Kompania łączności 9 Dywizji Piechoty

kompania łączności 9 Dywizji Piechoty
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1932

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

por. Kazimierz Żórniak

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Brześć

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

łączność

Podległość

9 Dywizja Piechoty

Kompania łączności 9 Dywizji Piechoty – pododdział łączności Wojska Polskiego.

Historia kompanii

Na podstawie rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych Szefostwo Łączności L. 680/tjn.32/Org. z 7 października 1932[a] została sformowana z dniem 20 października 1932 kompania telegraficzna 9 Dywizji Piechoty[3].

Na stanowisko dowódcy kompanii wyznaczony został por. Kazimierz Edward Żórniak, a na stanowisko młodszego oficera kompanii ppor. Stanisław Czeluściński[4]. Dowódca kompanii był odpowiedzialny za jej organizację pod kierownictwem szefa łączności dywizji piechoty[2].

Oficerowie, podoficerowie i szeregowcy służby czynnej rocznika 1910 byli przydzieleni z baonów telegraficznych i istniejących już kompanii telegraficznych, natomiast rekruci rocznika 1911 zostali powołani bezpośrednio do kompanii w dniach 29-31 października 1932[2]. Kompania otrzymała osiem koni wierzchowych (remontów), osiem koni taborowych, osiem kompletnych rzędów wierzchowych i dwie pary uprzęży taborowych[5].

Kompania stacjonowała w garnizonie Brześć[6][7] i była organiczną jednostką łączności 9 Dywizji Piechoty[8]. W 1940 zamierzano przenieść kompanię do Siedlec[9][b].

Kompania miała prowadzić szkolenie według obowiązującej „Instrukcji wyszkolenia wojsk łączności” sygn. MSWojsk. Szefostwo Łączności L. dz. 900/tjn. Wyszk. 30[11].

Kompania miała dwa plutony, lecz nie posiadała radia[12]. Pluton radio był mobilizowany w pułku radio w Warszawie[13] i po zakończeniu mobilizacji przydzielony do dywizji[14][15]. Dywizja nie posiadała wówczas organu zaopatrzenia i naprawy sprzętu łączności, czyli organu służby łączności[13].

Na podstawie rozkazu Dowództwa Łączności MSWojsk. L. 3000/tjn. I.Org. z 11 października 1937 kompania telegraficzna 9 DP została przeorganizowana i przemianowana na kompanię łączności 9 DP[5]. W składzie kompanii został utworzony pluton radio[16][17].

Organizacja pokojowa kompanii łączności:

  • dowódca kompanii (kapitan),
  • drużyna dowódcy kompanii[c],
  • I pluton telefoniczny,
  • II pluton telefoniczny,
  • III pluton radio[18][8].

Etat przewidywał 4 oficerów, 14-18 podoficerów (zależnie od typu kompanii), 130-133 szeregowców, 14 koni wierzchowych, 18-20 koni pociągowych, 2 samochody ciężarowe, 2 motocykle i 8 rowerów[8].

Organizacja pokojowa była dostosowana do zadań mobilizacyjnych i okazała się dobrą[19].

1 września 1938 uprawnienia dowódcze względem kompanii otrzymał szef łączności dywizji[20][21] [d]. Dowódcami (szefami) łączności 9 DP byli: kpt. / mjr łącz. Zenon Konarski (1 III 1929[23] – X 1930[24]), kpt. / mjr łącz. Czesław Wardziński (X 1930[25] – X 1935) i kpt. łącz. Tadeusz II Rudnicki (do IX 1939[26][27]). Pomocnikiem dowódcy łączności we wrześniu 1939 był por. łącz. Aleksander Muraszko[e][27].

Do zadań kompanii należało szkolenie rezerw podoficerów i szeregowców jedynie na potrzeby własne. Poborowi byli wcielani bezpośrednio do kompanii. Etaty były tak skalkulowane, że dla zaspokojenia zapotrzebowań wojennych musiano powołać pod broń osiem roczników rezerwistów[18][8]. Kandydaci na podoficerów służby czynnej z kompanii szkolili się w szkołach podoficerskich batalionów telegraficznych i pułku radio[29].

Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” kompania łączności 9 DP była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 35 pułku piechoty Legionów[7][30].

Dowódca kompanii był odpowiedzialny za przygotowanie całości mobilizacji jednostek wpisanych na tabelę mob. z wyjątkiem mobilizacji materiałowej, za którą był współodpowiedzialny razem z dowódcą 35 pułku piechoty[31].

