Jacopo Tintoretto
Jacopo Tintoretto (właściwie Jacopo Robusti vel Jacopo Comin , ur. 29 września 1518 w Wenecji [1] manieryzmu , jeden z głównych przedstawicieli szkoły weneckiej XVI wieku.
Grób Tintoretta w Kościele Madonny dell’Orto w Wenecji Był synem farbiarza tkanin, stąd jego przydomek Il Tintoretto (pol. Farbiarczyk ).
Przez całe życie związany był z rodzinną Wenecją.
Kształcił się w kręgu Bonifacia Veronesego , Parisa Bordona i Andrea Schiavone . Inspirowany dziełami Tycjana , Michał Anioła i Parmigianina .
Malował historie biblijne , żywoty świętych , przedstawienia mitologiczne , historyczne i alegoryczne oraz liczne portrety . Wykształcił styl pełen dynamiki i dramatycznej ekspresji . W kompozycjach religijnych stosował niezwykłe efekty świetlne, układy diagonalne i skróty perspektywiczne .
Tworzył cykle monumentalnych obrazów dekoracyjnych o tematyce głównie religijnej na zlecenie weneckich bractw religijnych i instytucji kościelnych, m.in.: dla Scuola di San Marco (1548–1566), Scuola Grande di San Rocco (56 płócien w latach 1564–1567, 1575–1581, 1583–1587) i Pałacu Dożów (1562–1587). Pracował też na zlecenie dworów w Pradze (ok. 1577–1578), Mantui (1578–1580) oraz Escorialu (1583 i 1587).
Zmarł podczas epidemii dżumy, po 2 tygodniach wysokiej gorączki, w wieku 75 lat. Pochowany został w swoim kościele parafialnym Madonna dell’Orto , w kaplicy po prawej stronie ołtarza głównego. Tam spoczywają też jego dzieci Domenico i Marietta. Dla tego kościoła namalował kilka obrazów, m.in. 2 monumentalne płótna: Sąd Ostateczny i Adoracja złotego cielca .
Jego dzieci: Marietta (1556–1590), Domenico (1562–1635) i Marco (1561–1637) również byli malarzami.
W znacznym stopniu pod wpływem Tintoretta ukształtował się jako artysta El Greco .
Cud świętego Marka Gallerie dell’Accademia , Wenecja Lato (1555), National Gallery of Art , Waszyngton Odnalezienie ciała św. Marka Pinakoteka Brera , Mediolan Przeniesienie ciała św. Marka Gallerie dell’Accademia , Wenecja Portret weneckiego admirała Muzeum Narodowe w Warszawie Wniebowstąpienie Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Wieczerza w Emmaus 1542–1543, olej na płótnie, 156 × 212 cm, Szépművészeti Múzeum , Budapeszt Święty Jerzy – 1543–1544, olej na płótnie, 122 × 92 cm, Ermitaż , St. Petersburg Bitwa pod Asolą 1544–1545, olej na płótnie, 197 × 467,5 cm, Galeria Malarstwa i Rzeźby Muzeum Narodowego w Poznaniu (depozyt z kolekcji Barbara Piasecka Johnson ) Chrystus i jawnogrzesznica ok. 1545, olej na płótnie, 117 × 168 cm, Galleria Nazionale d’Arte Antica , Rzym Wulkan zaskakuje Wenus i Marsa ok. 1545, 134 × 198, Stara Pinakoteka Przemienienie Pawła – ok. 1545, olej na płótnie, 152 × 236 cm, National Gallery of Art , Waszyngton Obmywanie nóg ok. 1547, olej na płótnie, 210 × 533 cm, Prado , Madryt Ostatnia Wieczerza – 1547, olej na płótnie, 157 × 443 cm, kościół San Marcuola , Wenecja Poświęcenie Marii w świątyni 1552, olej na płótnie 429 × 480 cm, kościół Madonna dell’Orto , Wenecja Lato – 1555, olej na płótnie, 105.7 × 193 cm National Gallery of Art , Waszyngton Św. Jerzy w walce ze smokiem 1555–1558, National Gallery w Londynie Zuzanna i starcy ok. 1555, olej na płótnie, 147 × 194 cm, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu , Wiedeń Oswobodzenie Arsinoe 1555–1556, olej na płótnie, 153 × 251 cm Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie Sąd Ostateczny – 1558, olej na płótnie, 1450 × 590 cm, kościół Madonna dell’Orto , Wenecja Wesele w Kanie – 1561, olej na płótnie, 435 × 535 cm, kościół Santa Maria della Salute , Wenecja Portret weneckiego admirała 1570, olej na płótnie, 81 × 68 cm, Muzeum Narodowe w Warszawie Portret doży Pietra Loredano ok. 1570, olej na płótnie, 127 × 100 cm, Muzeum Sztuk Pięknych , Budapeszt Leda z łabędziem ok. 1570, olej na płótnie, 162 × 218 cm, Galeria Uffizi , Florencja Chrystus nad Morzem Galilejskim 1575–1580, National Gallery of Art , Waszyngton Powstanie Drogi Mlecznej 1575, National Gallery w Londynie