Kolczyk – niewielki, ozdobny przedmiot, część biżuterii noszona w małżowinie usznej (najczęściej) oraz innych miejscach ciała. Zwykle stworzony z tytanu, stali chirurgicznej, srebra, złota, PTFE lub z bioplastu; spotyka się także artystycznie robione kolczyki kościane lub drewniane. Popularne są również kolczyki zrobione z rogu bawoła azjatyckiego – Bubalus bubalis – są odpowiednikiem ludzkich paznokci czy też włosów, zawierają keratynę, przez co ciało ludzkie je akceptuje i nie wytwarza nieprzyjemnego zapachu[1].
Wstęp
Kolczyki mogą być noszone przez kobiety i mężczyzn, ale aktualnie są najczęściej spotykane u kobiet. Plastikowe kolczyki z numerami identyfikującymi są używane także do znakowania zwierząt hodowlanych.
Kolczyki występowały i występują w wielu kulturach na całym świecie i pełnią w nich zróżnicowaną rolę[2]. W czasach starożytnych kolczyki oprócz funkcji estetycznej, wskazywały na przynależność do danej kasty, czy roli sprawowanej w określonym społeczeństwie. W starożytnym Egipcie kolczyki nosili m.in. przedstawiciele kasty rządzącej np. faraonowie. Natomiast w Rzymie niewolnicy[2]. Obecnie piercing spełnia głównie rolę estetyczną, za pomocą której ludzie chcą wpisać się we współczesne trendy, modę[3].
Kolczyk w uchu
Sięgając do wczesnych początków rozpowszechniania się mody na kolczyki, można zauważyć jej zalążki już w starożytności. Wtedy jednak na luksus kolczyków wykonanych ze złota lub srebra mogli sobie pozwolić jedynie bogaci mieszkańcy i dlatego też były one oznaką przynależności do danej grupy społecznej. Dla mniej zamożnych obywateli pozostawały kolczyki wykonane z ptasiego pióra lub kości zwierzęcej.
Kariera tego rodzaju biżuterii rozpoczęła się od przekłuwania uszu[4]. Dzisiaj kolczykowanie obejmuje wszystkie części ciała, poczynając od nosa po intymne części ciała. Do najpopularniejszych miejsc kolczykowania należą: uszy, nos, pępek, język, wargi i brwi.
Proces kolczykowania i ból z tym związany jest zróżnicowany i zależy w głównej mierze od miejsca[5]. Czas gojenia przekłutych części ciała jest zróżnicowany: od 2–3 tygodni dla przekłuć niegłębokich, do 9 miesięcy po poważniejszych przekłuciach (zależny od miejsca i rodzaju przekucia)[6].
Coraz częściej można się natknąć na tzw. „tunele” – kolczyki, które wkłada się do ucha robiąc w nim dziurę i rozciągając skórę tak, iż robi się okrągły, szeroki otwór. Tunele mogą mieć różną średnicę – od kilku milimetrów po nawet kilka centymetrów.
Stosunek Kościoła katolickiego do kolczykowania uszu
W XIII wieku Kościół Katolicki zabronił kolczykowania uszu, w związku z dogmatem, według którego człowiek jest stworzony na obraz Boga i w związku z tym, nikt nie ma prawa ingerować w ten obraz. Po wprowadzeniu powszechnego zakazu, uszy kolczykowali sobie tylko piraci, złodzieje oraz przedstawiciele niższych klas społecznych[7].
Niekorzystne efekty noszenia kolczyków w świetle badań naukowych
Bliznowiec płatka ucha powstały w wyniku piercinguBliznowiec płatka ucha powstały w wyniku piercingu Bliznowiec płatka ucha powstały w wyniku piercingu Zapalenie tkanki łącznej płatka ucha powstałe w wyniku piercingu Postępujące rozczłonkowywanie się płatka ucha wywołane siłą ciążenia
Wśród dzisiejszego społeczeństwa tradycyjne kolczyki są codziennym elementem u ludzi, którzy przekłuli sobie wcześniej płatki uszu. Niemniej przekłute uszy stanowią pewne ryzyko zdrowotne, w miejscu przekłucia może bowiem dojść do infekcji lub rozerwania płatka ucha w razie nieumyślnego zaczepienia kolczyka o inny przedmiot.
(ang.Pierced earrings are commonplace in today’s society for people who have pierced ears. Pierced ears, however, present some health hazards including infection and tearing of the earlobe if the earring should be accidentally snagged.)
Zarejestrowano zależność pomiędzy wczesnym przekłuwaniem uszu u dziewczynek, a występującym później rozwojem alergii[10][11][12].
