PROFILPELAJAR.COM

Abun
Obszar	Papua Zachodnia (Indonezja)
Liczba mówiących	3 tys. (1995)
Klasyfikacja genetyczna
	Języki zachodniopapuaskie (?); Język abun;
Status oficjalny
Ethnologue	6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3	kgr
IETF	kgr
Glottolog	abun1252
Ethnologue	kgr
BPS	0801 6
WALS	abu
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Zobacz też: język, języki świata
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język abun, także: yimbun, a nden, karon, manif^[1] – język papuaski używany w prowincji Papua Zachodnia w Indonezji^[2], w północnej części półwyspu Ptasia Głowa^[3]. Według danych z 1995 roku posługuje się nim 3 tys. osób^[1].

Nie jest blisko spokrewniony z żadnym innym językiem. Znalazł się w propozycji fyli zachodniopapuaskiej^[4]^[5]^[a], lecz część źródeł wskazuje, że jest to język izolowany^[1]^[6]. D.A.L. Flassy (2002) łączy abun z maybrat oraz językami zachodniej Ptasiej Głowy, tworząc rodzinę języków toror^[7]. S. Wichmann (2013) również uważa te języki za spokrewnione^[8]. K. Berry i Ch. Berry (1987) rozpatrują abun i maybrat jako odosobnione języki fyli zachodniopapuaskiej^[9]. Języki centralnej Ptasiej Głowy, pomimo odrębnych zasobów słownictwa, dzielą wiele podobieństw strukturalnych^[7]. G. Holton i M. Klamer (2018) oraz H. Hammarström (2018) nie potwierdzają ich pokrewieństwa^[7]^[10].

Dzieli się na trzy/cztery dialekty: abun ji /l/, abun ji /r/ (dwa warianty południowe, wyróżniane na podstawie używanej głoski), abun ye, abun tat. Ich nazwy, używane przez samych tubylców, pochodzą od form zaimka 1. os. lp^[11]. Alternatywne nazwy dialektów abun ji i abun tat to kolejno „madik” i „karon pantai”^[2]^[12]. Nazwa „madik” została nadana przez użytkowników języka moi, a „karon” to pejoratywne określenie spopularyzowane przez lud Biak^[4]^[13]. Niegdyś wyróżniano odrębne języki madik i karon pantai, ale w nowszej literaturze zarzucono tę praktykę^[14]. Wszystkie dialekty są do siebie zbliżone, przy czym poziom wzajemnej zrozumiałości spada wraz z rosnącą odległością geograficzną^[11].

Jest językiem tonalnym^[15]. Niektóre cechy łączą go z językami austronezyjskimi (szyk wyrazów SVO, mało złożona morfologia)^[16]^[17]. W zakresie struktury zdaniowej i słownictwa wykazuje pewne wpływy języka indonezyjskiego^[18]. Jednakże dość niewielka liczba użytkowników tego języka posługuje się sprawnie indonezyjskim^[19]. Dużą grupę pożyczek słownikowych tworzą wyrazy z języka biak^[20]. Pod względem leksykalnym jest najbliższy językowi maybrat (a w szczególności dialektowi karon dori)^[21].

Posługuje się nim grupa etniczna Abun (na północ od Ayamaru i Karon Dori/Mare). Czasem spotykana nazwa „Karon” jest niejednoznaczna; odnosi się także do społeczności Karon Dori, której język jest blisko spokrewniony z maybrat^[22]. Sam lud Abun identyfikuje się jako „Yenden” (ye- – „osoba”, nden – „dżungla”), a swój język nazywa „abun” (a – „język”, bun – „wnętrze lądu”; sporadycznie „anden”), przy czym ta pierwsza nazwa nie jest znana osobom z zewnątrz^[13]. Inne określenia to „Manif” (używane przez lud Mare) i „Yimbun”^[14].

Sporządzono opis jego gramatyki (A description of Abun, 1999)^[23].

