Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim

Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim
Kościół św. Stanisława Kostki w Aleksandrowie Łódzkim
Zabytek: nr rej. A/622[1] z dnia 5.08.1967
kościół parafialny
Ilustracja
Fasada kościoła
Państwo

 Polska

Miejscowość

Aleksandrów Łódzki

Wyznanie

starokatolickie

Kościół

Kościół Starokatolicki w Rzeczypospolitej Polskiej

Wezwanie

św. Stanisława Kostki

Wspomnienie liturgiczne

18 września

Położenie na mapie Aleksandrowa Łódzkiego
Mapa konturowa Aleksandrowa Łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Położenie na mapie powiatu zgierskiego
Mapa konturowa powiatu zgierskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Położenie na mapie gminy Aleksandrów Łódzki
Mapa konturowa gminy Aleksandrów Łódzki, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim”
Ziemia51°49′16,07″N 19°18′05,90″E/51,821130 19,301640
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim zwany Kościołem św. Stanisława Kostki w Aleksandrowie Łódzkim – dawny kościół ewangelicko-augsburski w Aleksandrowie Łódzkim, od grudnia 2022 roku parafia Kościoła Starokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej[2].

Historia

Kościół został wzniesiony w latach 1827–1828 przez zbór ewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim staraniem pastora Fryderyka Jerzego Tuve, a przy wydatnym wsparciu Rafała Bratoszewskiego i rady miejskiej[3]. Autorem projektu był architekt Gabriel Witkowski. Pierwsze nabożeństwo odprawiono w kościele 25 grudnia 1828 roku. Do 1945 roku był użytkowany jako miejsce kultu przez parafię ewangelicko-augsburską w Aleksandrowie Łódzkim.

Po II wojnie światowej zaprzestano w nim sprawowania nabożeństw luterańskich. Nieformalną opiekę nad budynkiem przejęła parafia rzymskokatolicka w Aleksandrowie Łódzkim. Pełnił on od tego czasu funkcję kościoła filialnego św. Stanisława Kostki i odprawiane były w nim msze święte przez duszpasterzy z parafii Świętych Archaniołów Rafała i Michała w Aleksandrowie Łódzkim. W latach 60. XX wieku uregulowano status własności prawnej do świątyni. Ewangelicy odzyskali ją, jednak nie byli w stanie utrzymać obiektu. W związku z zaistniałą sytuacją pozostała ona na zasadzie dzierżawy pod zarządem parafii rzymskokatolickiej. Nieremontowana przez dziesięciolecia popadła w zaniedbanie. W latach 90. XX wieku zaprzestano w niej sprawowania mszy świętych[4].

W 2002 roku ewangelicy sprzedali zrujnowaną świątynię. Kupił ją ksiądz rzymskokatolicki z archidiecezji łódzkiej, Jacek Stasiak. Duchowny przekazał nieruchomość na rzecz Fundacji Centrum Dialogu Kultur i Religii, którą założył wraz z biskupem diecezji warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, Mieczysławem Cieślarem.

W latach 2004–2012 budynek został wyremontowany przez tę organizację przy udziale władz miejskich Aleksandrowa Łódzkiego, diecezji warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP oraz Towarzystwa Przyjaciół Aleksandrowa Łódzkiego na: centrum kultury, spotkań międzywyznaniowych, organizację uroczystości miejskich, szkolnych, a także okolicznościowego sprawowania liturgii i nabożeństw ekumenicznych.

W latach 2002–2017 obiekt funkcjonował jako Ekumeniczne Centrum Dialogu Religii i Kultur. W 2017 roku budynek pod nazwą kościół św. Stanisława Kostki stał się własnością Stowarzyszenia Aleksandrów dla aleksandrowian, które kontynuuje misję i cele statutowe poprzedniego użytkownika[5].