Tarkwiniusz i Lukrecja 1578–1580, olej na płótnie, 171 × 151,5 cm, Art Institute , Chicago Judyta i Holofernes ok. 1579, olej na płótnie, 188 × 251 cm, Prado , Madryt Chrystus w domu Marii i Marty ok. 1580, olej na płótnie, 200 × 132 cm, Stara Pinakoteka , Monachium Danae 1583–1585, olej na płótnie, 142 × 182 cm, Musée des Beaux-Arts , Lyon Herkules wypędza Fauna z łoża Omfale ok. 1585–1590, olej na płótnie, 112 × 106 cm, Muzeum Sztuk Pięknych w Budapeszcie Autoportret ok. 1588, olej na płótnie, 63 × 52 cm, Luwr , Paryż Zbieranie manny 1590, olej na płótnie, 377 × 576 cm, kościół San Giorgio Maggiore , Wenecja Złożenie do grobu – 1592–1594, olej na płótnie, 288 × 166 cm, kościół San Giorgio Maggiore , Wenecja Ostatnia Wieczerza 1592–1594, olej na płótnie 365 × 568 cm, kościół San Giorgio Maggiore , Wenecja
Cud świętego Marka 1548, olej na płótnie, 415 × 541 cm, Gallerie dell’Accademia Wenecja Grzech pierworodny ok. 1550, olej na płótnie, 150 × 220 cm, Gallerie dell’Accademia , Wenecja Stworzenie zwierząt – 1550–1552, olej na płótnie, 151 × 258 cm, Gallerie dell’Accademia , Wenecja Święci Jerzy i Ludwik z Tuluzy 1552, Gallerie dell’Accademia , Wenecja Przeniesienie ciała św. Marka 1562, olej na płótnie, 398 × 315 cm, Gallerie dell’Accademia , Wenecja Święty Marek ratujący Saracena 1562, olej na płótnie, 398 × 337 cm, Gallerie dell’Accademia , Wenecja Odnalezienie ciała św. Marka 1562–1566, olej na płótnie, 405 × 405 cm Pinakoteka Brera , Mediolan Dobrowolne podporządkowanie się prowincji 1578–1585, olej na płótnie, Gallerie dell’Accademia , Wenecja
Scuola Grande di San Rocco
Św. Roch uzdrawiający zadżumionych 1549, olej na płótnie, 307 × 673 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Alegoria Św. Jana – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Alegoria Św. Marka – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Alegoria Św. Teodora – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Alegoria Miłości – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Alegoria Miłosierdzia – ok. 1564, olej na płótnie, 90 × 190 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Ukrzyżowanie 1565, olej na płótnie 536 × 1224 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Chrystus przed Piłatem 1565, olej na płótnie 515 × 380 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Cierniem koronowanie 1566–1567, olej na płótnie, 285 × 400 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Św. Roch 1583–1587, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Dźwiganie krzyża (Droga na Kalwarię)Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
Sklepienie
Podniesienie spiżowego węża 1575–1577, olej na płótnie 840 × 520 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Zesłanie manny 1577, olej na płótnie, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Mojżesz sprawia, że woda tryska ze skały 1577, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Adam i Ewa – 1577–1578, olej na płótnie, 265 × 370 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Drabina Jakubowa – 1577–1578, olej na płótnie, 660 × 265 cm Scuola Grande di San Rocco , Objawienie Mojżesza – 1577–1578, olej na płótnie, 370 × 265 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Pascha – 1577-78 olej na płótnie, 265 × 370 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Słup ognia – 1577–1578, olej na płótnie, 370 × 275 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Eliasz wznoszony przez aniołów – 1577–1578, olej na płótnie, 370 × 265 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Rozmnożenie chleba – 1577–1578, olej na płótnie, 370 × 265 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Wizja proroka Ezechiela – 1577–1578, olej na płótnie, 660 × 265 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Ofiarowanie Izaaka – 1577–1578, olej na płótnie, 265 × 370 cm Scuola Grande di San Rocco Wenecja
Ściany