Dowódca kompanii był ponadto odpowiedzialny za przeprowadzenie mobilizacji:

  • kompanii telefonicznej 9 DP,
  • plutonu łączności Kwatery Głównej 9 DP,
  • plutonu radio 9 DP,
  • drużyny parkowej łączności 9 DP.

Wszystkie jednostki były mobilizowane w Brześciu, w alarmie, w grupie jednostek oznaczonych kolorem czerwonym[32][30][33].

Po zakończeniu czynności mobilizacyjnych kompania przekazywała: nadwyżki personelu i materiału do Kadry 4 batalionu telegraficznego w Brześciu, natomiast nadwyżki koni i środków przewozowych do 35 pp[7][30]

Jednostki zmobilizowane przynależały pod względem ewidencyjnym do Ośrodka Zapasowego Telegraficznego „Lublin” z wyjątkiem plutonu radio 9 DP, który przynależał do Ośrodka Zapasowego Radio w Warszawie[34].

23 marca 1939 została zarządzona mobilizacja jednostek „żółtych” na terenie Okręgu Korpusu Nr IX[35][36]. W czasie mobilizacji do kompanii wcielono 32 podoficerów i 228 szeregowych rezerwy[37]. Kompania osiągnęła gotowość około 8 godzin po terminie z powodu opóźnionych dostaw wyposażenia i koni z 35 pp[38]. Mobilizacja wykazała pewne usterki zarówno w samym przygotowaniu mob. jak i w wyposażeniu materiałowym oddziałów, które następnie usunięto[39].

 Osobny artykuł: Organizacja wojenna polskiej dywizji piechoty w 1939 roku.

Jednostki łączności 9 DP były formowane według organizacji wojennej L.3124/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3124/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3124/mob./mat.[40]

Pluton łączności Kwatery Głównej 9 DP przeznaczony był do obsługi dowództwa dywizji, kompania telefoniczna przeznaczona do budowy i obsługi polowej sieci telefonicznej (z kabla polowego), a drużyna parkowa łączności odpowiadała za zaopatrzenie, naprawę i ewakuację sprzętu łączności[41][42][43].

Pluton radio 9 DP był formowany według organizacji wojennej L.3121/mob.org., ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.3121/mob.AR oraz uzbrojony i wyposażony zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3121/mob./mat.[40]

Wiosną 1939 kompania została podporządkowana pod względem wyszkolenia fachowego dowódcy 2 Grupy Łączności[44]. Ze względu na szybki wybuch wojny dowództwo grupy nie odegrało powierzonej mu roli[45].

Pod koniec maja, na wniosek dowódcy dywizji, kompania przeniesiona została z rejonu Brześcia w rejon Siedlec[46][47]. Według dowódcy kompanii została ona zakwaterowana w Siedlcach u gospodarzy przy ulicy Starowiejskiej, około 1 km od centrum miasta[10]. 1 czerwca 1939 stan kompanii liczył 9 oficerów (3 służby stałej i 6 rezerwy), 41 podoficerów (8 zawodowych, 1 nadterminowy i 32 rezerwy) oraz 331 szeregowców (57 starszego rocznika, 46 młodszego rocznika i 228 rezerwy)[10]. 5 czerwca kompania wyjechała do Koronowa[48] i zakwaterowana na przedmieściu, z którego dojazd do miasta był nieco utrudniony[10]. W sierpniu do kompanii wcielono nowych żołnierzy rezerwy, których pilnie należało przeszkolić[10]. 30 sierpnia marszem pieszym kompania przeszła do Tucholi z wyjątkiem IV plutonu, który przydzielony do 22 pułku piechoty pozostał w okolicy Koronowa[48][f]. W nocy z 31 sierpnia na 1 września żołnierze kompanii pakowali sprzęt telefoniczny i telegraficzny Urzędu Pocztowego w Tucholi oraz napełniali butelki benzyną jako broń przeciwpancerna[48].

W czasie kampanii wrześniowej jednostki łączności z plutonem radio walczyły w składzie macierzystej dywizji[27].

