Mewa białogłowa

Mewa białogłowa
Larus cachinnans[1]
Pallas, 1811
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

siewkowe

Podrząd

mewowce

Rodzina

mewowate

Podrodzina

mewy

Rodzaj

Larus

Gatunek

mewa białogłowa

Synonimy
  • Larus argentatus cachinnans Pallas, 1811[2]
  • Larus cachinnans cachinnans Pallas, 1811[2]
  • Larus argentatus ponticus Stegmann, 1934[2]
  • Larus cachinnans ponticus Stegmann, 1934[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     lęgowiska

     występuje przez cały rok

     zimowiska

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Mewa białogłowa[4] (Larus cachinnans) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny mewowatych (Laridae).

Zasięg występowania

Zamieszkuje Eurazję – od Europy Środkowej przez wybrzeża Morza Czarnego i Kaspijskiego do północno-zachodnich Chin i wschodniego Kazachstanu. Zimowiska obejmują głównie zachodnią, południową i południowo-wschodnią Europę, wybrzeża południowo-zachodniej Azji, w tym Półwyspu Arabskiego, i północno-wschodniej Afryki[3]. W Europie gniazduje w Rosji, Białorusi, Litwie, Ukrainie, Rumunii, Bułgarii, Polsce, Czechach, Słowacji, Austrii, Niemczech, Niderlandach, Francji i na Węgrzech[5].

Gatunek zwiększa swą liczebność i zasięg w Europie[5]. Jego ekspansja przebiega w linii wschód-zachód. Obecnie najdalej na zachód wysunięte stanowisko obserwowano w Paryżu. W Polsce coraz liczniejszy i spotykany w całym kraju, szczególnie latem po okresie lęgowym i zimą. Lęgi głównie w południowej części kraju, wzdłuż Wisły, a także w pasie pojezierzy w Wielkopolsce[6]. Najdalej na północ wysunięte stanowiska znajdują się na Mazurach[6].

Systematyka

Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) uznaje obecnie (2023) L. cachinnans za gatunek monotypowy[7].

Systematyka tego i kilku pokrewnych gatunków to jeden z najbardziej skomplikowanych przypadków w ornitologii. Do niedawna wydzielany podgatunek L. cachinnans michahellis, zamieszkujący zachodnią i południową Europę oraz Maghreb i basen Morza Śródziemnego[8], od 2003 r. uważany jest za osobny gatunek – mewę romańską (L. michahellis). Natomiast mewa atlantycka, dawniej L. cachinnans atlantis (zamieszkująca Azory, Maderę i Wyspy Kanaryjskie[8]), to według najnowszej systematyki podgatunek mewy romańskiej (L. michahellis) – L. michahellis atlantis. Kolejne zaliczane do niedawna do L. cachinnans podgatunki to:

W obrębie L. cachinnans wyróżniano niekiedy kolejne dwa podgatunki: L. c. ponticus (znad Morza Kaspijskiego[8]) i L. c. omissus; czasem podgatunki L. c. atlantis, L. c. barabensis i L. c. mongolicus łączono w jeden. W przeszłości (do 1982 r.) L. cachinnans był uznawany za podgatunek mewy srebrzystej (L. argentatus).

Morfologia

Wygląd
Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Upierzenie zasadniczo białe, grzbiet i pokrywy skrzydłowe popielate, na końcówkach skrzydeł kolor czarny z białymi plamami. Dziób żółty z jasnoczerwoną plamą na żuchwie, nogi żółte, tęczówka bladożółta. Osobniki młodociane brązowe. Podgatunki różnią się między sobą wielkością, odcieniem popielu na wierzchu ciała i rozmiarem ciemnych plam na skrzydłach, jednak są to cechy również silnie zmienne wewnątrz poszczególnych podgatunków.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 60–68 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 140–150 cm
masa ciała ok. 800–1500 g

