Wpisany na listę światowego dziedzictwa teren obejmuje południową część wyspy Olandia i zajmuje powierzchnię 56 323 ha (w tym 6069 ha obszaru Morza Bałtyckiego) w regionie administracyjnym (län) Kalmar[2]. Dominującym elementem krajobrazu jest położony w środkowej części wyspy wapiennypłaskowyż (alvar(inne języki)) Stora alvaret(inne języki) o powierzchni 250 km²[1]; częściowo pokryty cienką warstwą gleby, a częściowo odsłoniętą skałą macierzystą z występującymi miejscami soczewkami osadów, czasem pokrytymi torfowiskami[2]. Wzdłuż zachodniego wybrzeża Olandii przebiega grzbiet Västra Landborgen o wysokości 20–40 m oraz rozciąga się szeroka na 3 km równina przybrzeżna Mörbylånga z najbardziej żyznymi glebami na wyspie. Na zachodzie położonych jest również większość wsi[2]. Wzdłuż wschodniego brzegu biegnie z kolei kompleks wyniesionych teras morskich Östra Landborgen[2].
Osada Triberga z lotu ptaka (1992)
Na terenie południowej Olandii znajduje się duża liczba stanowisk archeologicznych. Odnalezione w Alby pozostałości osady świadczą o przybyciu na wyspę prehistorycznych łowców-zbieraczy już 8000 lat temu. Zamieszkiwali oni Olandię prawdopodobnie przez ok. 2000 lat[2]. W Resmo na szczycie Västra Landborgen odkryto grobowce korytarzowe świadczące o osadnictwie ciągłym trwającym na wyspie od okresu neolitu (od ok. 5000 lat[3][1])[2]. Szereg dużych kopców grzebalnych zepoki brązu rozmieszczonych na linii północ-południe znajduje się w obrębie Stora alvaret, natomiast dowodami intensywnego osadnictwa w epoce żelaza są rozsiane po całej południowej części Olandii fundamenty domostw, pozostałości murów z kamienia wapiennego oraz małe cmentarze[2]. Z późnej epoki żelaza pochodzą twierdze oraz wioski o charakterze obronnym – Sandby, Bårby, Triberga, Träby oraz Eketorp – składające się z masywnych wałów i rowów otaczających domy mieszkalne i warsztaty[2].
Cmentarzysko w Gettlinge (2006)
W średniowieczu formalnie rozplanowane zostały poszczególne wsie znajdujące się na tym obszarze. Mają one charakter ulicówek z prostokątnymi działkami, których wielkość była proporcjonalna do przydziału gruntów ornych i pastwisk każdemu gospodarstwu. Grunty orne i łąki zakładane były w pobliżu zabudowań gospodarczych, zaś pastwiska zakładano dalej, na terenie alvaru lub na samym wybrzeżu[2][3]. Krajobraz ten zachował się w prawie niezmienionej formie do czasów współczesnych, a miejscowa ludność wciąż zajmuje się uprawą roli oraz hodowlą zwierząt (głównie bydła, a także trzody chlewnej i drobiu), stosując metody znane od tysiącleci[1][3].
Przypisy
↑ abcdPolski Komitet ds. UNESCO, Szwecja [online], www.unesco.pl [dostęp 2023-12-15](pol.).
