Ján Stanislav (ur. 12 grudnia 1904 w Liptowskim Janie, zm. 29 lipca 1977 w Liptowskim Mikułaszu[1]) – słowacki językoznawca. Do jego zainteresowań naukowo-badawczych należały: dialektologia, język staro-cerkiewno-słowiański, gramatyka historyczna, historia języka słowackiego, kultura języka[1].
Życiorys
W okresie od 1924 do 1928 studiował slawistykę i romanistykę na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie[1]. Odbył pobyty studyjne w Paryżu, Krakowie i Lublanie[1]. Piastował stanowiska pedagogiczne w Seminarium Słowiańskim na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Karola w Pradze oraz na Wydziale Filozoficznym w Bratysławie[2]. W 1928 r. uzyskał „mały doktorat” (PhDr.); od 1934 r. docent, od 1936 r. profesor nadzwyczajny, od 1939 r. profesor zwyczajny, od 1956 r. doktor nauk[1].
Swoją działalność językoznawczą zaczął jako dialektolog; w 1932 r. wydał przełomową publikację Liptovské nárečia, stanowiącą pierwszą kompletną monografię na temat gwar słowackich. W pracach Problém juhoslovanských prvkov v strednej slovenčine (1933) i Pôvod východoslovenských nárečí (1935) zajmował się historią języka słowackiego. Poświęcił się także onomastyce historycznej, czego owocem były publikacje: Odkryté mená slovenských miest a dedín (o charakterze popularyzatorskim, 1974), Pribinovi veľmoži (1940), Zo štúdia osobných mien v Evanjeliu cividalskom (1947) oraz Slovenský juh v stredoveku (1948, trzy tomy). Dzieje kulturowe Słowaków zaprezentował w szeregu prac: Slovienska liturgia na Slovensku... (1941), Slovanskí apoštoli Cyril a Metod a ich činnosť vo Veľkomoravskej ríši (1945), Po stopách predkov (1948). Uwieńczeniem jego badań nad ewolucją słowacczyzny stały się pięciotomowe Dejiny slovenského jazyka (1956, 1957, 1958, 1973)[3].
Od 1964 r. członek korespondent Słowackiej Akademii Nauk i Czechosłowackiej Akademii Nauk[1]. W 2005 r. został odznaczony Orderem Ľudovíta Štúra[4]. Jego imię nosi Instytut Slawistyki Słowackiej Akademii Nauk[2].
Twórczość
- Liptovské nárečia (1932)
- Československá mluvnica pre odborných učiteľov a vysokoškolákov (1938)
- Kultúra starých Slovákov (1944, 1997)
- Kultúra slovenského hovoreného jazyka (1955)
- Dejiny slovenského jazyka I.–V. (1956, 1957, 1958, 1973)
- Zo vzťahov medzi rečou, hudbou a spevom (1956)
- Z rusko-slovenských kultúrnych stykov v časoch Jána Hollého a Ľudovíta Štúra (1957)
- Slowakische Grammatik (1977)
- Hudba, spev, reč (1978)
- Starosloviensky jazyk 1.–2. (1978, 1987)
Przypisy
- ↑ a b c d e f JozefJ. Mistrík JozefJ., Encyklopédia jazykovedy, Bratislava: Obzor, 1993, s. 421, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
- ↑ a b Profesor Ján Stanislav – znalec dejín slovenského jazyka [online], Vtedy [dostęp 2019-11-17] (słow.).
- ↑ Štefan Peciar. Sedemdesiatka prof. Jána Stanislava. „Slovenská reč”. r. 40, s. 58–59, 1975. (słow.).
- ↑ University Professor PhDr. Ján Stanislav, DrSc. (1904 – 1977), Linguist and Slavist [online], Instytut Slawistyki im. Jána Stanislava [zarchiwizowane z adresu 2020-05-05] (ang.).
