Paweł Czempiński

Paweł Czempiński
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1755
Warszawa

Data i miejsce śmierci

8 sierpnia 1793
Warszawa

doktor medycyny
Doktorat

1778
Uniwersytet Wiedeński

Paweł Czempiński (Czenpiński)[1] herbu Lew z Laurem (ur. 1755 w Warszawie, zm. 8 sierpnia 1793) – lekarz, zoolog, autor pierwszych podręczników szkolnych w języku polskim[1].

Życiorys

Urodzony jako syn Jana Czempińskiego[2], lekarza i sekretarza królewskiego. Gdy Paweł rozpoczął wiek szkolny, ojciec oddał go do szkół jezuickich do których sam niegdyś uczęszczał. Pobierając w nich naukę miał możliwość najlepszego wykształcenia, jakie mogły dać wówczas szkoły średnie. Środowisko domowe i otoczenie sprzyjały dobremu wychowaniu i wszechstronnemu wykształceniu Pawła. Kamienica Czempińskich, a zarazem ich dom był urządzony na sposób europejski. Życie towarzyskie w nim kwitło. Po ukończeniu szkoł jezuickich, ojciec postanowił poświęcić go zawodowi lekarskiemu, posłał go na wydział medyczny uniwersytetu wiedeńskiego które rozpoczął w 1772 roku. Tu również odbywali studia starsi koledzy Pawła Czempińskiego i osiągnęli stopnie doktorskie: Jakub Kostrzewski, syn wziętego i poważanego lekarza warszawskiego Chryzostoma Nepomucena, oraz Jan Jaśkiewicz, następnie wielki przyjaciel Pawła. Młodszym kolegą był Józef Filipecki, który przybył do Wiednia w 1774 roku. Został promowany na doktora medycyny 13 kwietnia 1778 r. przez profesora Jacquin’a. Był pracownikiem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, związany z Komisją Edukacji Narodowej, gdzie opracował pierwsze polskie podręczniki szkolne. Podczas przerwy wakacyjnej w posiedzeniach Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, Dr. P. Czempiński przystąpił do pracy, do której był specjalnie powołany, a mianowicie do pisania książki elementarnej o człowieku i zachowaniu zdrowia. Naukę tę wprowadzili pijarzy do programów szkolnych[3].

W 1782 roku odbył podróż z lekarzem, Janem Jaśkiewiczem, dotyczącą obserwacji geologicznych i botanicznych na południowo-wschodnim obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich i w okolicach Krakowa. Przerwę wakacyjną w 1783, zużytkował na podróż do Wilna na Litwie miała charakter zbliżony do poprzedniej. Ekspedycja w tamte strony nasuwała możność obejrzenia najbogatszych i najciekawszych zbiorów muzealnych w Polsce: ks. Jabłonowskiej w Siemiatyczach, ks. Kluka w Ciechanowcu, Giliberta początkowo w Grodnie, a następnie w Wilnie[3].

Był inicjatorem oraz założycielem Warszawskiej Szkoły Anatomii i Chirurgii[1]. Pisał również na tematy związane z górnictwem oraz hutnictwem.

Był członkiem konfederacji targowickiej, delegowanym przez nią do zasiadania w Towarzystwie do Ksiąg Elementarnych[4]. Od 1769 roku związany z wolnomularstwem[5].

Dzieła

Był autorem publikacji związanych z zoologią, głównie podręczników szkolnych, które opracował z innym polskim przyrodnikiem Janem Krzysztofem Klukiem[1]:

  • Botanika dla szkół narodowych 1785
  • Zoologia, czyli zwierzętopismo, dla szkół narodowych 1789

Przypisy

  1. ↑ a b c d Iłowiecki 1981 ↓, s. 141.
  2. ↑ Wielka Genealogia Minakowskiego – M.J. Minakowski [online], wielcy.pl [dostęp 2024-02-07].
  3. ↑ a b Stanisław Łempicki: Epoka Wielkiej Reformy. Studja i materjały do dziejów oświaty w Polsce XVIII wieku. Książnica Polska, 1923, s. 68–106. OCLC 69357092.
  4. ↑ S. Korwin, Trzeci Maj i Targowica, Kraków: W.L. Anczyc, 1890, s. 118 [dostęp 2020-08-19].
  5. ↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, w: Archiwum Komisji Historycznej, t. XIV, Kraków 1930, s. 189.

