Izabela Matuła

Izabela Matuła
Data i miejsce urodzenia

1980
Nowa Dęba

Typ głosu

sopran

Gatunki

opera

Zawód

śpiewaczka

Strona internetowa

Izabela Matuła (ur. 1980 w Nowej Dębie[1]) – polska śpiewaczka operowa (sopran).

Dotychczas wykreowała ponad czterdzieści głównych ról, w licznych spektaklach premierowych i nowych produkcjach, na wielu scenach. Występowała w dziełach niemal trzydziestu kompozytorów, od barokowych począwszy, do współczesnych, śpiewając w siedmiu językach. Najczęściej w operach mistrzów włoskich Pucciniego i Verdiego, jak też: Leoncavalla, Mascagniego i Catalaniego, Wśród twórców austriackich i niemieckich kreowała bohaterki oper: Mozarta, J. Straussa (s.), R. Straussa, Wagnera. Posiada znaczący repertuar ról w dziełach słowiańskich, w tym rosyjskich: Czajkowskiego, Rubinsteina, Borodina; czeskich: Smetany, Dvořáka, Janáčka, Weinbergera; oraz polskich: Moniuszki, Pendereckiego, Statkowskigo, ale także francuskich: Berlioza, Gounoda, Bizeta, Offenbacha i anglojęzycznych: Brittena, Menottiego[2] (rozdział: Repertuar/Partie operowe)

Wykształcenie

Absolwentka Szkoły Muzycznej I st. w Mielcu, w klasie fortepianu oraz Państwowego Liceum Muzycznego w Krakowie. W 2008 roku uzyskała dyplom krakowskiej Akademii Muzycznej, Wydziału Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki oraz Wydziału Wokalno-Aktorskiego w klasie Semena Shkurhana[3]. Kształciła się również na kursach wokalnych i w klasach mistrzowskich Teresy Berganzy, Ileany Cotrubaș, Marii Fołtyn, Elisabeth von Magnus(inne języki), Urszuli Trawińskiej-Moroz.

Przebieg kariery

W 2008 roku debiutowała rolą Siostry Gabrieli w premierze Diabłów z Loudun Pendereckiego, przedstawieniu inaugurującym otwarcie nowej siedziby Opery Krakowskiej[4][5]. W następnym roku wystąpiła jako Małgorzata w Fauście Gounoda, w swojej pierwszej w karierze głównej roli, za którą została wyróżniona Teatralną Nagrodą Muzyczną im. Jana Kiepury[6]. Reprezentowała Polskę w konkursie „BBC Cardiff Singer of the World” w 2009 roku, gdzie znalazła się w grupie finalistów wyłonionych z ponad sześciuset śpiewaków z 68 krajów[7]. Kolejny rok przyniósł następny krakowski debiut, rolę Micaëli w Carmen Bizeta[8]. W 2012 roku w Operze Wrocławskiej jako Desdemona, otworzyła nową inscenizację Otella Verdiego w reżyserii Michała Znanieckiego[9]. W 2013, na festiwalu „Solidarity of Arts” w Operze Bałtyckiej, debiutowała tytułową rolą w przedstawieniu Maria Statkowskiego[10][11].

Pierwszym zagranicznym debiutem śpiewaczki była rola Liù w Turandot Pucciniego w niemieckiej operze w Saarbrücken w 2010 roku[12]. Na początku 2011 roku odbyła trzymiesięczną trasę koncertową po Stanach Zjednoczonych z dyrygentem Bogusławem Dawidowem i Filharmonią Opolską.

Wzięła udział w nagraniu płyty nominowanej do Fryderyka 2012, w kategorii Album roku opera, operetka, balet (Carl Maria von Weber – Euryanthe[13]).

W latach 2012–2018 była solistką Teatru Krefeld-Mönchengladbach, gdzie wykreowała kilkanaście ról: Maria w Mazepie[14], Rosalinda w Zemście nietoperza, tytułowa Siostra Angelika[15], Lina w Stiffeliu[16], Hrabina w Weselu Figara[17], Donna Elvira w Don Giovannim[18], Antonia w Opowieściach Hofmanna[19], Ellen Orford w operze Peter Grimes(inne języki)[20], tytułowa Katia Kabanowa(inne języki)[21], Lola w Rycerskości Wieśniaczej[22], Elza w Lohengrinie[23], Magda Sorel w Konsulu(inne języki)[24][25], i w końcu Amelia w Balu Maskowym[26]. Z zespołem tym trzykrotnie występowała na „Saaremaa Opera Festival” w Tallinnie.

