Krystyna Żywulska

Krystyna Żywulska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1 września 1914
Łódź

Data i miejsce śmierci

1 sierpnia 1992
Düsseldorf

Narodowość

żydowska

Język

polski

Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Dziedzina sztuki

literatura

Krystyna Żywulska, właściwie Zofia (Sonia) Landau (ur. 1 września 1914 w Łodzi, zm. 1 sierpnia 1992 w Düsseldorfie) – polska pisarka, felietonistka, autorka tekstów piosenek i graficzka żydowskiego pochodzenia.

Życiorys

Studiowała prawo na Uniwersytecie Warszawskim, naukę przerwał wybuch II wojny światowej. W 1941 wraz z rodziną przesiedlona została do warszawskiego getta. Po dwóch latach udało jej się wraz z matką uciec (w dramatycznych okolicznościach musiała pozostawić w getcie ojca). Następnie zaangażowała się w działalność polskiego ruchu oporu pod przybranym nazwiskiem Zofia Wiśniewska, pracując w grupie produkującej fałszywe dokumenty. W 1943 została aresztowana przez Gestapo. Przesłuchiwana w alei Szucha podała nazwisko Krystyna Żywulska[1]. Osadzono ją na Pawiaku, a następnie, jako więźniarkę polityczną, zesłano do niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, skąd trafiła do podobozu Birkenau. Była jedną z siedmiu osób, które ocalały z liczącego 800 ludzi transportu z Pawiaka do obozu[2]. Pracowała w kobiecym oddziale rejestrującym nowych więźniów (tzw. Kanada), w bezpośrednim sąsiedztwie komór gazowych[3]. W obozie Krystyna Żywulska układała wiersze (nie można było ich zapisywać), które z czasem stały się bardzo ważne dla jej współwięźniarek. Uczyły się ich na pamięć i przekazywały dalej. Najbardziej znany stał się Wymarsz przez bramę, który miał być odśpiewany w dniu wyzwolenia obozu. Inne tytuły to Apel, Tańcz, dziewczyno[4], Niewysłany list, Parada, Wcześniej rosły tu brzozy, które również zostały potajemnie przekazane innym więźniarkom i zapamiętane[5]. Większość z tych wierszy została zagubiona, przetrwało osiem, z których cztery Żywulska włączyła do swojej książki Przeżyłam Oświęcim. 18 stycznia 1945, w czasie marszu śmierci, ewakuacji obozu koncentracyjnego z Oświęcimia do Wodzisławia Śląskiego, Żywulskiej udało się uciec na granicy Brzeszcz i Jawiszowic, po czym ukrywała się u tamtejszych mieszkańców[6].

Po powrocie do Warszawy wyszła za mąż za przyjaciela z dzieciństwa Leona Andrzejewskiego (1910-1978), funkcjonariusza aparatu bezpieczeństwa PRL, i miała z nim dwoje dzieci. Wstąpiła do PZPR i była członkinią egzekutywy POP PZPR przy Zarządzie Głównym Związku Literatów Polskich w 1950 roku[7].

Pod koniec lat 50. poznała w Warszawie Thomasa Harlana, którego ojciec, Veit Harlan, w czasach narodowego socjalizmu reżyserował filmy propagandowe. Thomas Harlan zajmował się tropieniem nazistowskich zbrodni osób, które obecnie były ważnymi postaciami w Republice Federalnej Niemiec. Pomogła mu w badaniach, których publikacja była niepożądana w Republice Federalnej Niemiec, ale które ostatecznie przyczyniły się do uruchomienia niemieckich procesów kilku byłych nazistów w latach 60. Gdy Harlan i Żywulska zaczęli odkrywać analogiczne kariery byłych nazistów w Niemieckiej Republice Demokratycznej, zleceniodawcy książki, w której ich badania miały zostać opublikowane, zastopowali projekt[8].

W 1963 Żywulska napisała swoją kolejną książkę Pusta woda o doświadczeniach getta warszawskiego. Gdy po Marcu 1968 rozwinęła się w Polsce antysemicka kampania, Żywulska, która dopiero w Pustej wodzie ujawniła swoje żydowskie pochodzenie, została poddana ostracyzmowi, a jej synowie byli zmuszeni do opuszczenia kraju. W ślad za nimi udała się najpierw do Monachium, a następnie do Düsseldorfu, gdzie osiedliła się na stałe. Tam przetłumaczyła na język niemiecki obie swoje książki autobiograficzne. Pod koniec życia zajęła się malowaniem obrazów. Umarła na białaczkę. Pochowana jest w Düsseldorfie.