Kadra kompanii

Dowódcy kompanii
  • por. łącz. Kazimierz Edward Żórniak[g] (od XII 1932)
  • por. łącz. Adam Mieczysław Zaleski vel Terlecki[h] (czpo. 16 VII–30 X 1936 i 20 XII 1937[52] – IX 1939)
Obsada personalna kompanii łączności 9 DP w marcu 1939[6]
  • dowódca kompanii – por. łącz. Adam Mieczysław Zaleski vel Terlecki
  • dowódca plutonu telefonicznego – por. łącz. Olgierd Muraszko
  • dowódca plutonu radio – ppor. łącz. Juliusz Piotr Lewandowski
Obsada personalna jednostek łączności 9 DP i plutonu radio we wrześniu 1939[27][53][10]
  • dowódca kompanii telefonicznej 9 DP – por. łącz. Adam Mieczysław Zaleski[48]
  • zastępca dowódcy kompanii – ppor. łącz. rez. Marian Przesmycki
  • dowódca I plutonu – ppor. łącz. rez. Ludwik Chaciński
  • dowódca II plutonu – ppor. łącz. rez. mgr Jerzy Egierszdorff[i]
  • dowódca III plutonu – ppor. łącz. rez. Kazimierz Wasilewski[j]
  • dowódca IV plutonu – ppor. łącz. rez. Włodzimierz Sitkowski
  • dowódca plutonu łączności KG 9 DP – por. łącz. Olgierd Muraszko[k]
  • zastępca dowódcy plutonu łączności KG 9 DP – ppor. łącz. rez. Henryk Hermanowski
  • dowódca plutonu radio 9 DP – ppor. łącz. Juliusz Piotr Lewandowski[l]
  • dowódca drużyny parkowej łączności 9 DP – sierż. Franciszek Czajda

Uwagi

  1. ↑ Wspomniany rozkaz został wydany w uzupełnieniu rozkazu MSWojsk. Szefostwo Łączności L. dz. 1000 Og. tj. z 23 października 1931, rozkazu MS Wojsk. Biuro Og. Org. L. 1907/tj. Org. z 18 lipca 1932 (ogłoszonego 11 sierpnia 1932 w „Dodatku Tajnym” nr 6 do Dziennika Rozkazów MS Wojsk.[1]) i rozkazu Szefostwa Łączności L. 531/tj. z 12 września 1932[2].
  2. ↑ Z relacji dowódcy kompanii telefonicznej 9 DP por. Adama Zaleskiego wynika, że w sierpniu 1939 „por. Muraszko wyjechał do Brześcia nad Bugiem w celu przekazania dokumentów i magazynu mob., a por. Zaleski udał się tam celem przekazania 35 pułkowi piechoty pozostałej po mobilizacji kancelarii tajnej (jedna szafa pancerna), kancelarii jawnej, broni, sprzętu łączności, mundurów, sprzętu koszarowego oraz zajmowanych przez kompanię budynków i pomieszczeń”[10]. Na podstawie tej relacji można wnioskować, że w wypadku ewentualnej demobilizacji (uniknięcia konfliktu zbrojnego) kompania wróciłaby do Siedlec, a nie do pokojowego garnizonu w Brześciu.
  3. ↑ W składzie drużyny dowódcy kompanii znajdował się szef kompanii, pisarz, podoficer sprzętowy, podoficer sanitarny, podoficer gospodarczo-furażowy, podoficer weterynaryjny i podkuwacz[16].
  4. ↑ Stanowisko szefa łączności dywizji piechoty zostało przemianowane na dowódcę łączności. Jednocześnie wydano instrukcję normującą ściśle zakres działania dowódcy łączności dywizji piechoty[22][20].
  5. ↑ por. łącz. Aleksander Muraszko ur. 12 kwietnia 1911. W marcu 1939 był odkomenderowany na studia na Politechnice Warszawskiej[28]. Zmarł 14 lutego 1976. Został pochowany na cmentarzu South Ealing w Londynie.
  6. ↑ Według A. Zaleskiego było to 28 sierpnia[10].
  7. ↑ Więcej informacji biograficznych w: Pułk KOP „Wołożyn”.
  8. ↑ Ppłk Adam Mieczysław Zaleski vel Terlecki ur. 6 listopada 1907 w Zborowie, w rodzinie Aleksandra. 5 sierpnia 1933 prezydent RP mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1933 i 24. lokatą w korpusie oficerów łączności, a minister spraw wojskowych wcielił do kompanii telegraficznej 9 DP[49]. Po zakończeniu II wojny światowej powrócił z PSZ na Zachodzie do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[50]. Zmarł 16 grudnia 2006. Został pochowany na cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. Był odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi[51].
  9. ↑ Jerzy Egierszdorff ur. 18 maja 1907 w Siedlcach, w rodzinie Jana Feliksa[54]. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 95. lokatą w korpusie oficerów łączności[55]. Według relacji majora Wacława Sawickiego, byłego dowódcy 3 kompanii karabinów maszynowych 22 pułku piechoty, Jerzy Egierszdorff został 18 listopada 1971 odznaczony Orderem Virtuti Militari[56].
  10. ↑ Kazimierz Wasilewski ur. 14 marca 1910. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 i 92. lokatą w korpusie oficerów łączności[57]. Pracował w Izbie Skarbowej w Białymstoku, w charakterze urzędnika skarbowego. 23 marca 1939 zmobilizowany do kompanii łączności 9 DP w Brześciu. Od 18 listopada 1941 do 22 marca 1942 był dowódcą kompanii łączności w Ośrodku Zapasowym 6 Dywizji Piechoty. Od 23 marca 1942 odkomenderowany czasowo do Batalionu Łączności 6 DP[48].
  11. ↑ por. łącz. Olgierd Muraszko ur. 31 marca 1912 w m. Wierzbówka, w Rosji, w rodzinie Kazimierza. Dostał się do niemieckiej niewoli[58]. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[59].
  12. ↑ ppor. łącz. Juliusz Piotr Lewandowski ur. 20 października 1906 w Seeben[58]. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 października 1937 i 304. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W marcu 1939 był już przeniesiony do korpusu oficerów łączności[60]. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał kolejno w Oflagu II B, Oflagu VIII B i od 1 listopada 1940 w Oflagu II C Woldenberg[58].

