Jorge de Meneses

Jorge de Meneses
Jorge de Menezes
Data i miejsce urodzenia

1498
Portugalia

Data i miejsce śmierci

1537/1538
Brazylia

Zawód, zajęcie

odkrywca, żeglarz

Don Jorge de Meneses, także Jorge de Menezes[1] (ur. ok. 1498, zm. 1537/1538 w Brazylii[2][3]) – odkrywca i żeglarz portugalski[4].

Życiorys

Płynąc na wyspę Ternate (Moluki) przez Brunei w 1526[2][1] wylądował na wyspie Biak lub Waigeo[5][6] (u północnych wybrzeży Nowej Gwinei), położonej w Zatoce Cenderawasih, gdzie został zmuszony do przeczekania warunków pogodowych (1526–1527)[7][8]. Kontynuując swój rejs w 1527 przepłynął w pobliżu półwyspu Vogelkop (Ptasia Głowa)[7], nazywając grupę wysp Ilhas dos Papuas[9][10][11] (pol. Wyspy Papuasów[12], ang. Land of the Fuzzy/Frizzy Haired People[13] – pol. Kraina Kędzierzawych Ludzi)[14].

Nazwa „Papua” była używana przez Portugalczyków już w 1513 roku, jako nazwa wyspy Halmahera i/lub grupy wysp na wschód od niej[10][8][11]. Z racji tego, że pierwsi Portugalczycy mogli tylko cytować lub kopiować jawajskie i malajskie informacje oraz mapy, ta nazwa była używana dla tego obszaru już w XV wieku (lub nawet wcześniej)[8][6].

Według niektórych źródeł wyraz Papua ma pochodzić od malajskiego słowa puapua lub papuwah, co znaczy kręconą fryzurę[15][16].

Przypisuje mu się europejskie odkrycie Nowej Gwinei[13][14][6]. Nazwa „Nowa Gwinea” została nadana dopiero w 1545-1946 roku przez Inigo Ortiza de Retes(inne języki)[13][14].

Jorge de Menezes był portugalskim gubernatorem Moluków od 1527 do 1530 roku[17]. W maju 1527 zamieszkał na Ternate[2]. Podczas sprawowania władzy splądrował hiszpański fort na Tidore, otruł sułtana Ternate (kazał dodać truciznę do jego wina[17]) i popełnił okrucieństwa przeciwko miejscowej ludności. Następnie został aresztowany i wysłany do portugalskich kolonii w Indiach[potrzebny przypis]. Po powrocie do Portugalii został wygnany do kolonii Brazylii, gdzie zmarł w 1537 lub 1538 roku w walce z Indianami[2][3].

Przypisy

  1. ↑ a b Szabrański 1848 ↓, s. 496.
  2. ↑ a b c d Chronologie: Jorge de Menezes Biographie [online], www.kronobase.org [dostęp 2021-08-19].
  3. ↑ a b Meneses, Jorge de -1537 [WorldCat Identities] [online], WorldCat [dostęp 2021-08-19] (ang.).
  4. ↑ Meneses Jorge, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-02-25].
  5. ↑ Clive Moore, New Guinea: Crossing Boundaries and History [ebook], University of Hawaii Press, 31 lipca 2003, s. 76, ISBN 978-0-8248-4413-4 [dostęp 2023-01-31] (ang.).
  6. ↑ a b c Encyclopaedia of Papua and New Guinea, [Melbourne] : Melbourne University Press in association with the University of Papua and New Guinea, 1972, s. 246-247, ISBN 978-0-522-84025-4 [dostęp 2023-02-20].
  7. ↑ a b Kratoska 2001 ↓, s. 52-53, 56.
  8. ↑ a b c J.H.F. SOLLEWIJN GELPKE, ON THE ORIGIN OF THE NAME PAPUA, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 149 (2), 1993, s. 322–326, 329, ISSN 0006-2294, JSTOR: 27864458 [dostęp 2023-02-09] (ang.).
  9. ↑ Gascoigne 2009 ↓, s. 23.
  10. ↑ a b I. In Quest of the Spice Islands - Portuguese Fleet [przypis *], V. The First Map of New Guinea, [w:] George Collingridge De Tourcey, The First Discovery of Australia and New Guinea [www], Project Gutenberg Australia, 1906 [dostęp 2023-02-08] (ang.), Gilolo = Halmahera.
  11. ↑ a b [Illustrations] Plate III, IX, X, XIX, [w:] Luis Filipe F.R. Thomaz, The image of the Archipelago in Portuguese cartography of the 16th and early 17th centuries, „Archipel”, 49 (1), 1995, s. 101, 107-108, DOI: 10.3406/arch.1995.3038 [dostęp 2023-02-10].
  12. ↑ Władysław Kowalak, Kulty cargo na Nowej Gwinei, Akademia Teologii Katolickiej, 1982, s. 82 [dostęp 2023-02-09] (pol.).
  13. ↑ a b c Papua New Guinea History | Papua New Guinea Vacations [online], Goway [dostęp 2021-08-19] (ang.).
  14. ↑ a b c Kratoska 2001 ↓, s. 52, 56.
  15. ↑ Embassy of Papua New Guinea to the Americas, Washington, DC [online], Www.pngembassy.org [dostęp 2020-05-06].
  16. ↑ Papua New Guinea profile, „BBC News”, 14 lutego 2018 [dostęp 2020-05-06] (ang.).
  17. ↑ a b Burney 1803 ↓, s. 146.

Bibliografia