Penguin Books – brytyjskie wydawnictwo założone w 1935 roku przez sir Allena Lane’a. Penguin podbił rynek tanimi książkami dostępnymi dla szerokiego grona czytelników. Książki kosztowały sześć pensów, tyle co paczka papierosów, i były oznaczone różnymi kolorami: fikcja – pomarańczowym, biografie – niebieskim, kryminały – zielonym. Pierwsza partia zawierała książki m.in. Ernesta Hemingwaya i Agathy Christie^[1]. W latach 30. i w czasie II wojny światowej Penguin stał się najbardziej znaczącym brytyjskim wydawnictwem, realizując w ten sposób zamysł Lane’a, aby dobre książki były tanie i powszechnie dostępne. Penguin wyraźnie wpłynął na brytyjską kulturę, ale też na politykę, edukację i świadomość społeczną^[2]. Od 1937 do lat 90. siedziba Penguin Books znajdowała się w Harmondsworth, potem, po połączeniu z Viking, została przeniesiona do Londynu.

Obecnie Penguin Books jest imprintem światowej marki wydawniczej Penguin Random House(inne języki), która została utworzona 1 lipca 2013 roku z połączenia dwóch wydawców – Bertelsmanna i Pearsona, z udziałami odpowiednio 53% i 47%^[3]. Penguin Random House wydaje książki dla dzieci i dorosłych, beletrystykę, poradniki, książki popularnonaukowe w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii i Indiach, Ameryce Południowej, Afryce i Azji. Zatrudnia 10 000 osób i wydaje rocznie 15 000 tytułów. Na liście publikowanych autorów ma ponad 70 laureatów Nagrody Nobla i setki najbardziej poczytnych pisarzy^[4].

Pierwsze książki sygnowane przez Penguin ukazały się w 1935 roku jako imprinty wydawnictwa The Bodley Head. Charakterystyczny pingwinek, a także projekt okładki podzielonej na trzy poziome części zostały opracowane przez 21-letniego Edwarda Younga, który stał się też pierwszym kierownikiem produkcji. Kolory okładek wskazywały na treść – pomarańczowy to beletrystyka, zielony kryminały, ciemnoniebieskie biografie, wiśniowy książki podróżnicze, a czerwony dla sztuk teatralnych. Projekt wykorzystywał popularne w tamtym czasie czcionki – dziewiętnastowieczną Bodoni Ultra Bold oraz dwie grubości pochodzącej z lat 1927–1928 Gill Sans. Pierwsze osiemdziesiąt tytułów, aż do usamodzielnienia się wydawnictwa Penguin, wydano pod nazwą The Bodley Head. Cena wydrukowana była na obwolucie, której wygląd pokrywał się z okładką. Oryginalny projekt wyróżniał się na tle innych książek i przyciągał nowych czytelników, co z pewnością przyczyniło się do sukcesu firmy^[5]. Do marca 1936, dziesięć miesięcy po założeniu, Penguin wydrukował milion książek. Ten pierwszy duży sukces przyczynił się do znacznego rozwoju przedsiębiorstwa. Zatrudniono Eunice Frost, najpierw jako sekretarkę, edytorkę i w końcu dyrektorkę, która miała ogromny wpływ na kształt wydawnictwa Penguin. Jako prawa ręka Allana Lane’a decydowała o nowych seriach, była odpowiedzialna za kontakty z autorami, edytorami, ilustratorami, drukarzami, księgowymi. W 1941 założyła amerykański oddział przedsiębiorstwa^[6]. W 1945 powierzono jej rekonstrukcję Penguin Inc. po odejściu pierwszego dyrektora Iana Ballentaine’a.

Aż do 1939 książki wydawane były jedynie w miękkich okładkach. Wtedy to ukazała się seria Pelican History of Art, dla której, ze względu na ilustracje i objętość, papierowe okładki nie były wystarczające. Mimo niewielkiej ceny, książki Penguin zawsze były przygotowywane bardzo starannie i z dbałością o szczegóły. Skład, opracowanie graficzne, czcionki, wygląd serii były dla Penguin niezwykle ważne. Okładki były zazwyczaj proste, typograficzne, rzadko pojawiały się na nich zdjęcia autorów, a jeśli już to nie większe od znaczka pocztowego. Książki z założenia były jednorazowe, ale Penguin płacił za druk i skład więcej niż jego konkurencja^[7].