Bibliografia

Read other articles:

Ashton Dearholt

Ashton DearholtDearholt dalam iklan untuk Too Much Youth (1925) dengan nama Richard HoltLahir(1894-04-04)4 April 1894Milwaukee, Wisconsin, Amerika SerikatMeninggal27 April 1942(1942-04-27) (umur 48)Los Angeles, California, Amerika SerikatMakamHollywood Forever CemeteryNama lainRichard HoltPekerjaanPemeranTahun aktif1915–1938Suami/istriFlorence Gilbert (1926–1934) (bercerai)Ula Holt (Juli 1935–27 April 1942; kematiannya)Helene Rosson (sebelum 1926; bercerai) Ashton Dearho...

 

The Hacker's Diet

Diet plan by John Walker This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: The Hacker's Diet – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2009) (Learn how and when to remove this template message) The Hacker's Diet (humorously subtitled How to lose weight and hair through stress and poor nutrition) is a diet plan created by the founder of Autode...

 

Stack Island (Mississippi River)

Stack IslandGeographyLocationMississippi River, Issaquena County, Mississippi, United StatesCoordinates32°48′N 91°06′W / 32.8°N 91.1°W / 32.8; -91.1Length6 mi (10 km)Highest elevation95 ft (29 m)AdministrationUnited StatesStateMississippiCountyIssaquenaDemographicsPopulation(0) Location of Stack Island in Issaquena County, Mississippi River pirates at Diamond Island preyed on the Mississippi River flatboats, keelboats, and rafts, as pro...

Aira District, Kagoshima

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Aira District, Kagoshima – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2008) (Learn how and when to remove this template message) Aira (姶良郡, Aira-gun) is a district located in Kagoshima Prefecture, Japan. The current population is 11,420. Towns...

 

Radical 1

Kangxi radical 一 redirects here. For the punctuation mark, see ー. 一 Radical 1 (U+2F00) 2 → 一 (U+4E00) onePronunciationsPinyin:yīBopomofo:一Gwoyeu Romatzyh:iWade–Giles:i1Cantonese Yale:yātJyutping:jat1Pe̍h-ōe-jī:itJapanese Kana:イチ ichi (on'yomi)ひと(つ) hito(tsu) (kun'yomi)Sino-Korean:일 ilHán-Việt:一 nhấtNamesChinese name(s):橫/横 héngJapanese name(s):一 ichiHangul:한 hanStroke order animation Radical 1 or radical one (一部) meaning on...

 

ACF Fiorentina 2020-2021

Voce principale: ACF Fiorentina. ACF FiorentinaStagione 2020-2021Sport calcio Squadra Fiorentina Allenatore Giuseppe Iachini (1ª-7ª) Cesare Prandelli (8ª-28ª) Giuseppe Iachini (29ª-38ª) All. in seconda Giuseppe Carillo (1ª-7ª) Gabriele Pin (8ª-28ª) Giuseppe Carillo (29ª-38ª) Presidente Rocco Commisso Serie A13º Coppa ItaliaOttavi di finale Maggiori presenzeCampionato: Vlahović (37)Totale: Vlahović (40) Miglior marcatoreCampionato: Vlahović (21)Totale: Vlahović (21) Stad...

Encyclopaedia Judaica

Artikel ini bukan mengenai Jewish Encyclopedia. Orang Yahudi Agama Yahudi Agama Tuhan Allah dalam Yudaisme Dasar Iman Yahudi Kaballah Hari raya Doa Halakha Mitzvot (Daftar: 613) Rabi Sinagoge Pembacaan gulungan Taurat Minhag/Kebiasaan Tzedakah Teks Tanakh: Taurat Nevi'im Ketuvim Literatur Rabinik Talmud Mishnah Gemara Etnis Ashkenazi Sefardim Mizrahi Beta Israel Penduduk (Daftar) Israel AS Rusia/Uni Soviet SpanyolKanada Jerman Prancis Britania Raya Amerika Latin Polandia Dunia Arab Malaysia Y...

 

Agnes (singer)

Swedish recording artist (born 1988) AgnesAgnes in 2012Background informationBirth nameAgnes Emilia CarlssonBorn (1988-03-06) 6 March 1988 (age 36)Vänersborg, SwedenGenres R&B electropop pop dance-pop Occupation(s)SingersongwriterYears active2005–presentLabelsUniversal MusicSpouse(s)Vincent PontareWebsiteAgnes on Facebook Musical artist Agnes Emilia Carlsson (born 6 March 1988), known mononymously as Agnes, is a Swedish singer. She rose to fame as the winner of Idol 2005, the sec...

 

Matt Foley

For the politician, see Matt Foley (politician). Fictional character Matt FoleyFoley (Chris Farley, left) giving a speech to two teens (David Spade and Christina Applegate)First appearanceMay 8, 1993Last appearanceOctober 25, 1997 (Farley)February 11, 2015 (McCarthy)Created byBob OdenkirkPortrayed byChris Farley (1993–1997)Melissa McCarthy (SNL 40th Anniversary Special)In-universe informationOccupation • Motivational speaker • Prison inmate at Joliet Correction...

