PROFILPELAJAR.COM

Karol IV na koniu
Autor	Francisco Goya
Data powstania	1800–1801
Medium	olej na płótnie
Wymiary	336 × 282 cm
	Miejsce przechowywania
Lokalizacja	Prado
	Multimedia w Wikimedia Commons

Karol IV na koniu^[1] (hiszp. Carlos IV a caballo) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828) przedstawiający hiszpańskiego monarchę Karola IV Burbona^[2].

Okoliczności powstania

W 1788 roku zmarł Karol III, król Hiszpanii, na którego dworze pracował Goya. Jego najstarszy żyjący syn infant Karol (1748–1819) był królem Neapolu i Sycylii, zrzekł się jednak swojej korony na rzecz syna i przybył do Madrytu w 1789 roku, aby objąć tron Hiszpanii jako Karol IV^[3]. Nowy monarcha również cenił prace Goi i podobnie jak ojciec mianował go swoim nadwornym malarzem^[2].

Obraz powstał między czerwcem 1800 a lipcem 1801^[4]. Jest pendantem Królowej Marii Ludwiki na koniu, również w zbiorach Prado. Obrazy były przeznaczone do sali reprezentacyjnej Pałacu Królewskiego w Madrycie, gdzie Karol IV spożywał posiłki w obecności zagranicznych dygnitarzy. Powieszono tam m.in. wielkoformatowe portrety konne pędzla Velázqueza (Filip IV na koniu) i Tycjana (Karol V po bitwie pod Mühlbergiem) przedstawiające władców Hiszpanii z panującej do końca XVII w. dynastii Habsburgów^[5]. Dynastia Burbonów, z której pochodził Karol IV, znajdowała się w niepewnej sytuacji po tym, jak jej francuska gałąź została obalona w czasie rewolucji francuskiej. Zestawiając portrety obu dynastii, chciano podkreślić ciągłość hiszpańskiej monarchii w obliczu zagrożenia^[4].

Dla poprawy stosunków dyplomatycznych z Francją Karol IV zamówił poprzez swojego ambasadora portret konny Napoleona (Napoleon przekraczający Przełęcz Świętego Bernarda w 1800 roku) u naczelnego malarza rewolucyjnej Francji, Jacques-Louis Davida. Ponadto całopostaciowe portrety monarchów w strojach galowych miały zostać wysłane do Paryża^[5].

Opis obrazu

Karol IV ma na sobie granatowy mundur pułkownika Gwardii de Corps. Na jego piersi widnieją biało-błękitna wstęga i wielki krzyż Orderu Karola III, czerwona wstęga neapolitańskiego Orderu Świętego Januarego, a pod nią niebieska wstęga francuskiego Orderu Ducha Świętego. Order Złotego Runa, którego był wielkim mistrzem, jest zawieszony na szyi na czerwonej wstędze. Nosi również symbole czterech hiszpańskich zakonów rycerskich: Kalatrawy, Montesa, Alcántara i Santiago^[4].

Goya inspirował się konnymi portretami królowych Małgorzaty Austriaczki i Elżbiety Burbon Velázqueza. Znał dobrze te dzieła, gdyż w 1778 wykonał na ich podstawie rysunki i ryciny. Tym samym odszedł od tradycji portretów na koniu stającym dęba, symbolizującym władzę, na rzecz majestatycznego, spokojnego ujęcia. Malarz został poproszony także o sportretowanie królewskich koni. Mimo inspiracji Velázquezem, konie Goi są bardziej dynamiczne niż te na obrazach jego mistrza^[5]. Podobnie jak w przypadku Portretu Marii Teresy de Vallabriga na koniu^[6] Goya miał trudności z proporcjami – błędy widoczne są w zbliżonym rozmiarze przednich i tylnych nóg królewskiego wierzchowca. Aby kolor ziemi nie zlewał się z nogami konia, Goya dodał srebrną wstęgę strumienia^[7].

Górzyste tło Sierra de Guadarrama to również inspiracja Velázquezem. Sylwetka monarchy odcina się od pochmurnego, burzowego nieba, a jego twarz oddaje dobroduszny charakter^[7].

Proweniencja

Obraz był eksponowany w Pałacu Królewskim w Madrycie. Razem z częścią zbiorów królewskich został włączony do kolekcji Muzeum Prado^[4].

Przypisy

↑ Stefano Peccatori, Stefano Zuffi: Klasycy sztuki: Goya. Warszawa: Arkady, 2006, s. 59. ISBN 83-60529-14-0. OCLC 749548628.
↑ ^a ^b Carlos IV. Museo Nacional del Prado. [dostęp 2020-04-12]. (hiszp.).
↑ Tadeusz Miłkowski, Paweł Machcewicz: Historia Hiszpanii. Wrocław: Ossolineum, 2002, s. 141. ISBN 83-04-04629-6.
↑ ^a ^b ^c ^d Carlos IV a caballo. Museo Nacional del Prado. [dostęp 2020-04-12]. (hiszp.).
↑ ^a ^b ^c Xavier Bray: Goya: Los Retratos. Londres: Turner Libros, 2015, s. 111, 116. ISBN 978-84-1635-484-9.
↑ María Teresa de Vallabriga a caballo. Artehistoria. [dostęp 2020-04-12]. (hiszp.).
↑ ^a ^b Carlos IV a caballo. Artehistoria. [dostęp 2020-04-12]. (hiszp.).