Twórczość

Debiutowała w 1946 pamiętnikiem Przeżyłam Oświęcim. Książka stanowi zapis wstrząsających wspomnień z życia w obozie zagłady. Wydana również w języku angielskim: I survived Auschwitz, francuskim J’ai survecu Auschwitz, niemieckim Ich überlebte Auschwitz, rosyjskim Я пережила Освенцим oraz czeskim Přežila jsem Osvětim. Okresu wojny dotyczą również wspomniane wyżej wiersze oświęcimskie i powieść Pusta woda (1963), opublikowana również w języku angielskim Empty Water, francuskim L’eau vide, niemieckim Leeres Wasser, japońskim 空の水. Pisząc o Polakach, Żydach i Niemcach unikała uproszczeń, każdy przypadek rozpatrywała indywidualnie[9].

Pisała satyry, felietony, fraszki, epigramy i limeryki (ogłoszone w 1956 w książce Tak zwane życie). Jej monologi kabaretowe i piosenki były wykonywane w radiu i filmach, a także drukowane w prasie (np. przez czasopismo Szpilki). W 1968 roku Sława Przybylska wykonała jej piosenkę Żyje się raz[10]. Autorka tekstów dla kabaretów Wagabunda i U Lopka oraz piosenek, z których najpopularniejsze to: Dopóki życie trwa, Taka jestem zakochana, Żyje się raz, Tańcz ze mną, tańcz do filmu Kochajmy syrenki 1966, Ty i ja, i noc do filmu Kulig 1968.

Nawiązania do życia i twórczości Krystyny Żywulskiej

W 1991 roku Maria Nurowska, na podstawie przeprowadzonych wcześniej rozmów z Krystyną Żywulską, podjęła jeden z wątków jej biografii z czasów pobytu w obozie koncentracyjnym, w książce Listy miłości[11].

W 1998 roku Liane Dirks(inne języki) w swojej książce „Krystyna” wykorzystała wpisy z pamiętnika Żywulskiej i notatki z przeprowadzonych z nią rozmów. Według Andrzeja Szczypiorskiego ten w połowie dokument, a w połowie literacka stylizacja, tylko częściowo pozwala zbliżyć się do prawdy o Żywulskiej[12].

W 2012 roku Jake Heggie(inne języki) skomponował krótką operę Inny wschód słońca, której bohaterka (Żywulska) próbuje każdej nocy znaleźć język odpowiedni dla wyrażenia swoich wspomnień, aby móc nagrać je na taśmie[13].

Od 2012 roku rozwija się projekt filmu fabularnego na podstawie książki Pusta woda[14].

W 2017 roku rozpoczęły się przygotowania do produkcji filmu „Trzy kobiety” w reżyserii Magdaleny Łazarkiewicz. Film ma opowiadać o przecięciu się losów Krystyny Żywulskiej, Stanisławy Rachwał, więźniarki niemieckiego obozu, po wojnie prześladowanej przez UB oraz jej prześladowczyni z nazistowskiego obozu, Marii Mandel. Jak mówi producent filmu, Andrzej Stachecki, „Z tych historii można stworzyć pewną syntezę traktującą o tym, jak człowiek stający naprzeciw różnych totalitaryzmów umie znaleźć godność w skrajnych sytuacjach i, co najważniejsze, przebaczyć”[15].

