Kościół San Simeon Piccolo (pełna nazwa: chiesa dei Santi Simeone e Giuda Taddeo Apostoli – kościół Świętych Szymona Apostoła i Judy Tadeusza Apostoła) – rzymskokatolickikościół w Wenecji, w dzielnicy (sestiere) Santa Croce. Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji. Określenie „piccolo” (mały) otrzymał dla odróżnienia go od innego, położonego w pobliżu, kościoła pod tym samym wezwaniem – San Simeone Grande („grande” - wielki). Został zbudowany na pozostałościach pierwszej świątyni, założonej, według tradycji, w 966 roku. Prawdopodobnie od początku przy kościele istniała parafia. Nowy kościół został zbudowany w latach 1718–1738. Jest jednym z ostatnich obiektów sakralnych zbudowanych w Wenecji i zarazem pierwszym, wzniesionym na planie okręgu. Jako jedyny w Wenecji ma katakumby.
Sylwetka kościoła wzbudziła kontrowersje. Napoleon miał powiedzieć: „Widywałem kościoły bez kopuł, ale jeszcze nigdy nie widziałem kopuły bez kościoła”[1][2]. Angielski krytyk sztuki, John Ruskin określił go jako „jeden z najbrzydszych kościołów w Wenecji lub gdziekolwiek. Jego czarna kopuła, niczym rzadki rodzaj gasometru, jest przedmiotem podziwu wśród współczesnych włoskich architektów”[2][3].
Kościół San Simeon Piccolo, znany również jako Santi Simeone e Guida, został założony, według tradycji, w 966 roku, ale pierwsza udokumentowana wzmianka o nim pochodzi z 1138 roku, zaś kolejna dotyczy jego odbudowy po pożarze w 1149 roku[2]. Niejasny jest czas i okoliczności utworzenia przy kościele parafii, fakt ten musiał mieć miejsce najpóźniej w XI wieku, kiedy to w mieście określona została struktura administracyjna, oparta na istniejących parafiach, w pełni zakorzenionych w tkance miejskiej[4]. Świątyni nadano nazwę San Simeon Piccolo, aby odróżnić ją od sąsiedniego, większego kościoła San Simeon Grande[5]. Pierwotny kościół był zbudowany na wydłużonym planie, równolegle do Canal Grande[6]. Był to budynek o skromnych rozmiarach, pokryty prostym, dwuspadowym dachem, z dobudowaną z boku dzwonnicą, również o prostym wyglądzie[5].
Na początku XVIII wieku pierwotny kościół znajdował się w stanie ruiny. Między 1718 a 1719 rokiem zaangażowano do jego przebudowy Giovanniego Antonia Scalfarotta, piastującego od 1711 roku urząd architekta miejskiego (proto). Nie jest jasne, w jakich okolicznościach doszło do współpracy między architektem a proboszczem kościoła, Giovanem Battistą Molinem i wspólnotą wiernych. W przebudowę zaangażowały się wpływowe osobistości[7]. Podczas prac rozbiórkowych odkryto trzy posadzki, ułożone jedna na drugiej. Przebudowa miała być sfinansowana z pieniędzy z loterii, zorganizowanej przez kapłana, zwanego Manera. Scalfarotto przebudowując kościół przypuszczalnie inspirował się kopułą Panteonu w Rzymie[2]. Nad całym budynkiem dominuje bardzo wysoka kopuła, pokryta miedzianymi płytkami, zakończona cylindryczną latarnią z oknami przedzielonymi kolumnami, na szczycie której znajduje się posąg Odkupiciela. Inspirację do dominującej roli kopuły, nieproporcjonalnej w stosunku do bębna i centralnego założenia zaczerpnął Scalfarotto z kościoła Santa Maria della Salute, położonego na przeciwległym końcu Canal Grande. Chciał, żeby jego budynek był, podobnie jak tamten, dominantą krajobrazu miejskiego tej części Wenecji[5]. Miał stanowić swoistą, skrótową zapowiedź wspaniałości Serenissimy dla kogoś, kto, przecinając lagunę, zbliżał się do miasta od strony lądu stałego[8]. Z kolei ideę pronaosu i prowadzących do niego schodów Scalfarotto zaczerpnął z kościoła Tolentini. Mimo to jego kościół jako całość zachował jednolitość, antycypując styl, który później rozwinął się wraz z nurtem neoklasycznym[5]. Scalfarotto wyrył swoje nazwisko w tympanonie fasady pronaosu[2]. San Simeon Piccolo pozostał jego jedynym zrealizowanym dziełem w Wenecji[5]. 27 kwietnia 1738 roku Gaspare de Negri, biskup Cittanova d’Istria, konsekrował kościół[4][9].
