1990 r. i 1993 r. wprowadzono nowe monety 10p. i 5p., mniejsze od wcześniej używanych, zaś stare (2s. i 1s.) wycofano.
Niektóre lokalne banki Szkocji i Irlandii Północnej emitują własne banknoty funta szterlinga. Nie są one jednak prawnym środkiem płatniczym, a jedynie rodzajem weksla (oficjalnie w krajach tych statusu prawnego środka płatniczego nie posiadają jednak żadne banknoty - nawet te emitowane przez Bank of England). Banknoty północnoirlandzkie i szkockie często nie są honorowane w Walii i Anglii i nie są przyjmowane w wielu kantorach poza Wielką Brytanią.
Pieniądze używane w terytoriach zależnych
Na wszystkich terytoriach zamorskich Wielkiej Brytanii: Wyspie Św. Heleny, Falklandach, Wyspie Man, Wyspach Normandzkich (w Guernsey i Jersey) oraz w Gibraltarze w obiegu znajdują się waluty - funty Św. Heleny, falklandzkie, Guernsey, Jersey, Man i gibraltarskie związane w stosunku 1:1 z brytyjskim funtem szterlingiem, ale zasadniczo samodzielnie emitowane przez rządy tych terytoriów. W praktyce jednak używane są równolegle z funtami brytyjskimi (np. bankomaty oferują możliwość wypłaty zarówno w funtach brytyjskich, jak i w funtach lokalnych), oraz (zwłaszcza na terytoriach położonych w Europie) z euro.
Zasadniczo funty terytoriów zależnych nie mogą być używane poza tymi terytoriami, w praktyce jednak banki brytyjskie - zwykle po zbadaniu legalności ich pochodzenia - akceptują je i wymieniają na funty brytyjskie.
