Nanerczowate (Anacardiaceae R. Br.) – rodzina roślin z rzędu mydleńcowców (Sapindales). Należy tu ok. 80 rodzajów z co najmniej 873 gatunkami[2] występującymi głównie w tropikach. Nieliczni przedstawiciele rosną w klimacie umiarkowanym na półkuli północnej sięgając po południową Kanadę, południową Europę, Koreę i Japonię; na półkuli południowej sięgają po Patagonię, południowe krańce Afryki, południowo-wschodnią Australię[3]. Niektórzy przedstawiciele rodziny mają duże znaczenie użytkowe. Szeroko rozpowszechniony w uprawie został nanercz zachodni dostarczający tzw. „jabłka nanerczowego” (soczysta szypuła owocu) oraz właściwych owoców, którymi są orzechy nanerczowe zwane też nerkowcami i orzechami cashew. Także owoce innych gatunków z tego rodzaju są jadalne. Mango indyjskie dostarcza owoców zwanych mango i jest bardzo rozpowszechnionym gatunkiem owocowym w tropikach. Jadalne owoce daje także pistacja właściwa (zob. orzeszki pistacjowe) i pistacja atlantycka oraz wiele innych gatunków z tej rodziny. Roślinami z których wytwarza się przyprawy są m.in. sumak garbarski i schinus brazylijski (pieprz brazylijski zwany też czerwonym). Wykorzystuje się żywice i gumy drzew z tego rodzaju, z owoców i galasów niektórych gatunków sumaków wytwarza się barwniki. Szereg gatunków dostarcza cenionego drewna. Liczne gatunki są też uprawiane jako ozdobne, w strefie klimatu umiarkowanego, w tym w Polsce to głównie sumak octowiec i perukowiec podolski, w obszarach cieplejszych także: schinus peruwiański, pistacja chińska, Harpephyllum caffrum, Rhodosphaera rhodanthema, Searsia lancea[3].
Rośliny z tej rodziny zawierają często związki działające silnie drażniąco, powodując dermatozy w przypadku kontaktu i reakcje alergiczne w przypadku spożycia. Do związków tych należą katechole, rezorcyna i inne związki fenolowe. Szczególnie źródłem zagrożeń są różne gatunki z rodzaju oparzeniecToxicodendron[3]. Rośliny z tej rodziny cechują się obecnością przewodów żywicznych w różnych organach, często silnie wysycona żywicami jest kora[3]. Występują w nich też przewody z sokiem mlecznym[4], który czernieje w kontakcie z powietrzem[3]. W roślinach tych obficie występują poza tym garbniki, olejki eteryczne, balsamy i śluzy[4].
Skrętoległe, rzadko naprzeciwległe. Blaszka pojedyncza lub złożona – trójlistkowa lub pierzasta, rzadziej liście dłoniasto złożone lub dwulistkowe. Przylistków brak. Listki na osi osadzone naprzeciwlegle lub skrętolegle[3].
Zebrane są w wyrastające w kątach liści lub szczytowo wiechy lub kłosy, rzadko rozwijają się bezpośrednio na pniu (kaulifloria) lub pojedynczo. Kwiaty są obupłciowe lub jednopłciowe i zwykle wówczas rośliny są dwupienne. Kwiaty są promieniste (rzadko słabo grzbieciste) i wyrastają na często członowanych szypułkach[3]. Dno kwiatowe różnie wykształcone – często z gynoforem i dyskiem, czasem wykształcone kubeczkowato i wówczas obejmuje w różnym stopniu zalążnię[4]. Działki kielicha występują w liczbie od trzech do pięciu i są u nasady częściowo zrośnięte. Bywają trwałe i podczas owocowania mogą się powiększać. Płatków korony jest zwykle od czterech do pięciu (rzadziej 3, 6 do 8 lub są całkiem zredukowane) i są wolne lub zrośnięte. Pręcików jest zwykle dwa razy tyle co płatków czasem jest tylko jeden lub znacznie więcej – ponad 100. Czasem tylko pojedynczy lub dwa pręciki są płodne, a pozostałe wykształcają się jako prątniczki. Ich nitki u niektórych przedstawicieli zrastają się u dołu. Pylniki otwierają się podłużnym pęknięciem. Zalążnia jest górna[3] lub wpół dolna z powodu obrastania przez dno kwiatowe[4] i tworzona jest przez jeden do pięciu zrośniętych owocolistków, z których każdy tworzy własną komorę zawierającą po jednym zalążku. Szyjek słupka jest od 1 do 5, wolnych lub zrastających się[4]. Znajdujące się na ich szczycie znamiona są główkowate, dyskowate, podzielone na łatki lub pochwowate[3].
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑ abcdefghijkMaarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 369-371. ISBN 978-1-842466346.
↑ abcdefWielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 304-310. ISBN 83-7079-778-4.
↑Crescent Bloom: Anacardiaceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2010-01-25]. (ang.).