Przypisy

  1. Krystyna Zywulska. Przeżyłam Oświęcim [online], www.tchu.com.pl [dostęp 2019-10-17].
  2. Książka „Przeżyłam Oświęcim” Krystyny Żywulskiej [online], Onet Wiadomości, 27 stycznia 2005 [dostęp 2019-10-17] (pol.).
  3. Lebensläufe. Dagan Izabela Batsheva [online], mylife-online.eu, 3 września 2014 [dostęp 2019-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-03].
  4. Antiwar Songs (AWS) – Tanz, Mädchen [online], www.antiwarsongs.org [dostęp 2019-10-16].
  5. Lucyna Sadzikowska, „Oni szli do lasu, po prostu do lasu…” Zagłada Żydów w KL Auschwitz-Birkenau we wspomnieniach Aliny Dąbrowskiej, 2017.
  6. Jacek Lachendro, Ucieczki więźniów KL Auschwitz w czasie marszu śmierci. Pomoc mieszkańców Śląska dla uciekinierów, [w:] Kierunek Loslau. Marsz ewakuacyjny więźniów oświęcimskich w styczniu 1945 roku, Wodzisław Śląski 2016.
  7. Dariusz Jarosz, Działalność Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR przy Zarządzie Głównym Związku Literatów Polskich w latach 1949–1953 (w świetle akt własnych), „Mazowieckie Studia Humanistyczne”, 5 (1), s. 5–45 [dostęp 2019-01-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-13]. [zob. s. 9].
  8. Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl [dostęp 2019-10-16].
  9. Powiedz mi, jak się nazywam, Julia Pańków, Wysokie Obcasy, „Gazeta Wyborcza”, 19.04.2008.
  10. Sława Przybylska – Żyje się raz. [dostęp 2019-10-16].
  11. Deutsche Welle, Prawdziwe życie Sonji Landau | DW | 30.08.2014 [online], dw.com [dostęp 2019-10-16] (pol.).
  12. Andrzej Szczypiorski, Autoren: Liebe und Erinnerung, „Spiegel Online”, 3, 18 stycznia 1999 [dostęp 2019-10-16].
  13. Lynda Keith McKnight, Jake Heggie’s Another Sunrise: Krystyna Zywulska and the Nature of Survival [online], grudzień 2014 [dostęp 2019-10-16] (ang.).
  14. Wrażenia z Producers on the Move [online], pisf.pl [dostęp 2019-10-16] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-18] (pol.).
  15. Z Andrzejem Stacheckim rozmawia Bartosz Czartoryski, Magazyn Filmowcy, sierpień 2017.

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Pelabuhan Piraeus[1] ialah sebuah kota di Attika, Yunani, di selatan pusat Atena. Penduduk Piraeus berjumlah 175.697 jiwa (2001). Populasi Tahun Populasi kotamadya Perubahan Kepadatan 1981 196.389 - 17.853,55/km² 1991 182.671 -14.168/-7,25% 16.606,45/km² 2001 175.697 -6.974/-3,82% 15.972,45/km² Kota kembar Marseille, Prancis Worcester, Massachusetts, Amerika Serikat Ostrava, Republik Ceko Baltimore, Maryland, Amerika Serikat Galaţi, Rumania sejak tahun 1985 Varna, Bulgaria Pendudu...

 

Marco Valerio Probo (in latino Marcus Valerius Probus; Berito, I secolo – ...) è stato un filologo e grammatico romano del I secolo. De iuris notarum, fragm., manoscritto, XV secolo. Milano, Biblioteca Ambrosiana, Fondo manoscritti, ms. I 115 sup. (9). Indice 1 Biografia 2 Opere 2.1 Manoscritti 3 Note 4 Bibliografia 5 Voci correlate 6 Altri progetti 7 Collegamenti esterni Biografia Scrive Svetonio[1] che Probo, nato a Berito, dopo aver a lungo aspirato al grado di centurione, ...

 

Zydrunas IlgauskasIlgauskas tampil untuk Cavaliers pada tahun 2009Informasi pribadiLahir5 Juni 1975 (umur 48)Kaunas, Uni SovietKebangsaanLituania / Amerika SerikatTinggi7 ft 3 in (2,21 m)Berat260 pon (118 kg)Informasi karierDraf NBA1996 / Babak: 1 / Urutan pemilihan: ke-20 secara keseluruhanDipilih oleh Cleveland CavaliersKarier bermain1993–2011PosisiCenterNomor11Riwayat karier1993–1996Atletas Kaunas1996–2010Cleveland Cavaliers2010–2011Miami Heat Prestasi...