Uwagi

↑ Voorhoeve rozpatruje „madik” i „karon pantai” jako dwa języki należące do „języków północnej Ptasiej Głowy” (North Bird’s Head family). W rzeczywistości chodzi o dialekty tego samego języka, określanego w nowszej literaturze jako „abun” (Holton i Klamer 2018 ↓, s. 582).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Abun, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01] (ang.).
↑ ^a ^b B.B. Grimes B.B., West Papuan languages, [w:] WilliamW. Frawley (red.), International Encyclopedia of Linguistics: 4-Volume Set, Oxford: Oxford University Press, USA, 2003, 4:363, DOI: 10.1093/acref/9780195139778.001.0001, ISBN 978-0-19-513977-8, OCLC 51478240 (ang.).
↑ Howard 2006 ↓, s. 182.
↑ ^a ^b Berry 1998 ↓, s. 519.
↑ Voorhoeve 1975 ↓, s. 720.
↑ Palmer 2018 ↓, s. 9.
↑ ^a ^b ^c Holton i Klamer 2018 ↓, s. 582.
↑ Wichmann 2013 ↓, s. 339–341.
↑ Berry i Berry 1987 ↓, s. 35–36.
↑ Hammarström 2018 ↓, s. 289.
↑ ^a ^b Berry i Berry 1999 ↓, s. 1, 8–9.
↑ Berry i Berry 1987 ↓, s. 30.
↑ ^a ^b Berry i Berry 1999 ↓, s. 2–3.
↑ ^a ^b Berry i Berry 1987 ↓, s. 47.
↑ Jelle Miedema, Ger Reesink: One Head, Many Faces: New Perspectives on the Bird’s Head Peninsula of New Guinea. Leiden: KITLV Press, 2004, s. 31, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 219. DOI: 10.1163/9789004454385. ISBN 978-90-67-18229-4. ISBN 978-90-04-45438-5. OCLC 1312159896. [dostęp 2022-08-15]. (ang.).
↑ Berry 1998 ↓, s. 519–520.
↑ Berry i Berry 1999 ↓, s. 4.
↑ Berry i Berry 1999 ↓, s. 5, 217.
↑ Berry i Berry 1999 ↓, s. 217.
↑ Berry i Berry 1999 ↓, s. 5.
↑ Berry i Berry 1999 ↓, s. 7.
↑ Howard 2006 ↓, s. 184.
↑ Berry i Berry 1999 ↓.

Bibliografia

Christine Berry: The art of the storyteller in Abun society. W: Jelle Miedema, Cecilia Odé, Rien A.C. Dam (red.): Perspectives on the Bird‘s Head of Irian Jaya, Indonesia; Proceedings of the Conference, Leiden, 13–17 October 1997. Amsterdam–Atlanta: Rodopi, 1998, s. 519–534. DOI: 10.1163/9789004652644_028. ISBN 978-9-004-65264-4. ISBN 978-9-042-00644-7. OCLC 41025250. [dostęp 2022-09-22]. (ang.).
Christine Berry, Keith Berry: A description of Abun: a west Papuan language of Irian Jaya. Canberra: Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 1999, seria: Pacific Linguistics B-115. DOI: 10.15144/PL-B115. ISBN 0-85883-482-0. OCLC 38834381. (ang.).
Keith Berry, Christine Berry: A Survey of Some West Papuan Phylum Languages. W: Peter J. Silzer, Joyce K. Sterner (red.): Workpapers in Indonesian Languages and Cultures. T. 4. Summer Institute of Linguistics, 1987, s. 25–80. OCLC 896388316. [dostęp 2023-05-01]. (ang.).
Harald Hammarström: Language isolates in the New Guinea region. W: Lyle Campbell (red.): Language Isolates. Abingdon–New York: Routledge, 2018, s. 287–322, seria: Routledge Language Family Series. DOI: 10.4324/9781315750026-11. ISBN 978-1-315-75002-6. OCLC 1000447105. (ang.).
Gary Holton, Marian Klamer: The Papuan languages of East Nusantara and the Bird’s Head. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 569–640, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-005. ISBN 978-3-11-029525-2. OCLC 1041880153. [dostęp 2022-08-15]. (ang.).
Michael C. Howard: Bark-cloth in Western New Guinea. W: Michael C. Howard (red.): Bark-cloth in Southeast Asia. Bangkok: White Lotus Press, 2006, s. 169–218, seria: Studies in the Material Cultures of Southeast Asia 10. ISBN 974-480-096-8. OCLC 166254124. (ang.).
Bill Palmer: Language families of the New Guinea Area. W: Bill Palmer (red.): The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Berlin–Boston: Walter de Gruyter, 2018, s. 1–20, seria: The World of Linguistics 4. DOI: 10.1515/9783110295252-001. ISBN 978-3-11-029525-2. OCLC 1041880153. (ang.).
Clemens L. Voorhoeve: West Papuan Phylum languages on the mainland of New Guinea: Bird's Head (Vogelkop) Peninsula. W: Stephen A. Wurm (red.): New Guinea area languages and language study, Vol. 1, Papuan languages and the New Guinea linguistic scene. Canberra: Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1975, s. 717–728, seria: Pacific Linguistics C-38. DOI: 10.15144/PL-C38.717. ISBN 978-0-85883-131-5. OCLC 2565788. (ang.).
Søren Wichmann: A classification of Papuan languages. W: Harald Hammarström, Wilco van den Heuvel (red.): History, contact and classification of Papuan languages. Port Moresby: Linguistic Society of Papua New Guinea, 2013, s. 313–386, seria: Language and Linguistics in Melanesia, Special Issue 2012. (ang.).