Ekologia i zachowanie

Biotop
Zamieszkuje zarówno różnorodne wybrzeża morskie, jak i śródlądowe jeziora, sztuczne zbiorniki wodne, żwirownie i wyspy na rzekach. Gniazdowanie na dachach budynków nie jest rozpowszechnione u tego gatunku, ale występuje coraz częściej[9]
Gniazdo
Na ziemi, w pobliżu wody, zarówno w roślinności (nawet wśród drzew), jak i na piaszczystych łachach[10]. W przeciwieństwie do podobnych gatunków – mewy srebrzystej i romańskiej, unika gniazdowania na skalnych klifach[11]. Tworzy kolonie liczące do 30 tysięcy ptaków.
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając pod koniec marca 2–4 (najczęściej 3) oliwkowozielone jaja.
Wysiadywanie
Jaja wysiadywane są przez okres 27–29 dni przez obydwoje rodziców.
Pisklęta
Pisklęta zdobywają zdolność do lotu w wieku około 40 dni.
Pożywienie
Wszystkożerna. W diecie przeważają różnorodne ryby, owady, mięczaki, a także odpady, drobne zwierzęta lądowe czy jaja i pisklęta innych ptaków. Prawdopodobnie poluje także na ptaki wróblowe[12].

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2010 roku uznaje mewę białogłową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); wcześniej była ona klasyfikowana przez IUCN jako podgatunek. Całkowita liczebność populacji nie jest znana z powodu niedawnych zmian taksonomicznych; organizacja BirdLife International w 2015 roku szacowała liczebność populacji europejskiej na 54 100 – 87 500 par lęgowych. Trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy[3].

Gatunek w Polsce objęty jest ochroną częściową[13]. Na Czerwonej liście ptaków Polski mewa białogłowa sklasyfikowana została jako gatunek najmniejszej troski (LC)[14]. W latach 2013–2018 liczebność populacji lęgowej na terenie kraju szacowano na 2000–3000 par[15]. W 2021 roku populacja ta wyniosła 5554 pary na 44 stanowiskach[6].

Galeria zdjęć

  • Mewa białogłowa, młoda
    Mewa białogłowa, młoda
  • Mewa białogłowa, młoda
    Mewa białogłowa, młoda
  • Jaja z kolekcji muzealnej
    Jaja z kolekcji muzealnej
  • Dorosła mewa białogłowa w szacie zimowej.
    Dorosła mewa białogłowa w szacie zimowej.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Larus cachinnans, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d D. Lepage: Caspian Gull Larus cachinnans. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-03-02]. (ang.).
  3. ↑ a b c Larus cachinnans, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Larinae Rafinesque, 1815 – mewy (wersja: 2020-01-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-19].
  5. ↑ a b Klaudia Litwiniak, Marcin Przymencki, Albert de Jong, Breeding-range expansion of the Caspian Gull in Europe, „British Birds”, 114 (6), czerwiec 2021, s. 331–340.
  6. ↑ a b c Marcin Przymencki i inni, Current distribution, abundance and trends of the Caspian Gull Larus cachinnans in Poland, „Ornis Polonica”, 63 (1), 2022, s. 1–11.
  7. ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-03-02]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e Yellow-legged Gull (Larus cachinnans). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-22)]. (ang.).
  9. ↑ Jan Rapczyński, Klaudia Litwiniak, Marcin Przymencki, The first records of roof-top nesting by Caspian Gulls Larus cachinnans in Poland with reference to other cases in Europe, „Ornis Polonica”, 62 (3), 2021, s. 243–259 (ang.).
  10. ↑ Marcin Przymencki i inni, Ekologia rozrodu i liczebność mewy białogłowej Larus cachinnans na Zbiorniku Mietkowskim w latach 2019–2020, „Ornis Polonica”, 62 (3), 2021, s. 169–188.
  11. ↑ Ronald Klein, Andreas Buchheim. Die westliche Schwarzmeerküste als Kontaktgebiet zweier Großmöwenformen der Larus cachinnans-Gruppe. „Vogelwelt”. 118, s. 61–70, 1997. 
  12. ↑ Klaudia Litwiniak, Marcin Przymencki, Damian Celiński, Short report on probable case of Caspian Gull predation on migrating swallows observed at first time, „Ornis Hungarica”, 28 (1), 2020, s. 181–184, DOI: 10.2478/orhu-2020-0012, ISSN 2061-9588 [dostęp 2022-05-31] (ang.).
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
  14. ↑ Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L.: Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki, 2020.
  15. ↑ Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej w Polsce w latach 2013–2018: stan, zmiany, zagrożenia. „Biuletyn Monitoringu Przyrody”. 20, s. 1–80, 2019. 

Linki zewnętrzne