Korpus Kawalerii Kałmuckiej

Korpus Kawalerii Kałmuckiej
Kalmücken-Kavallerie-Korps
	Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	1942
Rozformowanie	1945
	Dowódcy
Pierwszy	Otto Wierba
Ostatni	Raimund Hoerst
	Działania zbrojne
	II wojna światowa
	Organizacja
Formacja	Wehrmacht
Rodzaj wojsk	kawaleria

Korpus Kawalerii Kałmuckiej (niem. Kalmücken-Kavallerie-Korps), zwany też Kalmücken-Legion – ochotnicza, kolaboracyjna formacja zbrojna złożona z Kałmuków w składzie Wehrmachtu podczas II wojny światowej

Geneza

Latem 1942 r. wojska niemieckie (prowadzące ofensywę w ramach operacji Fall Blau) zajęły część terytorium Kałmuckiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. 12 sierpnia zdobyły stolicę republiki Elistę. W rezultacie na stepach Kałmucji pojawiły się pierwsze grupy przeciwników władzy sowieckiej i dezerterów z Armii Czerwonej. Na okupowanym terenie Niemcy starali się prowadzić politykę gwarantującą bezpieczeństwo i sprawność komunikacji przy możliwie małym zaangażowaniu sił własnych, potrzebnych na froncie. Poszukiwali sposobów pozyskania do współpracy przynajmniej części miejscowej ludności. Powołali lokalne instytucje administracyjne (zarządy) złożone z kolaborantów oraz dopuścili działalność miejscowej policji pomocniczej. W Eliście wyznaczyli 2 burmistrzów, z których Bemba Cuglinow uchodził za przedstawiciela ludności kałmuckiej, a nawet propagandowo przedstawiany był jako „prezydent narodu kałmuckiego”. Respektowali też dążenia Kałmuków do przywrócenia własności prywatnej: zaaprobowali rozwiązanie kołchozów oraz rozdział bydła kołchozowego i pastwisk. Uruchomili kałmuckie szkoły, wydawane było pismo „Halmar” („Kałmuk”). Na rzecz współpracy z Niemcami działali także kałmuccy emigranci polityczni, którzy w 1942 r. utworzyli Kałmucki Komitet Narodowy z Szambą Balinowem na czele. Liczyli oni na zrealizowanie hitlerowskich obietnic utworzenia wolnego państwa kałmuckiego.

Początki kolaboracyjnych formacji zbrojnych

We wrześniu 1942 r. Niemcy rozpoczęli formowanie jednostki wojskowej złożonej z Kałmuków. Był to Abwehrtruppe 103 przeznaczony do patrolowania i ochrony linii komunikacyjnych, magazynów wojskowych, instalacji militarnych itp. Podlegał on dowództwu 6 Armii. Jednocześnie przy 16 Zmotoryzowanej Dywizji Piechoty pod dowództwem gen. Sigfrida Henriciego powstały 2 kałmuckie szwadrony kawalerii działające wzdłuż jej rozciągniętych linii transportowych. Do lata 1943 r. istniało już siedem szwadronów kawalerii. Tworzyły one formację zwaną Kalmüken Verband Dr. Doll. Jej założycielem i dowódcą był Sonderführer Otto (Otmar) Wierba ps. „Otto Doll”, współpracownik Abwehry. Status Korpusu był odmienny od Ostlegionów. Niemcy traktowali go faktycznie jako sojuszniczą formację wojskową, dając dużą autonomię. Dlatego oficerami i podoficerami byli Kałmucy, w większości b. jeńcy z Armii Czerwonej, jedynie kilku niemieckich oficerów łącznikowych było przydzielonych do sztabu.