Pokłon pasterzy – 1578–1581, olej na płótnie, 542 × 455 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Chrystus kuszony przez szatana – 1578–1581, olej na płótnie, cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Chrystus uzdrawia paralityka – 1578–1581, olej na płótnie, 533 × 529 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Rozmnożenie chleba i ryb – 1578–1581, olej na płótnie, 523 × 460 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Wskrzeszenie Łazarza – 1578–1581, olej na płótnie, 541 × 356 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Ostatnia Wieczerza – 1578–1581, olej na płótnie, 538 × 487 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Modlitwa w Ogrójcu – 1578–1581, olej na płótnie, 538 × 455 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Zmartwychwstanie – 1578–1581, olej na płótnie, 529 × 485 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Chrzest Jana Baptystę – 1579-81 olej na płótnie, 538 × 465 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Św. Roch – 1579–1581, olej na płótnie, 250 × 80 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Św. Sebastian – 1579–1581, olej na płótnie, 250 × 80 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Widzenie św. Rocha – ok. 1588, olej na płótnie, 495 × 246 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
Wniebowstąpienie 1578-1881, olej na płótnie, 539 × 325 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Pokłon Trzech Króli 1582, olej na płótnie, 425 × 544 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Rzeź niewiniątek 1582–1587, olej na płótnie, 422 × 546 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Maria z Egiptu 1582–1587, olej na płótnie, 425 × 211 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Ucieczka do Egiptu 1583–1587, olej na płótnie 422 × 580 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Maria Magdalena 1583–1587, olej na płótnie 425 × 209 cm, Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Zwiastowanie 1583–1587, olej na płótnie, 422 × 545 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja Ofiarowanie w świątyni 1587, olej na płótnie, 440 × 482 cm Scuola Grande di San Rocco , Wenecja
Kuźnia Wulkana – 1576–1577, olej na płótnie, 145 × 156 cm Pałac Dożów , Wenecja Minerwa i Mars – 1576–1577, olej na płótnie, 148 × 168 cm Pałac Dożów , Wenecja Merkury i trzy Gracje – 1576–1577 olej na płótnie, 146 × 155 cm Pałac Dożów , Wenecja Wesele Bachusa i Ariadny 1577–1578, olej na płótnie, Pałac Dożów , Wenecja Dobrowolne podporządkowanie się prowincji 1578–1585, olej na płótnie, Pałac Dożów , Wenecja Raj 1588–1594, olej na płótnie 700 × 2200 cm, Pałac Dożów , Wenecja
Przypisy
Bibliografia
Karly Allen, Tintoretto , [w:] 501 wielkich artystów , red. Stephen Farthing, Warszawa: MWK, 2009 s. 92–93, ISBN 978-83-61065-32-6 .
Wendy W. Beckett Wendy W. , 1000 arcydzieł , Ewa E. Gorządek (tłum.), Warszawa: Arkady, 2001, ISBN 83-213-4218-3 , OCLC 749354342 . Brak numerów stron w książce Fabienne Gambrelle, Tintoretto , Siechnice: Eaglemoss Polska, 1999 (Wielcy Malarze; nr 49)
Marion Kaminski, Wenecja. Sztuka i architektura , Koeln: Koenemenn, 2001, ISBN 3-8290-8141-3 .
Leksykon malarstwa od A do Z , Warszawa: Muza S.A., 1992, ISBN 83-7079-076-3 .Waldemar Łysiak, Malarstwo białego człowieka , Wyd. 2, Warszawa: Nobilis, 2010 (rozdz. Pierwsze kino ), ISBN 978-83-60297-38-4 .
Krzysztof Niedałtowski, Zawsze Ostatnia Wieczerza , Warszawa: Twój Styl, 2006. ISBN 83-7163-508-7 .
Maria Rzepińska, Malarstwo cinquecenta , Wyd. 2, Warszawa: WAiF, 1989. ISBN 83-221-0441-3 .
Krystyna Secomska , Tintoretto , Warszawa: Arkady, 1984.Christine Stukenbrock, Barbara Toepper, Arcydzieła malarstwa europejskiego , Koenigswinter: h.f. ullmann, 2007, ISBN 978-3-8331-2131-9 .
Sztuka świata , t. 13, Leksykon L-Z , Warszawa: Arkady, 2000, ISBN 83-213-4135-7 .Stefano Zuffi, Wielki słownik malarzy , t. 4, Warszawa: HPS, 2006, ISBN 83-60688-18-4 .
Stefano Zuffi, Francesca Castria, Malarstwo włoskie. Mistrzowie i arcydzieła , Warszawa 1998, ISBN 83-213-4061-X .
_-_Tintoretto%27s_tombe.jpg)