[nota1-6] Voorhoeve rozpatruje „madik” i „karon pantai” jako dwa języki należące do „języków północnej Ptasiej Głowy” (North Bird’s Head family). W rzeczywistości chodzi o dialekty tego samego języka, określanego w nowszej literaturze jako „abun” (Holton i Klamer 2018 ↓, s. 582).

[Ethnologue-1] M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Abun, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-02-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01] (ang.).

[encyclopedia-2] B.B. Grimes B.B., West Papuan languages, [w:] WilliamW. Frawley (red.), International Encyclopedia of Linguistics: 4-Volume Set, Oxford: Oxford University Press, USA, 2003, 4:363, DOI: 10.1093/acref/9780195139778.001.0001, ISBN 978-0-19-513977-8, OCLC 51478240 (ang.).

[CITEREFHoward2006182-3] Howard 2006 ↓, s. 182.

[CITEREFBerry1998519-4] Berry 1998 ↓, s. 519.

[CITEREFVoorhoeve1975720-5] Voorhoeve 1975 ↓, s. 720.

[CITEREFPalmer20189-7] Palmer 2018 ↓, s. 9.

[CITEREFHoltonKlamer2018582-8] Holton i Klamer 2018 ↓, s. 582.

[CITEREFWichmann2013339–341-9] Wichmann 2013 ↓, s. 339–341.

[CITEREFBerryBerry198735–36-10] Berry i Berry 1987 ↓, s. 35–36.

[CITEREFHammarström2018289-11] Hammarström 2018 ↓, s. 289.

[CITEREFBerryBerry19991,_8–9-12] Berry i Berry 1999 ↓, s. 1, 8–9.

[CITEREFBerryBerry198730-13] Berry i Berry 1987 ↓, s. 30.

[CITEREFBerryBerry19992–3-14] Berry i Berry 1999 ↓, s. 2–3.

[CITEREFBerryBerry198747-15] Berry i Berry 1987 ↓, s. 47.

[Reesink2022-16] Jelle Miedema, Ger Reesink: One Head, Many Faces: New Perspectives on the Bird’s Head Peninsula of New Guinea. Leiden: KITLV Press, 2004, s. 31, seria: Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 219. DOI: 10.1163/9789004454385. ISBN 978-90-67-18229-4. ISBN 978-90-04-45438-5. OCLC 1312159896. [dostęp 2022-08-15]. (ang.).

[CITEREFBerry1998519–520-17] Berry 1998 ↓, s. 519–520.

[CITEREFBerryBerry19994-18] Berry i Berry 1999 ↓, s. 4.

[CITEREFBerryBerry19995,_217-19] Berry i Berry 1999 ↓, s. 5, 217.

[CITEREFBerryBerry1999217-20] Berry i Berry 1999 ↓, s. 217.

[CITEREFBerryBerry19995-21] Berry i Berry 1999 ↓, s. 5.

[CITEREFBerryBerry19997-22] Berry i Berry 1999 ↓, s. 7.

[CITEREFHoward2006184-23] Howard 2006 ↓, s. 184.

[CITEREFBerryBerry1999-24] Berry i Berry 1999 ↓.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[a]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

PROFILPELAJAR.COM

Język abun

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Piala Serbia

Gereja Santo Yosef, Amman

Hürrem Sultan

اتصال لاسلكي

The Crimson Canary

Ministry of Justice (Russia)

List of artists who reached number one on the Billboard Adult Top 40

The Impatient Patient

Konrad Henlein

Template talk:Gamba Osaka

The Patriots (TV series)

Spanish irredentism

Jim Haddock

Group velocity

Chính ủy

Radio in the Republic of Ireland

البطولات الفرنسية 1895 (كرة مضرب)

South Park (pinball)

Móric Esterházy

Sociology of sociology