Eukaryotes other than animals, plants or fungi For the journal, see Protist (journal). ProtistsTemporal range: Paleoproterozoic – Present Pha. Proterozoic Archean Had. Examples of protists. Clockwise from top left: red algae, kelp, ciliate, golden alga, dinoflagellate, metamonad, amoeba, slime mold. Scientific classification(paraphyletic) Domain: Eukaryota Supergroups[1] Amorphea (including fungi & animals) Apusomonadida Archaeplastida (including land plants) Breviatea CRuMs Cry...

 

Daimon HellstromDaimon Hellstrom, disegni da John Romita Sr. UniversoUniverso Marvel Lingua orig.Inglese AutoriRoy Thomas Gary Friedrich EditoreMarvel Comics 1ª app.settembre 1973 1ª app. inGhost Rider (Vol. 2[1]) n. 1 Editore it.Comic Art 1ª app. it.novembre 1990 1ª app. it. inAll American Comics n. 14 Caratteristiche immaginarieSpecieibrido umano-demone SessoMaschio Etniastatunitense Luogo di nascitaGreentown, Massachusetts Poteri attributi fisici sovrumani...

 

ANTXR1 التراكيب المتوفرة بنك بيانات البروتينOrtholog search: PDBe RCSB قائمة رموز معرفات بنك بيانات البروتين 3N2N المعرفات الأسماء المستعارة ANTXR1, ATR, GAPO, TEM8, anthrax toxin receptor 1, ANTXR cell adhesion molecule 1 معرفات خارجية الوراثة المندلية البشرية عبر الإنترنت 606410 MGI: MGI:1916788 HomoloGene: 12976 GeneCards: 84168 علم الوجود الجي...

William Scully Ltd.Company typePrivateFounded1877FounderWilliam Scully, Esq.Headquarters2090 Moreau, Montreal, QC, CanadaProductsUniform accoutrements and accessoriesWebsitehttps://www.williamscully.caScully Arms - Heraldic achievement of Scully family: Out Of A Mural Crown Ppr., A Phoenix In Flames, Also Ppr., Charged On The Breast With A Cross Bottonnée Or. Gules Red Gold, Cross, Mullet star of five points, Fleur de Lyse. Latin Motto: Latin: sine labe resurgens, lit. ‘rise without scar&#...

 

Sides Sudyarto DSLahir(1942-07-14)14 Juli 1942 Tegal (pendudukan Jepang)Meninggal14 Oktober 2012(2012-10-14) (umur 70)Jakarta, IndonesiaPekerjaanSastrawan, wartawanTahun aktif1970-2012 Sides Sudyarto DS yang terlahir dengan nama Sudiharto (14 Juli 1942 – 14 Oktober 2012) adalah sastrawan yang juga wartawan berkebangsaan Indonesia. Memulai kariernya sebagai penulis lepas, kemudian bergabung di sejumlah media massa antara lain harian umum Kompas, Media Indonesia, Jaya...

 

Sporting event delegationIndonesia at the1998 Asian GamesIOC codeINANOCIndonesian Olympic CommitteeWebsitewww.nocindonesia.or.id (in English)in BangkokMedalsRanked 11th Gold 6 Silver 10 Bronze 11 Total 27 Asian Games appearances (overview)1951195419581962196619701974197819821986199019941998200220062010201420182022 Indonesia participated in the 1998 Asian Games held in the city of Bangkok, Thailand from 6 December 1998 to 20 December 1998. Indonesia ranked 11th with 6 gold medals. 10 sil...

Частина серії проФілософіяLeft to right: Plato, Kant, Nietzsche, Buddha, Confucius, AverroesПлатонКантНіцшеБуддаКонфуційАверроес Філософи Епістемологи Естетики Етики Логіки Метафізики Соціально-політичні філософи Традиції Аналітична Арістотелівська Африканська Близькосхідна іранська Буддій�...

 

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (نوفمبر 2019) جون تايلر كالدويل   معلومات شخصية الميلاد 9 ديسمبر 1911   يازو سيتي  الوفاة 13 أكتوبر 1995 (83 سنة)   رالي  مواطنة الولايات المتحدة  الحياة العملية ال�...

 

Branch of sociology For the book by Max Weber, see Sociology of Religion (book). For the academic journal, see Sociology of Religion (journal). Muslims praying in the streets of Istanbul Part of a series onSociology History Outline Index Key themes Society Globalization Human behavior Human environmental impact Identity Industrial revolutions 3 / 4 / 5 Social complexity Social construct Social environment Social equality Social equity Social power Social stratification Social structure Perspe...