W tym okresie prezentowała się też na wielu innych scenach; w Bergen (Lauretta w Gianni Schicchi)[27], Bilbao (Mimì w Cyganerii)[28], Detmold (Siostra Angelika)[29], Palermo (Dorotka w Švandzie Dudak(inne języki))[30], Darmstadt (Małgorzata w Potępieniu Fausta)[29], Bonn i Dortmundzie (Donna Elvira w Don Giovannim)[31][32], Magdeburgu (Obca Księżna w Rusałce)[33], a także Linzu gdzie zaśpiewała jedną ze swoich, jak się wyraziła, ukochanych ról[34] – partię Tatjany w Eugeniuszu Oneginie[35][36][37].

Jedną z najczęściej wykonywanych kreacji jest Tosca, którą w latach 2016–2023 śpiewała w operach w Darmstadt, Bonn, Düsseldorfie-Duisburgu, Magdeburgu, Innsbrucku, Warszawie, a także na letnim festiwalu Grange Park Opera w West Horsley[38][39][40].

Drugą najczęściej śpiewaną partią jest Madame Butterfly, którą w sezonie 2018/2019 debiutowała w Mannheim[41], i w której w kolejnych latach pojawiała się wielokrotnie: w Brunszwiku (2021), Gdańsku (2021), Warszawie (2022, 2023), a jesienią 2023 debiutowała w Bayerische Staatsoper w Monachium[42].

Chociaż, jak sama mówiła, emocjonalnie najbardziej odpowiadają jej dzieła kompozytorów słowiańskich, jednak lepiej czuje się i brzmi w muzyce Verdiego[34], śpiewała zatem; Leonorę w Mocy przeznaczenia we Frankfurcie i w Warszawie, Amelię w Balu Maskowym w Krefeld i Tallinie[26], tytułową Luizę Miller w Wuppertal[43], Leonorę w Trubadurze w Mannheim i Linzu[44], tytułową Aidę w Kiel i Opolu[45], oraz Linę w Stiffeliu w Mönchengladbach[16].

Jednym z największych marzeń śpiewaczki, co zdradziła w wywiadzie dla Polskiego Radia, była rola Halki[34]. Spełniło się to na deskach Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie, gdzie 11 lutego 2020 debiutowała w najbardziej oczekiwanej premierze sezonu, austriacko-polskiej produkcji Theater an der Wien i Teatru Wielkiego, w reżyserii Mariusza Trelińskiego[46]. Wydarzenie, które było także pierwszym w historii wystawieniem Halki przez zagraniczny teatr, wzbudziło duże zainteresowanie i odbiło się szerokim echem w mediach, przynosząc śpiewaczce szereg bardzo pochlebnych recenzji, „najciekawsza, bardzo ekspresyjna jest Izabela Matuła”[47], „W postać Halki solistka włożyła tak dużą ekspresję, że nieomal samemu czuło się ból i dziką rozpacz zdradzonej kochanki. Finał był ogromnie poruszający”[48], „wokalną perłą jest występ Izabeli Matuły. Jej Halka jest przeszywająca do bólu, głos zniewalający i urzekający”[49]. Triumf w Warszawie był jednocześnie ostatnim występem przed katastrofalną pandemią Covid-19, która wstrzymała na kilkanaście miesięcy światowe sceny. Solistka nie wystąpiła przez to w Demonie Rubinsteina w Norymberdze gdzie miała zaśpiewać rolę Tamary.

Początek roku 2021 przyniósł debiut w premierowym spektaklu Cardillaca Paula Hindemitha. Całe niemal lato spędziła w roli Madame Butterfly: najpierw w Operze Bałtyckiej, „na scenie królując niepodzielnie jako Cio-cio-san”[50], następnie na festiwalu Burgplatz Open Air w Brunszwiku. Jesienią udała się do Wiednia, aby debiutować w roli tytułowej Wally Alfreda Catalaniego, jak relacjonowano, „Theatre an der Wien dokonał prawdziwego odkrycia, obsadzając Wally, ponieważ Izabela Matuła stworzyła tę dumną, niezależną postać w sposób złożony aktorsko i wręcz idealny wokalnie. Sopran o ciemnej barwie łączy w sobie wszystkie cechy, jakich można oczekiwać od diwy weryzmu”[51]. Premierowy spektakl, który został zarejestrowany i wydany na nośniku wideo oraz udostepniony przez kanały streamingowe, otrzymał nominację „Nagranie roku” serwisu MusicWeb International, nagrodę Gramophone Choice magazynu Gramophone oraz nagrodę „Wybór redaktorów” magazynu OperaNews[52].

