PROFILPELAJAR.COM

Mira Zimińska-Sygietyńska
	; „Mira i satyra” (Warszawa listopad 1936)
Imię i nazwisko	Marianna Magdalena Zimińska-Sygietyńska
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1901 ; Płock
Data i miejsce śmierci	26 stycznia 1997 ; Warszawa
Zawód	aktorka, reżyser, pedagog
Współmałżonek	Jan Zimiński (1917–1920); Tadeusz Sygietyński
Lata aktywności	1918–1997
	Zespół artystyczny
	„Qui Pro Quo”; „Cyrulik Warszawski”; „Mazowsze”
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mira Zimińska-Sygietyńska, właśc. Marianna Magdalena Zimińska-Sygietyńska, de domo Burzyńska (ur. 22 lutego 1901 w Płocku, zm. 26 stycznia 1997 w Warszawie) – polska aktorka, reżyserka i pedagog, współzałożycielka i w latach 1957–1997 dyrektorka Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze”. Dama Orderu Orła Białego.

Życiorys

Urodziła się w Płocku jako córka Jakuba Burzyńskiego. Nieoficjalnie aktorka podawała rok 1895 jako datę swoich urodzin^[1]. Od dziecka była związana z teatrem. Jej rodzice pracowali w płockim teatrze. Matka była bileterką i bufetową, a ojciec dekoratorem i maszynistą. W teatrze zadebiutowała w wieku siedmiu lat jako Dziecko w Ich czworo Gabrieli Zapolskiej^[2]. Udany występ sprawił, że powierzano jej także inne role.

Dwudziestolecie międzywojenne

Podczas występów w Teatrze Polskim w Radomiu zauważył ją i zaangażował jeden z właścicieli warszawskiego teatrzyku Qui Pro Quo – jednego z najpopularniejszych polskich kabaretów dwudziestolecia międzywojennego. W 1919 przeniosła się do Warszawy. W latach 1918–1939 występowała jako aktorka i śpiewaczka m.in. w „Qui Pro Quo”, „Morskim Oku”, „Bandzie”, „Cyruliku Warszawskim”, „Ali Babie”, Teatrze Kameralnym. Zdarzało się, że występowała również w roli konferansjera, tak jak to było podczas występu w Hallo! Ciotka!, kiedy to jej wdzięk w połączeniu z werwą i ciętym dowcipem podbił publiczność. Zimińska stała się ulubienicą inteligentów. Była jedną z pierwszych polskich automobilistek. Jeździła luksusowymi mercedesami oraz słynnym wtedy w Warszawie czerwonym kabrioletem marki Bugatti.

W 1929 zadebiutowała jako aktorka teatralna, występując w Teatrze Polskim w Artystach. Swoimi rolami dramatycznymi szybko zdobyła uznanie zarówno krytyki jak i publiczności. W latach 1928–38 i 1946–48 była aktorką dramatyczną i komediową w warszawskich teatrach: Polskim, Ateneum, Kameralnym.

W 1934 redagowała kolumnę satyryczną „Duby smalone” w „Kurierze Porannym” oraz wraz ze Stefanem Jaraczem i Karolem Bendą prowadziła Teatr Aktora.

Z powodzeniem występowała również w filmach. Zadebiutowała jeszcze w epoce kina niemego. Występowała głównie w rolach komediowych, np. Ada to nie wypada, Papa się żeni, Manewry miłosne.

Nagrywała także płyty dla Syreny Rekord, Columbii oraz Polskich Nagrań. W 1938 występowała z programem estradowym z Eugeniuszem Bodo^[3].

II wojna światowa

Podczas okupacji niemieckiej należała do Armii Krajowej. Pisała także antyhitlerowskie piosenki dla warszawskich gazeciarzy. W 1942 roku została aresztowana i uwięziona na Pawiaku. Po jej uwolnieniu (dzięki staraniom męża oraz Adolfa Dymszy), występowała w tak zwanych jawnych teatrach np. w „Złotym Ulu” mieszczącym się przy Nowym Świecie 19.

W czasie powstania warszawskiego była pielęgniarką w szpitalu i występowała w Teatrze Frontowym AK. Po upadku powstania była w obozie w Pruszkowie, skąd wraz z Sygietyńskim trafiła do Tarczyna. W Warszawie zjawili się oboje tuż po zajęciu miasta przez wojska sowieckie i polskie.

