Józef Wiłkomirski

Józef Wiłkomirski
Data i miejsce urodzenia	15 maja 1926 Kalisz
Data śmierci	1 sierpnia 2020
Instrumenty	wiolonczela
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	dyrygent, wiolonczelista, kompozytor
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Zobacz w Wikiźródłach hasło Józef Wiłkomirski w Encyklopedii Muzycznej PWM

Józef Wiłkomirski

Szłom

porucznik
Data i miejsce urodzenia	15 maja 1926 Kalisz
Data śmierci	1 sierpnia 2020
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Krajowa
Jednostki	Zgrupowanie NOW-AK „Harnaś”
Główne wojny i bitwy	powstanie warszawskie
Późniejsza praca	dyrygent, kompozytor

Józef Wiłkomirski (ur. 15 maja 1926 w Kaliszu^[1][2], zm. 1 sierpnia 2020^[3]) – polski dyrygent, wiolonczelista i kompozytor, powstaniec warszawski.

Syn Alfreda Wiłkomirskiego, brat Wandy oraz przyrodni brat Marii, Kazimierza i Michała^[1]. On oraz Wanda byli dziećmi Alfreda Wiłkomirskiego i jego drugiej żony Doroty (urodzonej w rodzinie żydowskiej jako Dwojra Temkin), którą przyszły mąż uczył wcześniej w miejscowej Szkole Muzycznej^[4][5].

W latach 1936–1939 uczęszczał do Konserwatorium Muzycznego Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi. W czasie wojny 1943–1944 uczył się gry na wiolonczeli u swojego brata Kazimierza oraz pod kierunkiem Dezyderiusza Danczowskiego w Staatliche Musikschule w Warszawie, której wicedyrektorem był Kazimierz Sikorski. Równocześnie grał w orkiestrze teatru dramatycznego na ul. Kredytowej. Brał udział w powstaniu warszawskim (kapral, ps. „Szłom”, „8073”)^[6]. Walczył w Śródmieściu Północnym jako żołnierz 2. kompanii „Genowefa” Zgrupowania NOW-AK „Harnaś”^[7]. Po zakończeniu powstania był więźniem stalagu w Sandbostel^[1] (nr jeniecki 223119)^[8]. W III Rzeczypospolitej awansowany kolejno do stopnia podporucznika i porucznika Wojska Polskiego w stanie spoczynku^[7].

W 1946 rozpoczął studia na Uniwersytecie Łódzkim (historia, archeologia), równocześnie w latach 1946–1949 studiował dyrygenturę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi u swojego brata Kazimierza Wiłkomirskiego, Zdzisława Górzyńskiego i Włodzimierza Ormickiego oraz w latach 1949–1950 u Faustyna Kulczyckiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Tam też w latach 1954–1956 odbył aspiranturę pod kierunkiem Waleriana Bierdiajewa^[1][2].

Był wiolonczelistą w orkiestrze Filharmonii Łódzkiej (1946–1949) i w orkiestrze Opery Warszawskiej (1949–1950). Następnie pełnił funkcję dyrygenta Państwowej Filharmonii w Krakowie (1950–1951), dyrygenta Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” (1951–1952), kierownika muzycznym Zespołu Pieśni i Tańca „Skolimów” (1952–1954), drugiego dyrygenta Państwowej Filharmonii w Poznaniu (1954–1957), dyrektora i kierownika artystycznego Filharmonii w Szczecinie (1957–1971). W 1978 utworzył Filharmonię w Wałbrzychu. Był jej dyrektorem naczelnym i artystycznym do 2005, gdy przeszedł na emeryturę. Dodatkowo w latach 1978–1991 kierował Zespołem Szkół Muzycznych w Wałbrzychu^[1].

W czasie swojej 55-letniej kariery dyrygenckiej występował we wszystkich filharmoniach krajowych, a także w 22 krajach Europy, Ameryki i Azji, dając ponad 1600 koncertów. Dokonał wielu prawykonań polskich kompozytorów, m.in. Wojciecha Kilara, Bolesława Woytowicza, Romualda Twardowskiego, Benedykta Konowalskiego^[1]. Od 1967 rozwijał działalność kompozytorską. Jego utwory były wykonywane w 14 krajach Europy, Azji i Ameryki^[9].

