Kamienica Szymela i Heleny Wileńskich – modernistyczna kamienica położona na rogu ul. Sienkiewicza i pl. Komuny Paryskiej w Łodzi. Razem z sąsiadującą willą Mieczysława Neufelda oraz kamienicą wielkomiejską Jakuba Lando stanowią charakterystyczny zespół przedwojennego luksusowego budownictwa w stylu modernistycznym okresu międzywojennego w Łodzi[1].
Historia
Budynek został zaprojektowany w 1934 przez Henryka Lewinsona[2] na zamówienie Szymela i Heleny Wileńskich. Zakończenie budowy obiektu datuje się na 1938[3].
W 1932 rodzina Wileńskich mieszkała jeszcze przy ul. Piotrkowskiej 152, w narożnej kamienicy przy dzisiejszej al. Piłsudskiego. Potem przeniosła się na Plac Komuny Paryskiej. Według książki adresowej miasta Łodzi na lata 1937/1939 w kamienicy mieszkali inżynier Jan Wileński i przemysłowiec Stanisław Wileński, właściciel przedsiębiorstwa S. Wileński, Łódź Fabryka Filców, działającej przy ul. J. Długosza 48 na Kozinach[4].
Po II wojnie światowej w budynku mieściła się lokalna siedziba Polskiej Partii Robotniczej, a następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Mieszkanie po dawnych właścicielach należało wówczas do Ignacego Loga-Sowińskiego[4]. Dopiero w 1952 siedzibę przeniesiono do nowego gmachu wybudowanego przy al. Kościuszki[5]. Duże kilkusetmetrowe mieszkania podzielono na mniejsze, do których wprowadzili się nowi lokatorzy. W latach 60. na pierwszym piętrze kamienicy zamieszkał Jerzy Werner, jeden z pionierów polskiej motoryzacji, a w latach 1962-1968 rektor Politechniki Łódzkiej. W tym samym okresie mieszkanie po Wileńskich zajmował Tadeusz Pawlikowski, rektor Akademii Medycznej w Łodzi w latach 1968-1972[4].
W 2013 budynek przeszedł gruntowny remont sfinansowany przez wspólnotę mieszkaniową[6][3].
Według Zarządzenia Nr 772/2023 Prezydenta Miasta łodzi z dnia 6 kwietnia 2023 kamienica jest wpisana do Gminnej Ewidencji Zabytków pod numerem 377[7].
Charakterystyka
Kamienica w momencie swojego powstania stanowiła luksusowy obiekt. Była skanalizowana, dochodziła tu bieżąca woda, a także gaz, a lokatorów woziły windy. Mieszkania miały około 150 metrów kwadratowych[4].
Partii narożnej budynku nadano kształt zryzalitowanej podwyższonej wieży z pełnym przeszkleniem narożników poszczególnych kondygnacji. Na wysokości czwartego piętra wychodzą od niej wąskie tarasy biegnące wzdłuż obu elewacji. Z kolei na narożu od strony pl. Komuny Paryskiej umieszczono łamane balkony z ażurowymi metalowymi balustradami[1].
We wnętrzu kamienicy, obok głównej klatki schodowej z windą, wytyczono schody gospodarcze dla służby. Jest to rozwiązanie nietypowe dla architektury modernizmu, która starała się odchodzić od podkreślania stratyfikacji społecznej. Gospodarczą klatkę schodową skomunikowano natomiast z mieszkaniami po obu stronach głównej klatki, poprzez wąskie przejście, przesmyk między dwoma przeszklonymi ścianami głównej klatki[1].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ a b c BłażejB. Ciarkowski BłażejB., KrzysztofK. Stefański KrzysztofK., Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2018, s. 97-98, ISBN 978-83-7729-440-6 .
- ↑ Henryk Lewinson [online], archimemory.pl [dostęp 2024-05-23] (pol.).
- ↑ a b MonikaM. Czechowicz MonikaM., PLAC KOMUNY PARYSKIEJ - spacerowo, filmowo i... muzycznie [online], baedekerlodz.blogspot.com, 5 kwietnia 2014 [dostęp 2024-05-23] (pol.).
- ↑ a b c d AnnaA. Gronczewska AnnaA., Modernistyczne domy Łodzi, które wybudowano przed wojną [online], dzienniklodzki.pl, 4 lutego 2022 [dostęp 2024-05-23] (pol.).
- ↑ AnnaA. Gronczewska AnnaA., Łodzią rządzili pierwsi sekretarze PZPR. Oni kiedyś rządzili Łodzią, o wielu nazwiskach dziś nie pamiętamy [online], dzienniklodzki.pl, 8 listopada 2020 [dostęp 2024-05-23] (pol.).
- ↑ DominikD. Szatkowski DominikD., 5 najciekawszych modernistycznych budynków w Łodzi [online], F5, 21 listopada 2017 [dostęp 2024-05-23] (pol.).
- ↑ Gminna Ewidencja Zabytków [online], uml.lodz.pl, 13 kwietnia 2023 [dostęp 2024-05-07] (pol.).
.jpg)
