Został uczniem szóstej klasy Gimnazjum im. Jordana[5]. Był uważany za ucznia inteligentnego[6]. Należał do II lwowskiej drużyny harcerskiej[7].
Po rozpoczętej w listopadzie 1918 polskiej obronie Lwowa w trakcie wojny polsko-ukraińskiej pragnął wziąć udział w walkach. 17 listopada, tuż po przebytej anginie, odwiedziła go w domu matka, służąca w tym czasie walk w innej części miasta[4]. Na drugi dzień odprowadził matkę do linii frontu, pozostając na rogu ulicy Leona Sapiehy[4]. Pomimo braku zgody ze strony ojczyma, dr. Romana Zagórskiego, w dniu 20 listopada 1918 opuścił dom i udał się w rejon walk. Pozostawił wiadomość w formie bileciku o treści[4][8][9][10]:
Kochany tatusiu! Idę dzisiaj zameldować się do wojska. Chcę okazać, że znajdę na tyle sił, by móc służyć i wytrzymać. Obowiązkiem też moim jest iść, gdy mam dość sił, a wojska braknie ciągle dla oswobodzenia Lwowa. Z nauk zrobiłem już tyle, ile trzeba było.
Zgłosił się wówczas do wojsk polskich na Kulparkowie. Według relacji naocznego świadka, ppor. Adama Pluteckiego, w nocy 20/21 listopada 1918 kompania kulparkowska otrzymała wówczas rozkaz ataku oraz zajęcia Pohulanki i Snopkowa[4]. Początkowo nie planowano zabrać ze sobą Bitschana z uwagi na zbyt młody wiek, jednak po jego usilnych prośbach, by nie zostawiać go na kwaterze (miał stwierdzić: Spaliłbym się ze wstydu), udzielono mu pozwolenia z jednoczesnym powierzeniem opieki nad nim chor. Aleksandrowi Śliwińskiemu[4]. Po zajęciu Snopkowa Bitschan został skierowany na wartę[4]. Wówczas ośmieleni dotychczasowym powodzeniem żołnierze postanowili z cmentarza Łyczakowskiego zaatakować Ukraińców zgromadzonych w położonych naprzeciw koszarach św. Piotra i Pawła[4]. Idąc na akcję zachęcili do pójścia z nimi stojącego w budce wartowniczej Bitschana[4]. Podczas ostrzału sił polskich na cmentarzu Bitschan został trafiony dwukrotnie w nogi przez eksplodujące ukraińskie pociski ekrazytowe, jednak pomimo tego usiłował nadal strzelać[4][12] (w tym czasie śmiertelnie ranny w głowę został chor. Śliwiński)[4]. Ranny Bitschan został przeniesiony przez ppor. Pluteckiego za kaplicę i opatrzony[4]. Odniósł dodatkowo rany głowy[11]. Wobec narastającej siły ostrzału z koszar nieliczna grupa polskiego ataku została zmuszona do wycofania się w stronę Pohulanki i pozostawienia na miejscu zabitych i rannych, w tym Bitschana[4]. Jerzy Bitschan zmarł 21 listopada 1918[13][14]. Nazajutrz, 22 listopada po oswobodzeniu Lwowa przez Polaków, zakrwawione ciało chłopca – leżące na śniegu i okryte chryzantemami – zostało odnalezione, po czym rozpoznane przez jego ojczyma[4].
Jerzy Bitschan został pochowany we wspólnym pogrzebie z Aleksandrem Śliwińskim, przy licznym udziale mieszkańców Lwowa oraz przy salwie z armat i karabinów maszynowych[4]. Po ekshumacji jego szczątki zostały pochowane w krypcie katakumby III na Cmentarzu Obrońców Lwowa[1][15].
Upamiętnienie
Postać poległego w walkach o Lwów Jurka Bitschana została okryta legendą i stała się symbolem poświęcenia młodzieży w obronie miasta[16].
Po śmierci chłopca powstała popularna „Ballada Jurku Bitschanie” do słów poetki Anny Fischerówny, która poświęciła chłopcu 8-zwrotkowi wiersz zatytułowany „Jurek Bitschan”; muzykę do słów skomponował ks. Józef Polit i piosenka została wydana w Nowym śpiewniku szkolnym w Przemyślu w 1920; fragmenty: 1, 7 i 8 zwrotka[17][18]:
↑Tadeusz Szumowski: Harcerze w obronie Lwowa – pałac Sapiehów. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 473. ISBN 83-85218-56-4.
↑Władysław Nekrasz: Harcerze w bojach. Przyczynek do udziału harcerzy polskich w walkach o niepodległość Ojczyzny w latach 1914-1921. Warszawa: 1930, s. 57.
↑Czesław Mazurczak: Harcerstwo Sanockie 1910–1949. Kraków: Harcerska Oficyna Wydawnicza, 1990. Brak numerów stron w książce
↑Jerzy Grzegorkiewicz, Artur Leinwand. Obrona Lwowa: 1-22 listopada 1918, t. 2. str. 470; Stanisław Nicieja. Cmentarz Obrońców Lwowa. 1990. s. 163-164.
↑Uczeń Gimnazjum im. Jordana; harcerz; żołnierz V Odcinka Jurek Bitschan [w:] Stanisław Nicieja. Cmentarz Obrońców Lwowa. 1990. s. 162; Michał Klimecki. Polsko-ukraińska wojna o Lwów i Galicję Wschodnią 1918-1919. 200. s. 140
↑Wit Sulimirski: Grupa „Sokół” – Macierz. W: Jarosław Waniorek (red.): Obrona Lwowa. 1-22 listopada 1918. Tom 2. Źródła do dziejów walk o Lwów i województwa południowo-wschodnie 1918-1920. Relacje uczestników. Warszawa: 1993, s. 470. ISBN 83-85218-56-4.
↑Czesław Kłak, Marta Wyka: Literatura, język, kultura. t. 4, 1995, s. 84.