W czasie drugiej wojny światowej Penguin nie wstrzymał drukowania książek, zmienił jedynie ich tematykę – wśród bestsellerów znalazły się poradniki „Jak hodować drób i króliki na resztkach” (Keeping Poultry and Rabbits on Scraps)^[8] oraz „Jak rozpoznawać samoloty” (Aircraft Recognition). Dzięki korzystnym umowom międzynarodowym Penguin nie został dotknięty reglamentacją papieru i zapewnił sobie stałe zamówienia na książki, m.in. dla żołnierzy amerykańskich czy kanadyjskich. W ciągu sześciu lat trwania wojny Penguin wydał 600 nowych tytułów i zainicjował 19 nowych serii^[9].

W 1945 Penguin rozpoczął jedną ze swoich najważniejszych serii – Penguin Classics. Pierwszym tytułem była Odyseja Homera w tłumaczeniu E.V. Rieu. Kolejnymi seriami były m.in. Buildings of England, Pelican History of Art oraz Penguin Education. W latach 1947–1949 zatrudniono Jana Tschicholda, wybitnego niemieckiego typografa, który stworzył zasady kompozycji książek Penguin, zawierające wytyczne dotyczące formatu, układu tekstu, fontów i elementów graficznych. Przed przybyciem Tschicholda wygląd książek Penguin odbiegał daleko od jakichkolwiek standardów, brakowało zasad kompozycyjnych tekstu. Jedynymi używanymi czcionkami były Old Style No. 2, Gill Sans i Times New Roman. Tschichold bazując na dotychczasowym układzie, znormalizował wygląd książek Penguin, co sprawiło, że stały się one eleganckie oraz zyskały harmonijny i przyjazny czytelnikowi wygląd^[10]. Postawił większy nacisk na przestrzeganie zasad klasycznej typografii, czytelność, równowagę stylów, szerokie marginesy, kontrast, prostotę, a także zintegrowanie ornamentów z treścią i funkcją książki. Aby zmiany były jednolite na wszystkich etapach produkcji, ujął je w czterostronicową instrukcję dla edytorów i składaczy^[11].

Lata 50. i 60. przyniosły dalszy rozwój wydawnictwa. 20 kwietnia 1961 firma trafiła na giełdę, a tym samym rola Allena Lane’a została znacznie ograniczona, chociaż pozostał on na stanowisku dyrektora generalnego. Pojawiły się nowe techniki druku takie jak fotoskład i offset, które zaczęły zastępować dotychczasowe i znacznie zredukowały koszty publikacji. W maju 1960 redaktorem naczelnym wydawnictwa został Tony Godwin, który rozszerzył listę publikacji wydawanych przez Penguin i zmodernizował projekt graficzny książek. W styczniu 1961 zatrudnił Germana Facettiego(inne języki), który wraz z Romkiem Marberem(inne języki) stworzył nowy wygląd okładek Penguin. Mimo dużego sukcesu, jakim było wydanie niecenzurowanej wersji Kochanka lady Chatterley D.H. Lawrence’a, firma wpadła w kłopoty finansowe. Pojawiło się kilka ofert rozwiązania problemów poprzez zmiany w organizacji wydawnictwa. Było wśród nich przejęcie przez konsorcjum uniwersytetów albo połączenie z wydawnictwami Cambridge University Press i Oxford University Press, ale żadne nie doszło do skutku^[12].

Wraz ze śmiercią sir Allena Lane’a 7 lipca 1970, dla Penguin skończyła się pewna era. 6 tygodni później, 21 sierpnia, wydawnictwo został przejęte przez Pearson PLC. W 1975 Penguin Books kupiło za 12 milionów dolarów amerykańskie wydawnictwo Viking Press, założone 50 lat wcześniej^[13]. Kolejną zmianą było przeniesienie głównego biura z Harmondsworth, w którym siedziba firmy mieściła się od 1937, do Londynu. Obecnie Penguin posiada w Londynie trzy biura wydawnicze: na Strand, Vauxhall Bridge Road i Uxbridge Road, a także trzy centra dystrybucji oraz archiwum i bibliotekę przy 1 Cole Street, Crown Park, Rushden NN10 6RZ^[14]. Powojenna historia Penguin obfitowała w hity wydawnicze. W 1964 była nim książka Charlie i fabryka czekolady, w 1969 Bardzo głodna gąsienica Erica Carle’a, w 1985 Prosta metoda jak skutecznie rzucić palenie Allena Carra, w 1988 Szatańskie wersety Salmana Rushdiego, w 2009 Służące Kathryn Stockett^[15].

Obecnie Penguin Books jest oddziałem firmy Pearson plc – największego na świecie koncernu wydawniczego w sektorze edukacji^[16].

• Witryna internetowa Penguin Books (ang.)