W 2023 roku wystąpiła jako Leonora w premierowej obsadzie nowej produkcji Mocy przeznaczenia Verdiego, koprodukcji Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie oraz nowojorskiej Metropolitan Opery, w reżyserii Mariusza Trelińskiego.

Repertuar

Partie operowe

Rola Tytuł Kompozytor Rok – miejsce
Halka Halka Stanisław Moniuszko 2023 – Teatr Wielki – Opera Narodowa

2022 – Teatr Wielki – Opera Narodowa

2020 – Teatr Wielki – Opera Narodowa[53]

Leonora Trubadur Giuseppe Verdi 2020 – Landestheater Linz [I-IV 2020][54]

2020 – Nationaltheater Mannheim[44]

2019 – Nationaltheater Mannheim[44]

Aida Aida 2019 – Theater Kiel[45]2019 – Filharmonia Opolska (wersja koncertowa)[55]
Leonora Moc przeznaczenia 2023 – Teatr Wielki – Opera Narodowa

2020 – Oper Frankfurt [VI-VII 2020][56]

Luisa Luisa Miller 2019 – Opernhaus Wuppertal[43]

2018 – Opernhaus Wuppertal[43]

Amelia Bal Maskowy 2017 – Saaremaa Opera Festival, Tallinn

2017 – Theater Krefeld[26]

Lina Stiffelio 2013 – Theater Mönchengladbach[16]
Desdemona Otello 2012 – Opera Wrocławska[9]
Tosca Tosca Giaccomo Puccini 2023 – Grange Park Opera w West Horsley

2023 – Teatr Wielki – Opera Narodowa

2022 – Deutsche Oper am Rhein, Duesseldorf

2022 – Tiroler Landestheater Innsbruck

2020 – Teatr Wielki – Opera Narodowa

2019 – Teatr Wielki – Opera Narodowa[38]

2018 – Theater Magdeburg[40]

2018 – Deutsche Oper am Rhein, Duesseldorf

2017 – Deutsche Oper am Rhein, Duesseldorf

2017 – Oper Bonn

2017 – Staatstheater Darmstadt[39]

2016 – Staatstheater Darmstadt[39]

Cio-cio-san Madama Butterfly 2023 – Teatr Wielki – Opera Narodowa

2022 – Teatr Wielki – Opera Narodowa

2021 – Opera Bałtycka w Gdańsku

2021 – Festiwal „Burgplatz Open Air” w Brunszwiku

2019 – Nationaltheater Mannheim[57]

2018 – Nationaltheater Mannheim[57]

Angelica Siostra Angelica 2013 – Theater Mönchengladbach[15][29]
Liù Turandot 2010 – Saarländisches Staatstheater[12]
Mimì Cyganeria 2013 – Palacio Euskalduna, Bilbao[28]
Lauretta Gianni Schicchi 2012 – Opera Bergen[27]
Medea Medea Luigi Cherubini 2024 – Teatr Wielki – Opera Narodowa
Wally La Wally Alfredo Catalani 2021 – Theate an der Wien
Lola Rycerskość Wieśniacza Pietro Mascagni 2017 – Theater Krefeld[22]

2016 – Theater Krefeld[22]

Nedda Pajace Ruggero Leoncavallo [potrzebna informacja]
Tatiana Oniegin Piotr Czajkowski 2018 – Landestheater Linz[35]
Maria Mazepa 2012 – Theater Krefeld[14]
Jolanta Jolanta [potrzebna informacja]
Tamara Demon Anton Rubinstein 2020 – Staatstheater Nürnberg [IV-V 2020][58][odwołane z powodu epidemii koronawirusa]
Jarosławna Kniaź Igor Aleksandr Borodin [potrzebna informacja]
Salome Salome Richard Strauss 2023 – Staatstheater Mainz
Elza z Brabancji Lohengrin Ryszard Wagner 2018 – Theater Mönchengladbach[59]

2017 – Saaremaa Opera Festival, Tallinn[60]

2017 – Theater Krefeld[23]

Córka Cardillac Paul Hindemith 2021 – Teatr Wielki – Opera Narodowa
Donna Elvira Don Giovanni Wolfgang A. Mozart 2019 – Oper Bonn[31]