Działał także jako publicysta (300 artykułów) i prelegent (ponad 200 wystąpień). Współpracował z Telewizją Polską i rozgłośniami regionalnymi Polskiego Radia w Szczecinie, Wałbrzychu i Wrocławiu^[1][9]. Pełnił ponadto różne funkcje społeczne, m.in. przewodniczącego stowarzyszeń kulturalnych w Wałbrzychu. Był także przez szereg kadencji radnym miejskim Wałbrzycha i województwa wałbrzyskiego. W 2015 odebrał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kalisza^[10].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie^[11].

• Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego (1960)
• Nagroda Muzyczna Szczecina (1961)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1963)
• Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1967)
• Nagroda za upowszechnianie Kultury (1970)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1979)
• Nagroda Miasta Wałbrzycha (1979, 1999)
• Nagroda Prasy Dolnośląskiej (1982)
• Nagroda Województwa Wałbrzyskiego (1983)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1984)
• Warszawski Krzyż Powstańczy (1985)
• Order Sztandaru Pracy I klasy (1986)
• Odznaka „Przyjaciel dziecka” (1993)
• Krzyż Armii Krajowej (1995)
• Odznaka Weterana wojny o niepodległość (1995)
• Złota Odznaka Zasłużonego Działacza Towarzystwa Przyjaciół Dzieci (1998)
• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1998)
• Tytuł „Zasłużony dla Powiatu Wałbrzyskiego” (2005)^[12]
• Tytuł „Zasłużony dla Miasta Wałbrzycha” (2006)^[13]

(na podstawie materiałów źródłowych^[1][9])

• Sonata na wiolonczelę solo (1968)
• Koncert na harfę i orkiestrę kameralną (1969)
• Sinfonietta nr 1 na orkiestrę (1969)
• Przygoda Kacperka, baśń symfoniczna na głos recytujący i orkiestrę symfoniczną (1969)
• Toccata na 2 fortepiany (1969)
• Mała suita na wiolonczelę solo (1970)
• Sinfonietta nr 2 na orkiestrę (1970)
• Stela 70 na orkiestrę symfoniczną (1970)
• Sonata na skrzypce i fortepian (1971)
• 'Sonata na wiolonczelę i fortepian (1971)
• Trio fortepianowe (1971)
• Zamek Królewski w Warszawie, suita na orkiestrę symfoniczną (1971)
• Sonata na kontrabas i fortepian (1972)
• Baśń o królewiczu Jasnym, balet-pantomima (1972)
• Suita taneczna na kwartet perkusyjny (1972)
• Koncert na 4 harfy (1972)
• Poemat żałobny na orkiestrę symfoniczną (1973)
• Koncert na orkiestrę (1973)
• Concertino na wiolonczelę i orkiestrę (1974)
• Sonata na altówkę i fortepian (1975)
• Sonata na skrzypce solo (1975)
• Kwartet smyczkowy (1975)
• Pieśni miłosne (wersja I) na sopran i fortepian (1975)
• Wrześniowy alarm na sopran, baryton, recytatora, chór i orkiestrę (1976)
• Pieśni miłosne (wersja II) na sopran i orkiestrę (1976)
• Elementy na orkiestrę (1977)
• Isia i kosmoskrzaty, baśń symfoniczna na głos recytujący i orkiestrę symfoniczną (1993)
• Obsesja na orkiestrę symfoniczną (1997)
• Oberek na orkiestrę symfoniczną (2001)
• Cenotaf na orkiestrę (2002)
• Suita koncertowa na marimbę i orkiestrę kameralną (2005)

• Adam Mrygoń: Wiłkomirski Józef. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 12: W–Ż część biograficzna. Kraków: PWM, 2012, s. 201–202. ISBN 978-83-224-0935-0. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).

• Józef Wiłkomirski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] .
• Józef Wiłkomirski w bazie Discogs.com (ang.)
• Józef Wiłkomirski na zdjęciach w bibliotece Polona
• Józef Wiłkomirski na stronie Archiwum Państwowego w Kaliszu