San Simeon Piccolo był jednym z ostatnich budynków sakralnych, wzniesionych w Wenecji. W wyniku przebudowy został powiększony i stał się większy od pobliskiego San Simeon Grande, ale nazwy obu kościołów zachowano, choć według niektórych określenia „grande” i „piccolo” odnosiły się do wielkości parafii[2]. Nowy kościół zyskał tytuł kolegiaty. Powołano przy niej niewielką kapitułę, złożoną z dwóch kapłanów i proboszcza[9].
XIX wiek
Na mocy dekretu napoleońskiegoKrólestwa Włoch z 5 czerwca 1805 roku (oraz kolejnych dekretów) zainicjowano w Wenecji proces kasat i przekształceń kościołów i klasztorów oraz zmian granic parafii[10]. W 1807 roku zniesiono kapitułę przy San Simeon Piccolo, a w 1810 roku – parafię[9].
XX wiek
W wyniku ostrzału w nocy z 26 na 27 lutego 1918 roku jedna z czterech kolumn pronaosu została zniszczona i zastąpiona nową[2].
Później kościół był przez pewien okres zamknięty dla kultu.
XXI wiek
Od 2006 roku za zgodą ówczesnego Patriarchy Wenecji S.E.R. Angelo Scola, kościół został ponownie otwarty i powierzony Bractwu Kapłańskiemu Świętego Piotra jako kapelania tradycjonalistyczna w Wenecji[9]. Jest obecnie jedynym kościołem w Wenecji, w którym odprawiana jest codziennie tradycyjna msza łacińska[2].
Kościół został posadowiony na wysokim stylobacie, który nie tylko znacznie zwiększa wrażenie jego pionowości, ale także sprawia, iż posadzka znajduje się powyżej poziomu ulicy, którą z pronaosem łączą schody. Inspirując się pobliskim kościołem Tolentini, Scalfarotto zrealizował pronaos o znacznej długości[5], nadając mu kształt greckiej świątyni[2]. Jego fasada składa się z czterech kolumnkorynckich i flankujących je, narożnych filarów z pilastrami. Wszystkie one wspierają architraw, zwieńczony trójkątnym tympanonem, który wypełnia XVIII-wieczna, marmurowapłaskorzeźba dłuta Francesca Cabianki, przedstawiająca Męczeństwo świętych Symeona i Judy[5].
Korpus główny
Kościół zbudowany został na planie koła, z dwoma bocznymi skrzydłami o wysokości równej architrawowi pronaosa. Nawa centralna jest ograniczona pilastrami i kolumnami korynckimi, które podtrzymują bęben wysokiej kopuły. Po bokach zbudowano cztery symetryczne ołtarze i dwie ambony[5]. W pierwszym ołtarzu z prawej strony znajduje się obraz Św. Franciszek z Paoli, flankowany posągami anioła i św. Kajetana z Thieny, dłuta Antonia Marinettiego. W drugim ołtarzu znajdują się posągi świętych Szymona i Judy Tadeusza (lub św. Jana Chrzciciela) oraz obraz Mattii Bortoloniego, przypisywany również Francescowi Polazzo. W pierwszym ołtarzu po lewej stronie, w nawie, znajduje się Święta RodzinaTomasa Bugoniego, a w drugim – Męczeństwo św. DorotyAngela Venturiniego[12].
Prezbiterium
Z przodu, podniesione o trzy stopnie w stosunku nawy, znajduje się prezbiterium, zwieńczone niewielką kopułą i poszerzone z obu stron o dwie półkoliste eksedry[13], które zdobią posągi Apostołów[1]. W jego centrum umieszczony został wolno stojący ołtarz główny[13], flankowany posągami świętych Szymona i Judy Tadeusza[1]. W ołtarzu znajduje się tabernakulum z cherubami oraz dwa pozłacane obrazy: Maryje przy grobie Chrystusa i Św. Maria Magdalena, być może dzieło Maggiotta[12]. Z prawej eksedry prowadzi przejście do zakrystii[13], w której znajduje się marmurowy krucyfiks, dzieło Giovanniego Marchioriego[1].
Katakumby
Pod posadzką nawy znajdują się katakumby, a w nich groby oraz patrycjuszowskie kaplice, pochodzące z wcześniejszego kościoła. Część centralną podziemnego założenia stanowi wysoka, ośmiokątna, ozdobiona scenami Męki Pańskiej komora, z której wychodzą cztery korytarze, prowadzące do miejsc pochówku[14]. Katakumby pod kościołem San Simeon Piccolo są jedynymi w Wenecji[9].
Kampanila
Z prawej strony prezbiterium wznosi się niewielka, 3-metrowa kampanila[5] z dzwonami uruchamianymi ręczne. Pochodzi ona z okresu odbudowy kościoła przez Scalfarotta[2].
↑ abcdeCappellania tradizionale dei SS. Simone e Giuda a Venezia - Retta dalla Fraternità Sacerdotale S. Pietro: La nostra Chiesa. fsspvenezia.blogspot.it. [dostęp 2017-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-08)]. (ang.).
.jpg)
_-_interior.jpg)
