PROFILPELAJAR.COM

Leukoplasty w komórce liścia trzykrotki (*Tradescentia zebrina*): 1 - ściana komórkowa, 2 - cytoplazma, 3 - jądro komórkowe, 4 - leukoplasty, 5 - wakuole

Leukoplasty (gr. leukos - biały) – bezbarwne, niefotosyntetyzujące plastydy o średnicy zwykle nie większej niż 2μm. Pojęcie leukoplast jest dwojako stosowane przez autorów. Może dotyczyć plastydów występujących we wszystkich niefotosyntetyzujących tkankach stałych i nie gromadzących materiałów zapasowych^[1] lub też plastydów występujących w tkance spichrzowej i gromadzących substancje zapasowe^[2].

Leukoplasty w pierwszym znaczeniu mogą mieć kształt kulisty, ameboidalny lub dzwonowaty. Nie zawierają rybosomów. Wewnątrz otoczki znajdują się jedynie nieliczne plastoglobule. Ten typ plastydów występuje w wielu tkankach, między innymi w korze pierwotnej łodygi i korzenia, epidermie oraz jej wytworach, ryzodermie oraz włośnikach, a także w bielmie^[1].

Leukoplasty gromadzące materiały zapasowe dzielą się, w zależności od przechowywanego materiału, na:

proteinoplasty - zawierające białka zapasowe^[3],
amyloplasty - zawierające materiały zapasowe w postaci ziaren skrobi^[2],
elajoplasty - zawierające tłuszcze zapasowe^[4].

Ogólna charakterystyka

Leukoplasty występują w różnych komórkach większości roślin wyższych. Najczęściej spotykamy je w komórkach tkanek embrionalnych w cytoplazmie zarodników i gamet żeńskich roślin zarodnikowych, w bulwach, w kłączach, w skórce wielu roślin jednoliściennych, w komórkach miękiszowych położonych w głębi narządów i u niektórych roślin cudzożywnych. Forma, w jakiej występują leukoplasty, jest prawie kulista, chyba że zawiera wykrystalizowane substancje lub wydłużone ziarna skrobi.

Pełnione funkcje

Funkcją leukoplastów nie zawierających materiałów zapasowych może być wytwarzanie olejków eterycznych. Taką funkcję potwierdzono w egzokarpie owoców cytrusowych oraz włoskach wydzielniczych kilku innych gatunków roślin. W komórkach bielma nasion roślin oleistych leukoplasty uczestniczą w syntezie kwasów tłuszczowych^[1]. Leukoplasty w tkankach zapasowych takich jak bielmo, liścienie, korzenie, bulwy mogą gromadzić materiały zapasowe. Leukoplasty zawierające skrobię to amyloplasty (łac. amylum - skrobia)^[2]. Zdarza się, że leukoplasty gromadzą lipidy lub białka zapasowe^[3]^[4].

Budowa

Dojrzałe leukoplasty nie zawierają tylakoidów. Stroma ma mniejsza gęstość niż w chloroplastach. Znajduje się w niej kilka nukleoidów. Nie stwierdza się w niej typowych 70S rybosomów^[5]. U amyloplastów światło powoduje wykształcenie barwników asymilacyjnych i tylakoidów, czyli mogą się one przekształcać w chloroplasty^[2].

Biogeneza

Leukoplasty powstają z proplastydów^[1].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Grzegorz Jackowski: Plastydy.. W: Przemysław Wojtaszek, Adam Woźny, Lech Ratajczak: Biologia komórki roślinnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 159-178. ISBN 978-83-01-14869-0. OCLC 749661223. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d Andrzej Tretyn: Podstawy strukturalno-funkcjonalne komórki roślinnej W: Fizjologia roślin (red. Kopcewicz Jan, Lewak Stanisław). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 22-88. ISBN 83-01-13753-3.
↑ ^a ^b E. L. Vigil, M. Ruddat. Development and enzyme activity of protein bodies in proteinoplasts of tobacco root cells. „Histochemistry”. 83 (1), s. 17–27, 1985. DOI: 10.1007/BF00495295. ISSN 0301-5564. (ang.).
↑ ^a ^b N. R. Lersten, A. R. Czlapinski, J. D. Curtis, R. Freckmann i inni. Oil bodies in leaf mesophyll cells of angiosperms: overview and a selected survey. „American Journal of Botany”. 93 (12), s. 1731–1739, 2006. DOI: 10.3732/ajb.93.12.1731. ISSN 0002-9122. (ang.).
↑ JP. Carde. Leucoplasts: a distinct kind of organelles lacking typical 70S ribosomes and free thylakoids.. „Eur J Cell Biol”. 34 (1), s. 18-26, May 1984. PMID: 6734626.