Jastrzębie (niem. Habicht) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, w gminie Rudnik.
Położenie
Jastrzębie jest położone w północno-zachodniej części gminy. Posiada powierzchnię 4,55 km²[4] oraz około stu sześćdziesięciu mieszkańców[4]. Wieś położona jest na Płaskowyżu Głubczyckim.
Nazwa
Wieś posiadała niemiecką nazwę niem. Habicht[4].
Historia
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1679 roku[4]. Istniał tu folwark o pow. 300 ha, który w latach 1797-1945 należał do mieszczańskiej rodziny Schramek. Pod koniec XIX wieku powstał tutaj pałac. Po II wojnie światowej w pałacu mieściło się sanatorium, a od 1994 roku pałac znajduje się w rękach prywatnych[5].
Od końca XVIII w do 1933 r. na wizerunku pieczęci gminnej umieszczono jastrzębia w locie, nawiązującego do niemieckiej nazwy miejscowości[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Demografia
W 2016 roku w Jastrzębiu ludność w wieku przedprodukcyjnym na 100 mieszkańców wynosiła 16,67, co uplasowało wieś poniżej średniej w gminie (16,95). Natomiast ludność w wieku produkcyjnym wynosiła 69,23 (średnia w gminie – 66,90), a w wieku poprodukcyjnym – 14,1 (średnia w gminie – 16,25). Stosunek mieszkańców w wieku poprodukcyjnym do mieszkańców w wieku produkcyjnym wynosił 20% (średnia w gminie – 24%). Mediana wieku mieszkańców wynosi 45 lat (średnia w gminie - 47,11)[7].
| Rok |
Liczba ludności |
Gęstość zaludnienia (os./km²)
|
| 2004
|
155[8]
|
34,07
|
| 2011
|
160[9]
|
35,1
|
| 2016
|
156[10]
|
34,29
|
Religia
Jastrzębie należy do parafii św. Piotra i Pawła w Grzędzinie[4].
Zabytki
Przy ul. Raciborskiej (nr 1) znajduje się wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków (A/1433/91) zespół pałacowo-parkowy. Pałac pochodzi z II połowy XIX wieku w stylu romantyzmu niemieckiego z elementami neogotyku angielskiego[11]. Pałac został wzniesiony przez rodzinę Schramek, po II wojnie światowej mieściło się tutaj sanatorium, a od 1994 r. znajduje się w rękach prywatnych, obecnie pięknie odrestaurowany.
Obok pałacu znajduje się oficyna z elementami neogotyku, która pochodzi z końca XIX wieku. Całość otacza park o charakterze krajobrazowym założony z XVIII wieku[11]. Na terenie dawnego folwarku (nr 3) znajduje się budynek mieszkalny z II połowy XIX wieku[12].
Przy ul. Raciborskiej znajdują się budynek mieszkalny (nr 20) z 1910 r., budynek mieszkalny (nr 20a) z 1832 r., trzy budynki mieszkalne (nr 33, 35 i 39) z przełomu XIX/XX wieku, a także dwie zagrody typu frankońskiego (nr 8a, 10 i 19) z I połowy XIX wieku[11][12].
Przy ul. Raciborskiej (nr 22 i 38) znajdują się dwa krzyże kamienne z postacią Chrystusa Króla na postumencie z niszą, w której stoi figura Matki Boskiej Bolesnej z przełomu XIX/XX wieku. Na tej ulicy (nr 20a) stoi kapliczka przydrożna z przełomu XIX/XX wieku[12].
Lista zabytków[13]
| Nr ewidencyjny |
Obiekt |
Forma ochrony |
Adres
|
| A/1433/91 30.08.1991 |
Zespół pałacowo-parkowy - pałacyk z drugiej połowy XIX wieku w stylu romantyzmu niemieckiego z elementami neogotyku angielskiego, oficyna koniec XIX wieku z elementami neogotyku i park o charakterze krajobrazowym XVIII wieku |
wpis do woj. rej. zabytków |
|
| A/314/10 01.09.2010 |
Dawna szkoła (obecnie dom mieszkalny) |
wpis do woj. rej. zabytków |
ul. Raciborska 35
|
|
zagroda typu frankońskiego, poł. XIX w. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 19
|
| 12 |
budynek mieszkalny, 2 poł. XIX w. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 3
|
| 11 |
budynek mieszkalny, 1920 r. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 20
|
| 4 |
budynek mieszkalny, 1832 r. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 20a
|
| 6 |
budynek mieszkalny, XIX/XX w. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 33
|
| 7 |
budynek mieszkalny XIX/XX w. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 35
|
| 8 |
budynek mieszkalny, XIX/XX w. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 39
|
|
kapliczka przydrożna, XIX/XX w. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 17
|
|
zagroda typu frankońskiego, poł. XIX w. |
wpis do gminnej ewidencji zabytków |
ul. Raciborska 8a, 10
|
We wsi znajduje się stanowisko archeologiczne wpisane do wojewódzkiego rejestru zabytków, gdzie znaleziono pozostałości po grodzisku[14].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 45177
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 381 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b c d e Anna Bindacz: Gmina Rudnik – kraina pałaców i zieleni. Racibórz: Wydawnictwo i Agencja Wydawnicza WAW Grzegorz Wawoczny, 2005, s. 20. ISBN 83-89802-09-0.
- ↑ Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 13.
- ↑ AleksandraA. Starczewska-Wojnar AleksandraA., Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933, Archiwalne Źródła Tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020, s. 180, ISBN 978-83-956475-6-7 [dostęp 2024-11-01] .
- ↑ Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 16.
- ↑ Urząd Gminy Rudnik: Gmina w liczbach – Gmina Rudnik. [dostęp 2008-09-30]. (pol.).
- ↑ Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Rudnik. 2011, s. 11.
- ↑ Program rewitalizacji gminy Rudnik na lata 2017-2023. 2017, s. 10.
- ↑ a b c Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 35.
- ↑ a b c Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 36.
- ↑ Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 16-19.
- ↑ Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013, s. 20.
Bibliografia
- Gminny program opieki nad zabytkami dla gminy Rudnik na lata 2013 - 2016. Rudnik: 2013. Brak numerów stron w książce
_COA.svg)