Status kościoła

Od 2002 roku świątynia nie należy formalnie do żadnego wyznania[6]. Do 2002 roku była własnością Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Następnie przeszła na własność Fundacji Ekumeniczne Centrum Dialogu Religii i Kultur[7]. W 2010 roku była krótko udostępniona przez właściciela na cele kultu religijnego parafii luterańskiej w Aleksandrowie Łódzkim, gdy trwał remont kaplicy ewangelicko-augsburskiej. Ponadto, co niedzielę, odprawia w niej msze święte, ksiądz Jacek Stasiak.

Od 2011 roku trwa spór pomiędzy opiekującym się kościołem byłym prezesem zarządu Fundacji Ekumeniczne Centrum Dialogu Religii i Kultur, księdzem Jackiem Stasiakiem, a kurią archidiecezji łódzkiej[8]. Dotyczy on statusu kanonicznego świątyni, a także nieuregulowanej kwestii sprawowania w niej niedzielnych mszy świętych przez duchownego i udzielania w niej katolickich sakramentów i sakramentaliów.

W 2012 roku została wydana warunkowa zgoda arcybiskupa łódzkiego na sprawowanie w dawnym kościele luterańskim liturgii rzymskokatolickiej[9]. W 2013 roku została jednak cofnięta, gdyż uroczystości kościelne i msze święte odbywały się w nim bez porozumienia z parafią lokalną miejsca[10][11]. Sprawujący w niej posługę duchowny został suspendowany, ale mimo to nadal prowadzi swoją działalność religijną[12][13].

W lipcu 2016 roku majątek Fundacji Ekumeniczne Centrum Dialogu Religii i Kultur został wystawiony na licytacji z powodu roszczeń finansowych wobec niej ze strony starostwa powiatowego w Zgierzu[14][15]. Organizacja postanowiła wówczas nawiązać współpracę z Kościołem Starokatolickim w RP i uregulować status kanoniczny świątyni, aby jej nie utracić. 15 sierpnia 2016 roku kościół poewangelicki w Aleksandrowie Łódzkim został ustanowiony katedrą biskupa Kościoła Starokatolickiego w RP[16]. W grudniu 2022 roku formalnie została ustanowiona tam parafia Kościoła Starokatolickiego w RP[17].

Charakterystyka

Kościół jest budowlą otynkowaną, murowaną w stylu klasycystycznym, wzniesioną w latach 1827–1828 z cegieł na planie prostokąta. Obiekt był remontowany w latach 1926–1930 i 2004–2012.

Wnętrze ma charakter pseudobazyliki. Jest oszczędne w detale i zdobienia. Posiada ono trzy nawy – główną i dwie boczne. Nad nawami bocznymi i za ołtarzem umieszczone są charakterystyczne dla świątyń ewangelickich empory – dwa piętra lóż dla wiernych. W drewnianym ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Stanisława Kostki. Nad ołtarzem głównym umieszczona jest ambona oraz wiszą przytwierdzone do empor obrazy przedstawiające Maryję Pannę i Jezusa Chrystusa. Kompozycję w prezbiterium wieńczy na szczycie malowidło ścienne obrazujące Ducha Świętego, pod postacią gołębicy, adorowanego przez dwa anioły. Na chórze muzycznym znajdowały się organy piszczałkowe niemieckiej firmy Bracia Walter z Góry Śląskiej. Dziś jest to instrument elektroniczny zainstalowany wraz z głośnikami w oryginalnej szafie organowej.

Elewację świątyni zdobią: pilastry, fryz, wazony, okrągłe okienka, dwie płaskorzeźby bogini zwycięstwa Nike i symbol Ewangelii. Dach jest trójspadowy pokryty blachą. Schodkowy szczyt zwieńczony jest krzyżem łacińskim. Fasada objęta jest dwoma niższymi ryzalitami, a wejście do kościoła ujęte pomiędzy dwoma kolumnami. Nad wejściem w głównym oknie umieszczony jest zegar.