Przypisy

  1. ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 198.
  2. ↑ a b c Zajączkowski 2015 ↓, s. 587.
  3. ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 205, 587.
  4. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 425.
  5. ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 207.
  6. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 824.
  7. ↑ a b c Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 491.
  8. ↑ a b c d Popławski 1965 ↓, s. 135.
  9. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. CLXX.
  10. ↑ a b c d e f g Adam Zaleski: Mobilizacja Oddziałów Łączności 9 DP (1939). Historia i Rekonstrukcje Portal rekonstruktorów dobroni.pl, 2011-01-20. [dostęp 2023-12-06].
  11. ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 205.
  12. ↑ Cepa 1940 ↓, s. 5.
  13. ↑ a b Cepa 1940 ↓, s. 4.
  14. ↑ Konarski 1940 ↓, s. 82.
  15. ↑ Chamski 1941 ↓, s. 3.
  16. ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 208.
  17. ↑ Popławski 1965 ↓, s. 135, wg autora pluton radio został utworzony na podstawie rozkazu z 27 lipca 1937..
  18. ↑ a b Konarski 1940 ↓, s. 84.
  19. ↑ Konarski 1940 ↓, s. 87.
  20. ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 210, 211.
  21. ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 204.
  22. ↑ Chamski 1941 ↓, s. 12.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 202.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 30.
  25. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28 stycznia 1931, s. 18.
  26. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 265, 533.
  27. ↑ a b c d Leonard 1991 ↓, s. 226.
  28. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 268, 840.
  29. ↑ Chamski 1941 ↓, s. 77.
  30. ↑ a b c Zarzycki 1995 ↓, s. 137.
  31. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 474.
  32. ↑ Izdebski 1979 ↓, s. 193.
  33. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 491, w uzupełnionym planie „W” jednostki były mobilizowane w grupie żółtej.
  34. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 475.
  35. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. CXXIV.
  36. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 217.
  37. ↑ Izdebski 1979 ↓, s. 195.
  38. ↑ Izdebski 1979 ↓, s. 199, 203.
  39. ↑ Chamski 1941 ↓, s. 127.
  40. ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1096.
  41. ↑ Cepa 1940 ↓, s. 20, 21, 71.
  42. ↑ Chamski 1941 ↓, s. 169.
  43. ↑ Popławski 1965 ↓, s. 144.
  44. ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 205, 206.
  45. ↑ Chamski 1941 ↓, s. 11.
  46. ↑ Izdebski 1979 ↓, s. 203.
  47. ↑ Wasilewski 1942 ↓, s. 4, wg autora był to koniec kwietnia 1939.
  48. ↑ a b c d e Wasilewski 1942 ↓, s. 4.
  49. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 15 sierpnia 1933, s. 162, 171.
  50. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-02]..
  51. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 268.
  52. ↑ Błaszkowska 2011 ↓, s. 109.
  53. ↑ Izdebski 1976 ↓, s. 165.
  54. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-06-24]..
  55. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 230.
  56. ↑ Izdebski 1976 ↓, s. 121.
  57. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 129.
  58. ↑ a b c Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-12-06].
  59. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-09-02]..
  60. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 271.

Bibliografia

Wojska Łączności II Rzeczypospolitej
grupy łączności
pułki łączności
bataliony łączności
kompanie łączności
szkolnictwo
służba łączności