Akcja powieści rozgrywa się na planecie Gethen, zwanej Zimą, w państwach Karhid i Orgoreyn. Mieszkańcy tej planety, zwani Getheńczykami, pomimo wielkiego podobieństwa do ludzi, są hermafrodytami. Ich płciowość objawia się wyłącznie w okresie tzw. kemmeru, czyli okresu godowego, który przechodzą co 26 dni. Łączą się wtedy w pary, a u kochanków wykształcają się drugorzędowe cechy płciowe, nadając im seksualność kobiety bądź mężczyzny. Płeć w okresie kemmeru nie jest uwarunkowana – każdy Getheńczyk może stać się zarówno kobietą, jak mężczyzną.
Termin kemmer oznacza zarówno same zmiany hormonalne zachodzące w fizjologii, jak i rytuał dobierania się w pary. Kochankowie określani są mianem kemmeringów. Mogą tworzyć latami stałe pary, ale nie jest to obowiązująca norma społeczna na Gethen. Ta specyficzna zmiennopłciowość determinuje całą kulturę planety.
Fabuła
Powieść jest dziennikiem pierwszego wysłannika Ekumeny na Gethen, mobila Genly'ego Ai, który zostaje wplątany w skomplikowane intrygi pałacowe i pomimo braku zrozumienia zawiłości tutejszej polityki próbuje za wszelką cenę doprowadzić do włączenia planety Gethen do Ekumeny.