Lipia Góra (dawniej Lindenberg[4])– wieś kociewska w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie tczewskim, w gminie Morzeszczyn. Wieś od północy graniczy z Gąsiorkami i Majewem, od wschodu z Wielkimi Wyrębami, od południa z Bobrowcem, a od zachodu z Barłożnem.[5]
Integralne części wsi Lipia Góra[6][7]
| SIMC |
Nazwa |
Rodzaj
|
| 0167728 |
Suchownia |
przysiółek
|
Wieś królewska w starostwie osieckim w powiecie nowskim województwa pomorskiego w II połowie XVI wieku[8].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Historia
Pierwsza zapisana informacja o wsi pochodzi z XIV w. kiedy to tereny należące dziś do wsi przejęli Krzyżacy. Byli właścicielami do 1466 r. i wieś tą osadzili. W 1451 r. w opisie granic wójtostwa osieckiego wymieniono wieś Linde. W 1466 r., po pokoju toruńskim, ziemie przeszły pod władzę króla polskiego i podlegały starostwu osieckimu.
W 2 poł. XVI w. był w niej folwark oraz młyn.
W 1664 r. lustrator królewski opisując folwark Lipia Góra wymienia w nim dwór. W folwarku była stodoła, gorzelnia, karczma i młyn. Karczma i młyn były jednak spustoszone i nie zasiedlone. W 1682 r. we wsi było już dwóch ogrodników, działał młyn z 2 małymi kołami i funkcjonowała karczma.
Ostatni polski starosta utracił majątek na rzecz państwa pruskiego. W 1772 r. wieś znalazła się w administracyjnej zależności od powiatu ziemskiego i jednocześnie obwodu regencyjnego w Kwidzynie. Dwa lata później, w 1774 r., folwark miał powierzchnię 50 włók, czyli ok. 840 ha.
W XIX wieku rozebrano stary dwór stojący nad rzeką Janką, a na jego kamiennych fundamentach wzniesiono nowy murowany, zakładając park, który częściowo przetrwał do dziś. W 1880 r. Karol Schöler sprzedał folwark właścicielowi ziemskiego z Pomorza o nazwisku Neumann. Następny właściciel niedługo po zakupie sprzedał go sąsiadowi von Marwitz. Po jego śmierci, wdowa sprzedała majątek Paulowi Frostowi, który gospodarował na folwarku w dzisiejszym Majewie.
W 2 poł. XIX w. powstał cmentarz ewangelicki, oddalony od centrum wsi ok. 1,25 km w kierunku południowo-wschodnim. [5]
W 1904 roku wieś zamieszkiwało 385 katolików. Istniała również dwuklasowa szkoła. Według zapisu z "Gemeindelexicon für das Königreich Preussen", na dzień 1 grudnia 1905 r., wieś obejmowała obszar 1098,4 ha i miała 45 budynków, w których było 68 gospodarstw domowych liczących >2 osób oraz 2 gospodarstwo po 1 osobie. Z 371 osób mieszkających w Lipiej Górze, 179 było płci męskiej. Wieś była w przeważającej mierze katolicka, gdyż mieszkało w niej tylko: 28 ewangelików, w tym 27 Niemców i 1 osoba mówiąca w innym języku[5].
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Lipia Góra należała do nowo utworzonego powiatu gniewskiego.
Około 1936-37 r. folwark Barnbecka, zgodnie z decyzją ówczesnego ministra rolnictwa Juliusza Poniatowskiego został częściowo rozparcelowany. Po opanowaniu przez hitlerowców nazwę wsi Lindenberg zamieniono na Lindensee. Lipia Góra została wyzwolona spod okupacji niemieckiej 21 lutego 1945 r.
W 1952 r. wieś otrzymała linię energetyczną. W początkach lat 60. powstało we wsi kolo Związku Młodzieży Wiejskiej. W 1967 r. powstało Koło Gospodyń Wiejskich.
W 1972 r. podczas kolejnej zmiany systemu administracyjnego, wieś weszła w skład gminy Morzeszczyn. 27 lutego 1874 r. oddano do użytku remizę strażacką, wybudowaną w czynie społecznym.[5]
Zabytki
Według rejestru zabytków NID[9] na listę zabytków wpisany jest dwór, 2 ćw. XIX, nr rej.: A-863 z 25.04.1977.
Ciekawostki
W Lipiej Górze istniał Urząd Stanu Cywilnego, które księgi zachowały się w Archiwum Państwowym w Gdańsku.[5]
We wrześniu 1933 r. na polach Lipiej Góry, w czasie wojskowych manewrów, urządzono lotnisko wojskowe, na którym lądowały samoloty.[5]
1 września 2010 odsłonięto tablicę eptafijną ku czci osób, którzy zginęli w latach II wojny światowej. Tablica znajduję przy skrzyżowaniu dróg nr 623 i nr 641 tuż obok przydrożnej kapliczki.[1]
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 68457
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 653 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ Lipia Góra [online], Polskie Zabytki [dostęp 2024-10-20] .
- ↑ a b c d e f KrzysztofK. Kowalkowski KrzysztofK., Z dziejów wsi i parafii Barłożno oraz wsi do niej należących, Starogard Gdański: Wydawnictwo MYYK, 2003, s. 156 (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Mapy województwa pomorskiego w drugiej połowie XVI w. : rozmieszczenie własności ziemskiej, sieć parafialna / Marian Biskup, Andrzej Tomczak. Toruń 1955, s. 97.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2022-01-02] .
| Wsie |
|
|---|
| Osady |
|
|---|
Integralne
części wsi |
|
|---|
| Nieofic. cz. wsi |
|
|---|