Misogyny

Prejudice against, or hatred of, women Woman hater redirects here. For other uses, see Woman Hater (disambiguation). Swetnam the Woman-Hater, printed in 1620. The work is credited with originating the English term misogynist. Part of a series onDiscrimination Forms Institutional Structural Attributes Age Caste Class Dialect Disability Genetic Hair texture Height Language Looks Mental disorder Race / Ethnicity Skin color Scientific racism Rank Sex Sexual orientation Species Size Viewp...

 

His Wife (2014 film)

2014 French film His WifePosterDirected byMichel SpinosaWritten byAgnes de SacyMichel SpinosaProduced byPatrick Sobelman[1]Suresh Balaje[2]StarringYvan Attal Janagi Charlotte Gainsbourg.CinematographyRakesh Haridas[3]Edited byEwin RyckaertMusic bySigfriedProductioncompaniesDiaphana Films (France)[1]ex nihilo[1]Artémis Productions[4]Wide Angle Productions[1]France 3 Cinéma[4]Distributed byCanal Plus[1] Cine Plus[1&...

 

Utopiales

Annual international science fiction festival in Nantes, France This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Utopiales – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2007) (Learn how and when to remove this message) Utopiales is an annual international science fiction festival held in Nantes, France, probably the largest European event for the fi...

Demone Harris

American football player (born 1995) American football player Demone HarrisHarris at Caserma Ederle in 2019No. 69 – Atlanta FalconsPosition:Defensive endPersonal informationBorn: (1995-12-30) December 30, 1995 (age 28)Buffalo, New York, U.S.Height:6 ft 4 in (1.93 m)Weight:272 lb (123 kg)Career informationHigh school:Bishop Timon – St. JudeCollege:BuffaloUndrafted:2018Career history Tampa Bay Buccaneers (2018–2019) Baltimore Ravens (2019)* Kansas City Chiefs...

 

Calcutta Customs Club

Indian institutional multi-sports club from Kolkata Football clubCalcutta CustomsFull nameCalcutta Customs ClubShort nameCCCFounded1892; 132 years ago (1892)GroundVariousOwnerKolkata CustomsLeagueCalcutta Premier Division Home colours Away colours Third colours Calcutta Customs Club is an Indian institutional multi-sports club based in Kolkata, West Bengal.[1] It is best known for its football section, which competes in the Calcutta Football League.[2][3...

 

Thomas Sydenham

English physician (1624–1689) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Thomas Sydenham – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2010) (Learn how and when to remove this message) Thomas SydenhamThomas Sydenham in a 1689 portrait by Mary Beale.Born(1624-09-10)10 September 1624Wynford Eag...

البنك الآسيوي للاستثمار في البنية التحتية

بنك الاستثمار في البنية التحتية الآسيوية البنك الآسيوي للاستثمار في البنية التحتية‌   المقر الرئيسي بكين تاريخ التأسيس 2014 النوع بنك دولي الاهتمامات ائتمان العضوية 35 دولة اللغات الرسمية الإنجليزية  الرئيس جين لي تشون أمين عام أمين عام المالية الموازنة 50 مليار دولار ...

 

Uyunid Emirate

Dynasty This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Uyunid Emirate – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2022) (Learn how and when to ...

 

De Nobili School, Maithon

Private primary and secondary school in Maithon, Dhanbad, Jharkhand, IndiaDe Nobili School, MaithonLocationMaithon, Dhanbad, JharkhandIndiaCoordinates23°46′31″N 86°47′48″E / 23.77528°N 86.79667°E / 23.77528; 86.79667InformationTypePrivate primary and secondary schoolReligious affiliation(s)CatholicismDenominationJesuitPrincipalShukla ChoudharyTeaching staff52[1]GradesK-12GenderCo-educationalAffiliationsIndian Certificate of Secondary Education, Cou...

Poznań–Szczecin railway

This article does not cite any sources. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Poznań–Szczecin railway – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2020) (Learn how and when to remove this message) Poznań–Szczecin railwayChoszczno station platformsOverviewStatusin useLocalePolandTerminiPoznańSzczecinServiceTypeHeavy railRoute number351Techni...

 

Medicine wheel

Ancient stone circles in North America This article is about the stone monuments. For the historic site, see Medicine Wheel/Medicine Mountain National Historic Landmark. For the symbol, see Medicine wheel (symbol). For the Ben Allison album, see Medicine Wheel (album). The Medicine Wheel in Bighorn National Forest, Wyoming, US Historically, most medicine wheels follow a similar pattern of a central circle or cluster of stones, surrounded by an outer ring of stones, along with spokes (lines of...