Ten artykuł od 2015-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Orle Gniazda – system średniowiecznych zamków, niegdyś strzegących granicy Królestwa Polskiego. Większość z zamków na tym obszarze została wybudowana na trudno dostępnych wapiennych skałach (na podobieństwo orlich gniazd) Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, prawdopodobnie z polecenia króla Kazimierza Wielkiego w celu ochrony Krakowa na wypadek najazdów wojsk czeskich Jana Luksemburskiego od strony Górnego Śląska, które nastąpiły w 1327 i w 1345 roku.

Zamkami królewskimi znajdującymi się na tym terenie były:

• zamek w Będzinie wraz z otoczonym murami miastem
• zamek w Bobolicach
• zamek w Brzeźnicy
• zamek w Krzepicach
• zamek w Lelowie wraz z otoczonym murami miastem
• zamek w Ojcowie
• zamek w Olkuszu wraz z otoczonym murami miastem
• zamek w Olsztynie
• zamek w Ostrężniku
• zamek w Rabsztynie
• zamek w Ryczowie
• zamek w Wieluniu wraz z otoczonym murami miastem
• zamek w Żarnowcu

Powyższe zamki były wsparte przez zamki prywatne:

• zamek w Białym Kościele
• zamek w Bydlinie
• zamek w Siewierzu
• zamek w Dankowie
• zamek w Korzkwi
• zamek w Koziegłowach
• zamek Lipowiec
• zamek w Mirowie
• zamek w Morawicy
• zamek w Morsku
• zamek Pieskowa Skała
• Zamek Sielecki
• zamek w Smoleniu
• zamek w Sławkowie
• zamek Ogrodzieniec
• zamek Tenczyn
• zamek Udórz

• Strażnica Łutowiec
• Strażnica Przewodziszowice
• Strażnica Suliszowice

Ponadto istniały strażnice w takich miejscowościach jak: Dubie, Giebło, Klucze, Kwaśniów, Częstochowa-Mirów, Wiesiółka, Złoty Potok.

 Osobne artykuły: Szlak Orlich Gniazd i Szlak Warowni Jurajskich.

Większość zamków łączy czerwony znakowany szlak turystyczny, tzw. Szlak Orlich Gniazd liczący ok. 163 km długości.

Na trasie tego szlaku znajdują się ruiny zamków: Olsztyn, Ostrężnik, Mirów, Morsko, Ogrodzieniec, Smoleń, Bydlin, Rabsztyn i Ojców oraz odbudowane zamki w Pieskowej Skale i Bobolicach. Napotkamy na nim także pałace w Złotym Potoku i Pilicy.

Szlak przebiega również przez szereg rezerwatów przyrody. Pierwszymi ciekawymi miejscami są olsztyńskie rezerwaty: Zielona Góra i Sokole Góry. Dalej szlak biegnie przez Rezerwat Parkowe, rezerwaty Ostrężnik, Góra Zborów i Smoleń oraz Ojcowski Park Narodowy.

Szlak zaczyna się w centrum Częstochowy obok kościoła św. Zygmunta, a kończy w pobliżu Wawelu w Krakowie. Prawie cały szlak wiedzie bardzo urozmaiconym, skalistym terenem z wieloma osobliwościami przyrodniczymi i historycznymi. Po drodze napotykamy również wiele zabytkowych kościołów, m.in. w następujących miejscowościach:

• Olsztyn
• Zrębice
• Złoty Potok
• Niegowa
• Pilica
• Giebułtów

Wytyczono również alternatywny Szlak Warowni Jurajskich prowadzący przez miejsca pominięte przez Szlak Orlich Gniazd.

• Wyżyna Krakowsko-Częstochowska
• Zamki nad Dunajcem