Do kościoła przylega klasycystyczna pastorówka wybudowana w 1848 roku[18]. Obecnie ma w niej siedzibę Biblioteka Publiczna im. Jana Machulskiego w Aleksandrowie Łódzkim[19].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków (Rejestr zabytków nieruchomych). 2008-2010. [dostęp 2010-01-08]. (pol.).
  2. ↑ PARAFIA KOŚCIOŁA STAROKATOLICKIEGO W RP PW. ŚWIĘTEGO STANISŁAWA KOSTKI, Aleksandrów Łódzki - nip, regon, telefon, adres - OWG [online], www.owg.pl [dostęp 2024-01-17].
  3. ↑ Tomasz Pietras: Zapomniany grób pastora Tuve. warsztathistoryka.uni.lodz.pl. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  4. ↑ Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego. Departament Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki: Kościół św. Stanisława Kostki w Aleksandrowie Łódzkim. m.wsiodle.lodzkie.pl. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)]. (pol.).
  5. ↑ Stowarzyszenie Aleksandrów dla aleksandrowian: Stowarzyszenie. aleksandrow.org. [dostęp 2018-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-01)].
  6. ↑ Stanisław Sobczak: Czasami trzeba szaleństwa.... Do Rzeczy, październik 2012. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  7. ↑ Nie posłucham biskupa – zapowiada niepokorny ksiądz z Aleksandrowa Łódzkiego. Express Ilustrowany, 2013-06-24. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  8. ↑ Kamil Nowacki: Sakramenty nieważne?. alemiasto.pl, 05.10.2011. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)]. (pol.).
  9. ↑ Msze za zgodą arcybiskupa. aleksandrow-lodzki.pl, 09.02.2012. [dostęp 2013-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)]. (pol.).
  10. ↑ Kuria Metropolitalna Łódzka: Stanowisko łódzkiej kurii wobec wystąpień medialnych ks. Jacka Stasiaka. archidiecezja.lodz.pl, 25 czerwca 2013. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  11. ↑ Matylda Witkowska: Zakaz sprawowania mszy w Aleksandrowie Łódzkim. Dziennik Łódzki, 2013-06-18. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  12. ↑ Kuria Metropolitalna Łódzka: Komunikat Kurii w sprawie ukarania księdza Jacka Stasiaka. archidiecezja.lodz.pl, 19 sierpnia 2013. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  13. ↑ Matylda Witkowska: Ks. Stasiak odprawił kolejną mszę: Suspensa jest nieważna, bo nie zrozumiałem dekretu. Dziennik Łódzki, 2013-09-01. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  14. ↑ Matylda Witkowska: Licytacja wyposażenia kościoła św. Stanisława Kostki w Aleksandrowie Łódzkim. dzienniklodzki.pl, 2016-07-02. [dostęp 2016-11-16]. (pol.).
  15. ↑ Adam Ruda-Rożniakowski: Wielki upadek. aleksandrowonline.pl, 2016-09-16. [dostęp 2016-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-17)]. (pol.).
  16. ↑ Adam Ruda-Rożniakowski: Platforma ekumenizmu. aleksandrowonline.pl, 2016-10-14. [dostęp 2016-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-18)]. (pol.).
  17. ↑ PARAFIA KOŚCIOŁA STAROKATOLICKIEGO W RP PW. ŚWIĘTEGO STANISŁAWA KOSTKI, Aleksandrów Łódzki - nip, regon, telefon, adres - OWG [online], www.owg.pl [dostęp 2024-01-17].
  18. ↑ Tomasz Pietras: Aleksandrów Łódzki. Dzieje i zabytki. [w:] Wirtualna Łódź [on-line]. historycznie.uni.lodz.pl. [dostęp 2013-09-01]. (pol.).
  19. ↑ Pastorówka w Aleksandrowie Łódzkim. [w:] Osadnicy. Szlakiem niemieckich i czeskich kolonistów przez województwo łódzkie [on-line]. ewangelicki.polociak.nstrefa.pl. [dostęp 2014-03-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-08)]. (pol.).

Linki zewnętrzne