Dzieje Korpusu

Jednakże efekty akcji werbunkowej dla Niemców nie były zadowalające. Do grudnia 1942 r. w szeregach oddziałów kałmuckich znalazło się zaledwie ok. 1,5 tys. ludzi, dochodząc w poł. 1943 r. do liczby ok. 2,2 tys. żołnierzy. Do jesieni tego roku Korpus prowadził działania ochraniające niemieckie linie zaopatrzeniowe na prawym brzegu Dniepru. Był wówczas podporządkowany operacyjnie 444 i 213 Dywizjom Bezpieczeństwa. Po opuszczeniu Kałmucji, w związku z odwrotem wojsk niemieckich, liczebność Korpusu wydatnie wzrosła. W lipcu 1944 r. wynosiła 147 oficerów oraz 3291 podoficerów i szeregowców, w tym 92 Niemców, zaś na początku 1945 r. osiągnęła prawdopodobnie nie mniej niż 5 tys. osób, chociaż wówczas w szeregach Korpusu Kawalerii Kałmuckiej znajdowało się już wielu przedstawicieli innych narodowości. Przy Korpusie znajdowały się także rodziny żołnierzy, które uciekły z ZSRR, chcąc uniknąć spodziewanych represji.

Korpus pod dowództwem Oberstleutnanta Pipgorry zyskał ponurą sławę swoimi okrucieństwami w czasie antypartyzanckich akcji pacyfikacyjnych na terenie ZSRR, a później na ziemiach polskich. Poniósł wówczas duże straty. Na obszarze Generalnego Gubernatorstwa uczestniczył m.in. w czerwcu 1944 r. w dużych operacjach Sturmwind I i Sturmwind II, realizując z reguły zadania pomocnicze. Pacyfikował wówczas wsie w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej. Pod koniec 1944 r. Korpus został podzielony. Około 2 tys. Kałmuków wysłano na Śląsk do Neuhammer. Pozostałych przeniesiono do Chorwacji, gdzie po reorganizacji we wzmocniony pułk kawalerii w składzie 3 kozackiej dywizji piechoty XV Kozackiego Korpusu Kawalerii SS, walczyli z komunistyczną partyzantką Josipa Broz Tity. W styczniu 1945 r. Niemcy planowali wcielić ich do Kaukasischer-Waffen-Verband der SS, ale ostatecznie nie zrealizowali tego. Natomiast pod względem politycznym podporządkowali się Komitetowi Wyzwolenia Narodów Rosji gen. Andrieja Własowa, w skład którego wszedł jako ich przedstawiciel Sz. Balinow. Przy 1 Dywizji Sił Zbrojnych Komitetu Wyzwolenia Narodów Rosji oficerowie kałmuccy przechodzili kursy oficerskie.

Ostatnim dowódcą Korpusu był Oberst Raimund Hoerst. Pod jego dowództwem Kałmucy w końcowym okresie wojny wycofali się wraz z innymi jednostkami kolaboracyjnymi na obszar Austrii, gdzie w pierwszych dniach maja poddali się Brytyjczykom. Oficerowie i część żołnierzy zostali następnie wydani w ręce Sowietów, którzy ich w większości wymordowali. Natomiast reszta trafiła do obozów alianckich w Austrii i Niemczech, szczególnie koło Monachium. Zwolnieni w 1951 r. pozostali w Niemczech lub wyemigrowali do USA.

Ciężki los spotkał tych Kałmuków, którzy pozostali w ZSRR. W celu ich ukarania za współpracę z Niemcami 27 grudnia 1943 r. władze sowieckie rozwiązały Kałmucką Republikę Radziecką, a całą jej ludność deportowały na Syberię i do Azji Środkowej, z której powróciła dopiero pod koniec lat 50.

Skład organizacyjny

Dowództwo i sztab Korpusu
I Batalion
- 1 szwadron
- 4 szwadron
- 7 szwadron
- 8 szwadron
- 18 szwadron
II Batalion
- 5 szwadron
- 6 szwadron
- 12 szwadron
- 20 szwadron
- 23 szwadron
III Batalion
- 3 szwadron
- 14 szwadron
- 17 szwadron
- 21 szwadron
- 25 szwadron
IV Batalion
- 2 szwadron
- 13 szwadron
- 19 szwadron
- 22 szwadron
- 24 szwadron
Samodzielne szwadrony działające za liniami wroga
- 9 szwadron
- 10 szwadron
- 11 szwadron
- 15 szwadron
- 16 szwadron