Po wojnie

W 1947 roku została pozytywnie zweryfikowana przez Komisję ZASP, jednak rola w spektaklu Żołnierz królowej Madagaskaru (pomimo odniesionego wielkiego sukcesu) była pożegnaniem Zimińskiej ze sceną, z której odeszła u szczytu sławy.

W 1948 roku wraz z Tadeuszem Sygietyńskim założyła Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca „Mazowsze”. W 1955 roku, po śmierci Sygietyńskiego, Zimińska została kierownikiem artystycznym zespołu, natomiast od roku 1957 była jego dyrektorem.

Była założycielką i pomysłodawczynią Dziecięcego Zespołu Pieśni i Tańca „Varsovia” z siedzibą w Warszawie (nazywanego „Małym Mazowszem”). Zespół istnieje od roku 1978 do dzisiaj.

Była członkiem zasłużonym ZASP.

Życie prywatne

W wieku 16 lat wyszła za mąż za Jana Grzegorza Zimińskiego, nauczyciela śpiewu, prowadzącego orkiestrę płockiego teatru. Małżeństwo rozpadło się w 1920 roku^[4] (oficjalny rozwód wzięli dopiero w 1953 roku)^[5]. Drugim mężem Miry Zimińskiej był Tadeusz Sygietyński, z którym wzięła ślub 5 stycznia 1954 roku^[5]^[6].

Jednym z jej wielbicieli był Tadeusz Boy-Żeleński, przyjaźniła się z Jerzym Stempowskim i skamandrytami. Witkacemu pozowała do aktu.

Autorka wspomnień Nie żyłam samotnie, Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1985, ISBN 83-221-0340-9 oraz Druga miłość mego życia, Warszawa, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1990 ISBN 83-221-0563-0.

Została pochowana wraz z mężem w Alei Zasłużonych cmentarza Wojskowego na Powązkach (kwatera A24-tuje-11)^[7].

Spektakle teatralne (wybór)

1908 – Ich czworo
1920 – Cyrkówka, „Qui Pro Quo”
1921 – Hania chce tańczyć, „Wodewil”
1922 – Uj, choroba, „Wodewil”
1922 – Wszystko się kręci, „Roccoco”
1924 – Ghetto, „Qui Pro Quo”
1924 – Serwus, Jarosy, „Qui Pro Quo”
1925 – Hallo! Ciotka!, „Qui Pro Quo”
1925 – A tymczasem pod łóżkiem, „Qui Pro Quo”
1927 – Sałatka majowa, „Qui Pro Quo”
1928 – Popatrz, popatrz, „Qui Pro Quo”
1928 – Jubileusz Qui Pro Quo, „Qui Pro Quo”
1929 – Artyści, Teatr Polski
1931 – Pierwsza pani Frazer, Teatr Mały
1931 – W murowanej piwnicy, „Qui Pro Quo”
1932 – Panna Maliczewska, Teatr Ateneum
1932 – Serce na oścież (z gęby na klucz), „Banda”
1932 – Przebój Warszawy, „Morskie Oko”
1933 – Moja siostra i ja, „Banda”
1933 – Ram-pam-pam, „Cyganeria”
1934 – W małym domku, Teatr Kameralny
1934 – Moralność pani Dulskiej, Teatr Aktora
1934 – Madame Sans-Gêne, Teatr Aktora
1935 – Na jeża, „Cyrulik Warszawski”
1936 – Mycie głowy, „Cyrulik Warszawski”
1936 – Mira i satyra, Teatr 13 rzędów
1937 – Wiosenna parada gwiazd, „Wielka Rewia”
1937 – Cabaretissimo, „Cyrulik”
1937 – Na pięterku, kawiarnia „Mała Ziemiańska”
1937 – Naprzód marsz, „Wielka Rewia”
1938 – Dama od Maxima, Teatr Letni
1939 – Sezonie otwórz się, „Ali Baba”
1947 – Żołnierz królowej Madagaskaru, Teatr Muzyczny Domu Wojska Polskiego

Filmografia

1922 – Wszystko się kręci
1924 – O czym się nie mówi
1925 – Iwonka – Bronka
1926 – O czym się nie myśli – pianistka Wanda
1930 – Na Sybir – rewolucjonistka Janka Mirska
1933 – Każdemu wolno kochać – Lodzia, służąca u Sagankiewiczów
1935 – Manewry miłosne – Lucynka, pokojówka baronowej Kolmar
1936 – Papa się żeni – Mira Stella
1936 – Ada! To nie wypada! – primadonna Ira Roletti

