PROFILPELAJAR.COM

Brezhoneg
Obszar	Bretania (Francja)
Liczba mówiących	206 000
Pismo/alfabet	łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
	Języki indoeuropejskie; Języki celtyckie; Języki brytańskie; Język bretoński;
Status oficjalny
Organ regulujący	Ofis Publik ar Brezhoneg↗
UNESCO	4 poważnie zagrożony↗
Ethnologue	7 wypierany↗
Kody języka
ISO 639-1	br
ISO 639-2	bre
ISO 639-3	bre
IETF	br
Glottolog	bret1244
Ethnologue	bre
GOST 7.75–97	бре 120
WALS	bre
SIL	BRE
	Występowanie
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Wikipedia w języku bretońskim
	Słownik języka bretońskiego; w Wikisłowniku
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język bretoński (Brezhoneg) – język z grupy brytańskiej języków celtyckich. Posługuje się nim ponad 200 tys. Bretończyków, zamieszkujących dolną (zachodnią) Bretanię (północno-zachodnia Francja). Bretoński jest językiem p-celtyckim, podobnie jak pozostałe języki brytańskie, a także język galijski.

Uznany został przez państwo francuskie za tzw. język regionalny. Posiada cztery główne dialekty: kornwelski, leoński, treguirski i wanetejski. Najstarsze zabytki literatury w języku bretońskim pochodzą z IX wieku.

Celtowie, z których języka rozwinął się później bretoński, przybyli do Bretanii w V–VI wieku n.e. z południowo-zachodniej Brytanii. Ich migracja była wymuszona najazdem germańskich Sasów. Język bretoński jest blisko spokrewniony z językiem kornijskim (kornickim), który rozwijał się w Kornwalii. Jeszcze w XII wieku mówiący tymi językami mogli się swobodnie porozumieć.

W historii języka bretońskiego postacią wybitną był Jean-François Le Gonidec (1775–1838), tłumacz Ewangelii, autor gramatyki bretońskiej i słownika bretońsko-francuskiego.

Według sondażu z kwietnia 1997, określano liczbę britofonów (osób mówiących po bretońsku) jako 240 tys. osób, co stanowiło 20% populacji na zachód od linii Paimpol-Vannes. Te statystyki nie zmieniały się od 1991 roku co tłumaczyło się postarzeniem populacji oraz wydłużeniem życia wśród osób starszych^[1]. Tylko 6% Bretończyków w wieku 40 lat mówi po bretońsku, a jeśli bada się młodzież poniżej 20 roku życia, jest ich tylko 1%. Środowisko aktywistów bretońskich oraz osób mieszkających na wschód od linii Paimpol-Vanne w ogóle nie pojawia się w statystykach.

Sondaż (z 2007 roku) określa ich liczbę na 206 tys.^[2] osób.

Ze względu na niewielką liczbę dzieci mówiących w tym języku, raport UNESCO z 1993 roku zaklasyfikował bretoński jako język poważnie zagrożony.

BRETOŃSKI - INFOTABELA ZBIORCZA

Kategoria	Opis
Nazwa języka	Bretoński
Autonim	brezhoneg
Rodzina językowa	Indoeuropejska > Celtycka > Brytańska
Region występowania	Bretania (zachodnia część Francji)
Współrzędne (WGS84)	48.5° N, 3.0° W (Bretania)
Liczba użytkowników	Około 200 000
Użytkownicy	Bretończycy, ludność celtyckiego pochodzenia, tradycyjnie zajmująca się rolnictwem, rybołówstwem, a obecnie także turystyką i kulturą regionalną
Status języka	Mniejszościowy, zagrożony (wg UNESCO), używany w edukacji, kulturze, mediach regionalnych
Pismo	Alfabet łaciński
Cechy fonetyczne	Obecność spółgłosek nosowych, brak dźwięku [h], akcent na ostatniej sylabie
Gramatyka	- Przypadki: brak wyraźnego systemu przypadków
	- Różnicowanie rodzaju gramatycznego (męski, żeński)
	- Mutacje spółgłoskowe
Przykładowe słowa	- Dzień dobry: "Demat"
	- Dziękuję: "Trugarez"
	- Tak: "Ya", Nie: "Nann"
Historia i rozwój	- Wywodzi się z języka wspólnego z kornijskim i walijskim
	- Przybył do Bretanii w wyniku migracji Celtów z Wielkiej Brytanii
Dialekty	- Gwenedeg (wanetejski)
	- Kerneveg (kornwelski)
	- Leoneg (leoński)
	- Tregerieg (treguirski)
Etapy rozwoju języka	- Praindoeuropejski (język przodków wszystkich języków indoeuropejskich)
	- Praceltycki (język wspólny dla wszystkich języków celtyckich)
	- Prabrytański (język wspólny przodków bretońskiego, walijskiego i kornijskiego)
	- Starobretoński (IX–XII w., forma bretońskiego z okresu średniowiecza, silnie zróżnicowana regionalnie)
	- Średniobretoński (XIII–XVII w., okres największych zmian w gramatyce i fonetyce)
	- Nowobretoński (od XVIII w., kodyfikacja i zbliżenie do współczesnej formy)
Organ regulujący	Ofis Publik ar Brezhoneg (Publiczne Biuro ds. Języka Bretońskiego)
Kody języka	- ISO 639-1: br
	- ISO 639-2/3: bre
	- Glottolog: bret1244
	- Linguasphere: 50-ABB-b (odmiany: 50-ABB-ba do -be)
Inne informacje	- Wspierany przez organizacje promujące język, np. Diwan (system szkół)
	- Znaczenie w kulturze i folklorze Bretanii

Zobacz też

alfabet bretoński

Przypisy

↑ Cécile Avézard-Roger, „Pratique et avenir de la langue bretonne: le point de vue des locuteurs”, in Plurilinguisme et traduction: des enjeux pour l’Europe, Jocelyne Fernandez-Vest (red.), Paris, L’Harmattan, 2009, s. 15–16.
↑ www.ofis-bzh.org.

Bibliografia

Leszek Bednarczuk: Języki celtyckie. W: Leszek Bednarczuk: Języki indoeuropejskie. T. II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 645–731. ISBN 978-83-01-06559-1.
Walter Żelazny: Francja wobec mniejszości narodowych. Etniczność, Etnopolityka, Etnosocjologia. Tyczyn: Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza w Tyczynie, 2000.