Według prof. Ewy Czarnobilskiej (kierownik zespołu prowadzącego badania) główną przyczyną występowania odczynu alergicznego wymienianą przez alergologów jest obecność niklu jako składnika stopów do produkcji kolczyków – przy czym nieistotny jest deklarowany przez producenta rodzaj metalu, z jakiego wykonana jest biżuteria, gdyż nikiel jest standardowym składnikiem[11][12][a].
Objawy alergii widoczne są w postaci wyprysków skórnych. Objaw ten jest często tłumaczony alergią pokarmową (np. na mleko), tymczasem przyczyna leży w kontakcie kolczyka (jonów niklu) z układem immunologicznym[11][12].
Ciekawym jest fakt, iż zaprzestanie noszenia kolczyków przez dziecko nie skutkuje zniknięciem objawów alergii. Układ immunologiczny zapamiętuje obecność jonów niklowych, które przez pewien okres życia występowały we krwi i limfie człowieka. Mimo zaprzestania noszenia kolczyków u dziecka może występować reakcja alergiczna na[11][12]:
metalowe części garderoby
aparaty ortodontyczne
protezy dentystyczne
płytki ortopedyczne
potrawy gotowane w garnkach z dodatkiem niklu
margarynę (nikiel jest katalizatorem uwodorniającym tłuszcze nienasycone)
monety (w szczególności jednozłotowe)
czekoladę
orzechy
warzywa strączkowe
wino
piwo.
W świetle badań alergologicznych na próbie 428 uczniów w wieku 7–8 i 16–17 lat stwierdzono, że[11][12]:
u 30% badanych wystąpiła alergia na nikiel
alergia występowała częściej u dziewcząt, które miały założone kolczyki we wczesnym dzieciństwie.
↑Opisane powyżej zjawisko można zobrazować w warunkach domowych prostym doświadczeniem, gdzie żelazny gwóźdź wbija się w bloczek z żelatyny lub innego biopolimeru. Pod wpływem wilgoci gwóźdź rdzewieje, a ceglasty osad stopniowo dyfunduje do warstw okalających ciało obce. Kolczyk jest takim właśnie gwoździem, choć zamiast z żelaza zrobiony jest z niklu. Nikiel dyfunduje do żywych tkanek – m.in. do tkanki tłuszczowej oraz krwi z porozrywanych naczyń włosowatych. Jest to dyfuzja w skali mikro. Dyfuzja w skali makro zachodzi dzięki mikrokrążeniu – krew nieustannie krążąca w nieuszkodzonych naczyniach włosowatych nasyca się atomami niklu, które rozchodzą się za sprawą krążenia ogólnego po całym ciele. Wydawać by się mogło, iż nikiel jako metal mniej reaktywny od żelaza nie stanowi istotnego zagrożenia, lecz krew otaczająca kolczyk powoduje jego korozję. W kontakcie z H2O powstaje trujący wodorotlenek niklu (II) Ni(OH)2; w kontakcie z jonami wodorowęglanowymi HCO3− i karbaminohemoglobiną HbCO2 powstają trujące: węglan niklu (II) NiCO3 oraz węglan niklu (III) Ni2(CO3)3; zaś w kontakcie z oksyhemoglobiną HbO2 powstają trujące: tlenek niklu (II) NiO, tlenek niklu (III) Ni2O3, tlenek niklu (II,III) Ni3O4 oraz tlenek niklu(IV) NiO2. Do osocza przedostają się również jony Ni2+ oraz Ni3+. Wszystkie te substancje powstają w wyższych stężeniach od stężenia wolnych atomów niklu. Wskutek rozprzestrzenienia się związków niklu może dojść m.in. do wysypki na odległych częściach ciała.
↑ abNieradko Agnieszka, Borzęcki Andrzej. The Importance Of Piercings In The Cultures Of The World. Journal of Education, Health and Sport. 2017;7(8):1040-1046. eISSN 2391-8306.
↑Szewczyk K., “Body piercing as a form of escape into the body”, Fam. Med. Prim. Care Rev., 2005.
↑DeborahD.WatsonDeborahD., TORN EARLOBE REPAIR, wyd. 1, t. 35, San Diego, California: University of California San Diego School of Medicine, luty 2012, s. 187.
↑ abcdefCzarnobilska E., Oblutowicz K., Dyga W., Wsołek-Wnek K., Śpiewak R. Contact hypersensitivity and allergic contact dermatitis among school children and teenagers with eczema. „Contact Dermatitis”. 60 (5), s. 264-269, 2009-05. Kraków: John Wiley & Sons A/S.