Ordery i odznaczenia

Order Orła Białego (21 lutego 1996)^[8]
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (17 lutego 1994)^[9]
Order Sztandaru Pracy I klasy^[10] (1964)^[11]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[10]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (16 lipca 1955)^[12]
Warszawski Krzyż Powstańczy (1988)
Krzyż Armii Krajowej^[10]
Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)
Medal 30-lecia Polski Ludowej^[10]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[13]
Medal Komisji Edukacji Narodowej^[10]
Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”^[10]
Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej”^[10] (1986)
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”^[10]
Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1967)^[14]
Honorowa Odznaka Miasta Łodzi (1976)^[15]
Krzyż Komandorski Orderu Leopolda II (Belgia)^[10]

Nagrody

Nagroda Państwowa I stopnia (dwukrotnie: 1951 i 1986)^[10]
Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (1996)^[16]

Upamiętnienie

Postać Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej uwieczniono w dokumentalnych filmach: Mira, w reż. L. Smolińskiej i M. Sroki (1980) oraz Mira Zimińska /z cyklu „Gwiazdy z tamtych lat”/, w reż. J. Horodniczego i K. Wojciechowskiego (1996)^[17].
Mira Zimińska-Sygietyńska jest patronką Szkoły Podstawowej nr 3 w Pruszkowie^[2] oraz Szkoły Podstawowej nr 12 w Płocku^[18].
8 czerwca 2014 r. odsłonięto pomnik Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej w rodzinnym Płocku przy Muzeum Mazowieckim^[19].
W 2018 jej imieniem nazwano skwer u zbiegu ul. Jana Pawła Woronicza i al. Niepodległości w Warszawie^[20].
Jedna z ulic w Pruszkowie nosi imię Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej.

Przypisy

↑ Mira Zimińska. [dostęp 2013-01-02].
↑ ^a ^b Patronka | Szkoła Podstawowa nr 3 im. Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej w Pruszkowie [online], sp3pruszkow.edupage.org [dostęp 2023-11-23] .
↑ Z Teatru Wielkiego. Mira Zimińska – Eugeniusz Bodo. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 396 z 31 grudnia 1938.
↑ Mira Zimińska-Sygietyńska | Życie i twórczość | Artysta [online], Culture.pl [dostęp 2023-11-23] (pol.).
↑ ^a ^b Mira Zimińska-Sygietyńska. Pani na Mazowszu [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-11-23] (pol.).
↑ Sławomir Koper: Życie artystek w PRL s. 189.
↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
↑ M.P. z 1996 r. nr 26, poz. 264 „w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej”.
↑ M.P. z 1994 r. nr 22, poz. 172 „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć w pracy artystycznej z Zespołem Pieśni i Tańca „Mazowsze””
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 1543
↑ Odznaczenia państwowe dla zasłużonych pracowników [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 169, 18-19 lipca 1964, s. 2.
↑ M.P. z 1955 r. nr 98, poz. 1332 „za osiągnięcia artystyczne w dziedzinie sztuki regionalnej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 3, 10 marca 1967, s. 3.
↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej miasta Łodzi, nr 8, 20 listopada 1976, s. 5.
↑ Rejestr Nagrody m.st. Warszawy um.warszawa.pl [dostęp 2024-08-20].
↑ Mira Zimińska-Sygietyńska w bazie filmpolski.pl
↑ O szkole – Szkoła Podstawowa nr 12 w Płocku [online] [dostęp 2023-11-23] (pol.).
↑ W Płocku odsłonięto pomnik Miry Zimińskiej-Sygietyńskiej [online], Dzieje.pl, 8 czerwca 2014 [dostęp 2021-07-23] .
↑ Uchwała nr LXXIII/2053/2018 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 30 sierpnia 2018 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Mokotów m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 8804 [on-line]. 17 września 2018. [dostęp 2021-05-05].

Bibliografia

Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
Syrena Record : pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland's first recording company : 1904–1939. ISBN 83-917189-0-5.
Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy : leksykon polskiej rozrywki 1944–1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
Tomasz Mościcki: Mira Zimińska-Sygietyńska. culture.pl. [dostęp 2021-01-24].