Laura Papo Bohoreta właśc. Luna Levi (ur. 15 marca 1891 w Sarajewie, zm. 12 czerwca 1942 tamże[1]) – jugosłowiańska pisarka, eseistka i feministka, pochodzenia żydowskiego.
Życiorys
Pochodziła z ubogiej rodziny sefardyjskich Żydów, od pokoleń mieszkających w Sarajewie. Była jednym z siedmiorga dzieci Judy Leona Levi i Estery. Z powodów ekonomicznych rodzina Levi w 1900 przeniosła się do Stambułu, gdzie rodzice zmienili imię swojej córki Luna na bardziej nowoczesne – Laura[1]. W Stambule uczyła się we francuskojęzycznej szkole dla Żydów, prowadzonej przez "Alliance Israélite Française". W 1908 rodzina Levi, nadal żyjąca w niedostatku powróciła do Sarajewa. Aby pomóc finansowo rodzinie Laura dawała lekcje języka francuskiego i niemieckiego[2]. Otworzyła w Sarajewie wraz z siostrami salon damskich kapeluszy Chapeau Chic Parisien[1]. W tym czasie Laura rozpoczęła zbierać tradycyjne pieśni i przysłowia Żydów sefardyjskich. Tłumaczyła dzieła autorów francuskich: Jules'a Verne'a i Emile de Girardine'a[1].
Przełomowy dla jej aktywności społecznej był artykuł Die Südslawische Frau in der Politik, który ukazał się w 1916 w czasopiśmie Bosnische Post[1]. Autorka artykułu Jelica Belović-Bernadzikowska opisała kobiety sefardyjskie z Bośni jako zacofane, niechętne nauce, pielęgnujące wzorzec rodziny patriarchalnej. W odpowiedzi Laura tydzień później opublikowała tekst Die Spanolische (Sefardyjka), który przedstawiał złożoną sytuację kobiety serfardyjskiej i rolę, jaką odgrywa w rodzinie. W tym samym roku poślubiła Danijela Papo. W 1918 przyszedł na świat jej pierwszy syn Leon, a rok później drugi syn, Kokija. Wkrótce po urodzinach drugiego syna mąż Laury trafił do szpitala psychiatrycznego, w którym leczył się ze stresu pourazowego, którego nabawił się walcząc w czasie I wojny światowej na froncie[1].
Obarczona obowiązkami rodzinnymi Laura powróciła do działalności społecznej w 1924. Sprowokowała ją do tego nostalgicznapowieśćDos vizinas in el kortižo (Dwóch sąsiadów w ogródku) Avrama Romano Buki opublikowana w czasopiśmie Jevrejski život. Jeden z bohaterów książki, Lea dowodził szkodliwości kształcenia młodych dziewcząt, które potem zaniedbują obowiązki domowe. W kolejnym numerze czasopisma Jevrejski život ukazał się tekst pt. Madres (Matka), podpisany Bohoreta - nowym pseudonimem literackim Laury Papo[1]. Nawiązując bezpośrednio do wypowiedzi bohatera powieści Buki autorka podkreśliła, jak ważną rolę w obecnych czasach odgrywa kształcenie kobiet i przygotowanie ich do sytuacji, w których ponoszą odpowiedzialność ekonomiczną za rodzinę.
W 1931 za namową znanego w Sarajewie pisarza Vita Kajona Laura Papo napisała monografię La mužer sefardi de Bosna (Kobieta sefardyjska w Bośni), stanowiącej rozszerzoną wersję jej artykułu z 1916 roku[1][2]. Książka przedstawiała tradycyjne wartości i obyczaje, charakterystyczne dla społeczności Sefardyjek, ale zarazem podkreśla konieczność dostosowania się do zmian cywilizacyjnych, zachodzących we współczesnym świecie. Dzięki wsparciu Muhameda Nezirovicia pracę Laury Papo udało się przetłumaczyć na język angielski.
W latach 30. dorobek literacki Laury Papo powiększył się o siedem jednoaktówek - od Avia de Ser (Kiedyś tak było) do Tjempos pasados (Czasy minione). Sztuki Bohorety wystawiała Círculo del Drama - działająca w Sarajewie grupa teatralna sefardyjskich Żydów[3]. Pisała także krótkie teksty o tematyce społecznej. Głównym celem Autorki stało się uświadomienie kobiet, jak przezwyciężać problemy ekonomiczne i uczestniczyć w większym stopniu w życiu społecznym[1]. Pod koniec lat 30. tłumaczyła na język ladino utwory Jovana Jovanovicia Zmaja i Gustava Krkleca[2].
W 1941 obu jej synów aresztował oddział ustaszy. Trafili do obozu w Jasenovacu, gdzie zostali zamordowani. Schorowana Laura, nieświadoma losu synów trafiła do katolickiego szpitala Sióstr Miłosierdzia w Sarajewie, gdzie zmarła[1]. Pochowana na starym cmentarzu żydowskim w Sarajewie, jej grób nie przetrwał do dnia dzisiejszego[2].
Publikacje
Dramaty
Avia de ser
La pasjensija vale mučo
Tjempos pasados
Ofos mios
Esterka, Shuegra ni de baro buena
Hermandat Madrasta el nombre le abasta
Pamięć
Postaci Laury Papo Bohorety została poświęcona Ballada o Bohorecie autorstwa Gordany Kuić[4].
