Jaminy

wieś
Budynek OSP w Jaminach
Państwo	Polska
Województwo	podlaskie
Powiat	augustowski
Gmina	Sztabin
Liczba ludności (2011)	170[2][3]
Strefa numeracyjna	87
Kod pocztowy	16-310[4]
Tablice rejestracyjne	BAU
SIMC	0769500[5]
Położenie na mapie gminy Sztabin Jaminy
Położenie na mapie Polski Jaminy
Położenie na mapie województwa podlaskiego Jaminy
Położenie na mapie powiatu augustowskiego Jaminy
53°39′48″N 23°01′28″E/53,663333 23,024444[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Jaminy (lit. Jominai) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie augustowskim, w gminie Sztabin^[5][6]. Leży na skraju Biebrzańskiego Parku Narodowego. Około 200 mieszkańców (2006).

Wieś królewska ekonomii grodzieńskiej położona była w końcu XVIII wieku w powiecie grodzieńskim województwa trockiego^[7]. Do 1954 roku miejscowość była siedzibą gminy Dębowo, następnie, aż do 1972 r., należała i była siedzibą gromady Jaminy. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie suwalskim.

Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z XVII w. Nad rzeczką Jaminą powstała rudnia, prowadzona przez Stanisława Reszkę. W 1703 roku Rudę i Puszczę Jaminy przejął miecznik litewski i generał artylerii Kazimierz Sienicki. Bezprawnie pozabierał okolicznym osadnikom łąki i pozakładał nowe wsie (Mogilnice, Czarniewo, Lipowo, Wrotki). Rozbudował też osadę Jaminy, niszczejącą rudnię przekształcił w młyn wodny a obok wystawił dwór. W 1707 roku podczas wojny północnej Kazimierz Sienicki trafił do niewoli rosyjskiej, a w 1711 roku zmarł na Syberii. Po jego śmierci dzierżawę ziem przejął Kasper Dewicz, który kontynuował akcję osadniczą na tych terenach. W 1713 roku posesorem wsi leżących na terenie Puszczy Jaminy został wojewoda mścisławski Jerzy Stanisław Sapieha (zm. 1732) i wdowa po nim – Teodora z Sołtanowa. W 1755 roku Teodora Sapieha wystawiła w Jaminach na piaszczystym pagórku drewniany kościół parafialny pw. św. Mateusza, który spłonął w 1789 roku. Rok później parafianie zbudowali tymczasową kaplicę. W 1793 Król Stanisław August Poniatowski nadał parafii grunt i nakazał budowę nowej świątyni. Zanim jednak do tego doszło, nastąpiły rozbiory, a budulec przeznaczono na budowę kościoła w Suchowoli. Obecny kościół drewniany z 1780 roku został przeniesiony z Augustowa w 1845 roku. Przy kościele jest krzyż upamiętniający rozstrzelanie przez Niemców 22 czerwca 1944 roku 24 mieszkańców wsi za zabicie niemieckiego żandarma.

22 czerwca 1944 roku 24 mieszkańców wsi zostało rozstrzelanych w odwecie za zabicie niemieckiego żandarma. Miejscem egzekucji jest lasek koło Jamin (Ług przy polu Nowinka). Po ekshumacji przeniesieni zostali na cmentarz parafialny w Jaminach, gdzie stoi pamiątkowy krzyż. Na placu w centrum wsi znajduje się pamiątkowy pomnik z nazwiskami wszystkich zamordowanych osób postawiony w 1969 roku.

We wsi znajdują się ciekawe świronki (zabytkowe spichlerze z podcieniami). Na cmentarzu żeliwne pomniki i krzyże wytapianie niegdyś w Hucie Sztabińskiej. W okolicy zachowały się również kapliczki drewniane o konstrukcji zrębowej z XIX w.

• zespół kościoła parafialnego, nr rej.:36 z 23.05.1979
  • drewniany kościół pod wezwaniem św. Mateusza, 1780, przeniesiony z Augustowa w 1849^[8], nr rej.230 z 24.10.1966
  • 2 kaplice, 1881
  • ogrodzenie z bramami, 4 ćw. XIX
  • rzymskokatolicki cmentarz parafialny, XIX-XX, nr rej.:A-873 z 18.11.1991
• drewniana plebania, obecnie dom nr 16, 1831, nr rej.:A-148 z 6.12.2005
• drewniana stodoła plebańska, 1860, nr rej.:A-148 z 6.12.2005^[9].

• Biebrzański Park Narodowy

• Jaminy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 390 .
• Jaminy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 631 .
• Strona gminy Sztabin