Eijaz KhanLahir28 Agustus 1975 (umur 48)Hyderabad, Andhra Pradesh, IndiaPekerjaanaktorTahun aktif1999–sekarang Eijaz Khan (lahir 28 Agustus 1975) adalah seorang aktor film dan televisi India.[1] Dia menjadi terkenal dengan memainkan peran utama di Balaji Telefilms acara Kkavyanjali, dan Kyaa Hoga Nimmo Kaa.[2] Dia muncul dalam peran utama Raidhan Raj Katara (Mukhi) di Sony TV acara Yeh Moh Moh Ke Dhaagey.[3] Pada 2019 ia terlihat di serial web yang disebut...

 

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Desember 2022. Pseudalosterna tryznai Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Arthropoda Kelas: Insecta Ordo: Coleoptera Famili: Cerambycidae Genus: Pseudalosterna Spesies: Pseudalosterna tryznai Pseudalosterna tryznai adalah spesies kumbang tanduk panjang yang...

 

County in Georgia, United States County in GeorgiaLaurens CountyCountyLaurens County Courthouse in DublinLocation within the U.S. state of GeorgiaGeorgia's location within the U.S.Coordinates: 32°28′N 82°56′W / 32.46°N 82.93°W / 32.46; -82.93Country United StatesState GeorgiaFoundedDecember 10, 1807; 216 years ago (1807-12-10)Named forJohn LaurensSeatDublinLargest cityDublinArea • Total818 sq mi (2,120 km2)...

Coppa delle Alpi 1966 Competizione Coppa delle Alpi Sport Calcio Edizione 6ª Luogo  Svizzera Partecipanti 8 Risultati Vincitore  Napoli(2º titolo) Statistiche Incontri disputati 16 Gol segnati 53 (3,31 per incontro) Una formazione del Napoli 1965-1966, vincitore finale dell'edizione. Cronologia della competizione 1964 1967 Manuale La Coppa delle Alpi 1966 è stata la 6ª edizione del torneo a cui hanno partecipato le squadre dei campionati italiano e svizzero e che si è svo...

 

Niccolò di Bonaccorso, o di Buonaccorso (Siena?, ... – 1388), è stato un pittore e politico italiano della scuola senese, documentato dal 1355. Dittico dell'Aquila Trittico di Praga Sposalizio della Vergine Indice 1 'Biografia' 1.1 Opere 2 Bibliografia 3 Voci correlate 4 Altri progetti 5 Collegamenti esterni 'Biografia' Nel 1355 risulta iscritto alla compagnia dei pittori senese. Tra il 1372 e il 1388 figurò nel Consiglio della sua città, l'organo dirigente supremo della Repubblica di S...

 

Pour les articles homonymes, voir Gleize. Albert GleizesAlbert Gleizes photographié par Pierre Choumoff vers 1920.Naissance 8 décembre 188110e arrondissement de ParisDécès 23 juin 1953 (à 71 ans)Saint-Rémy-de-Provence, VauclusePériode d'activité 1900-1953Nationalité FrançaisActivité PeintreFormation AutodidacteReprésenté par Artists Rights SocietyÉlève Walter FirpoLieu de travail ParisMouvement Cubisme de salonInfluencé par Postimpressionnisme, Henri Le Fauconnier, ...

هذه المقالة تحتاج للمزيد من الوصلات للمقالات الأخرى للمساعدة في ترابط مقالات الموسوعة. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة وصلات إلى المقالات المتعلقة بها الموجودة في النص الحالي. (ديسمبر 2018)   لمعانٍ أخرى، طالع المنشية (توضيح). يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشها�...

 

Nitrogen fixation process using electrical arcs Reactor used in Rjukan from 1916 to 1940 having a capacity of 3000 kW (outside Norwegian Museum of Science and Technology) The Birkeland–Eyde process was one of the competing industrial processes in the beginning of nitrogen-based fertilizer production. It is a multi-step nitrogen fixation reaction that uses electrical arcs to react atmospheric nitrogen (N2) with oxygen (O2), ultimately producing nitric acid (HNO3) with water.[1] ...