2017 – Theater Dortmund[32]

2014 – Theater Krefeld[18]

Hrabina Rozyna Wesele Figara 2013 – Theater Krefeld[17]
Rosalinda Zemsta Nietoperza Joahann Strauss (s.) 2014 – Theater Mönchengladbach

2013 – Theater Mönchengladbach

Milada Dalibor Bedřich Smetana 2019 – Oper Frankfurt[61]
Obca Księżna Rusałka Antonín Dvořák 2017 – Theater Magdeburg[33]
Katia Katia Kabanowa Leoš Janáček 2016 – Saaremaa Opera Festival, Tallinn

2016 – Theater Krefeld[21]

Dorotka Švanda Dudak Jaromír Weinberger 2014 – Teatro Massimo di Palermo[30]
Magda Sorel Konsul Gian Carlo Menotti 2018 – Theater Krefeld[24][62]

2017 – Theater Krefeld[24][62]

2017 – Theater Mönchengladbach[25]

Ellen Orford Peter Grimes Benjamin Britten 2015 – Theater Krefeld[20]
Micaëla Carmen Georges Bizet 2022 – Deutsche Oper am Rhein Duesseldorf

2010 – Opera Krakowska[8]

Antonia Opowieści Hoffmanna Jacques Offenbach 2014 – Theater Mönchengladbach[19]
Małgorzata Potępienie Fausta Hector Berlioz [potrzebna informacja][29]
Małgorzata Faust Charles Gounod 2009 – Opera Krakowska[6]
Barbara Radziwiłłówna Barbara Radziwiłłówna

wersja koncertowa

Henryk Jarecki 2022 – Teatr Wielki – Opera Narodowa
Maria Maria Roman Statkowski 2013 – Opera Bałtycka[11]
Siostra Gabriela Diabły z Loudun Krzysztof Penderecki 2008 – Opera Krakowska[5]

Repertuar koncertowy

[potrzebne przypisy]

Kompozytor Tytuł
Ludwig van Beethoven Missa Solemnis D-dur op. 123

IX Symfonia d-moll op. 125

Johannes Brahms Niemieckie Requiem op. 45
Gabriel Fauré Requiem d-moll, Op. 48(inne języki)
Henryk Mikołaj Górecki II Symfonia op. 31 „Kopernikowska”

III Symfonia op. 36 „Symfonia pieśni żałosnych”

Witold Lutosławski Lacrimosa
Gustav Mahler II Symfonia c-moll „Zmartwychwstanie”

IV Symfonia G-dur

VIII Symfonia Es-dur „Symfonia tysiąca”

Felix Mendelssohn-Bartholdy Paulus (św. Paweł) op. 36

Elias (Eliasz) op. 70

Wolfgang A. Mozart Msza C-dur (KV 317) „Koronacyjna”

Requiem d-moll (KV 626)

Krzysztof Penderecki Credo

Polskie Requiem

Siedem bram Jerozolimy

VIII Symfonia „Lieder der Vergänglichkeit” (pieśni przemijania)

Kadysz

Powiało na mnie morze snów[63]

Giovanni B. Pergolesi Stabat Mater
Gioacchino Rossini Petite Messe Solennelle (Mała Msza Uroczysta)
Dmitrij Szostakowicz XIV Symfonia, op. 135 na sopran, bas i orkiestrę smyczkową
Karol Szymanowski Stabat Mater op. 53

Litania do Marii Panny

III Symfonia „Pieśń o nocy”

Giuseppe Verdi Requiem
Alban Berg Siedem wczesnych pieśni (7 frühe Lieder)
Antonín Dvořák Cigánské melodie op. 5
Maurice Ravel Szeherezada (Shéhérazade)
Dmitrij Szostakowicz Siedem wierszy Aleksandra Błoka op. 127(inne języki)
Robert Schumann Miłość i życie kobiety (Frauen-Liebe und Leben) op. 42

Wiersze królowej Marii Stuart (Gedichte der Maria Stuart) op. 135

Richard Strauss Cztery ostatnie pieśni (Vier letzte Lieder)
Karol Szymanowski Sześć pieśni op.2

Trzy fragmenty z poematów Jana Kasprowicza op.5

Pieśni muezina szalonego op.42

Słopiewnie op. 46bis

Pieśni kurpiowskie op. 58

Heitor Villa-Lobos Bachianas brasileiras
Ryszard Wagner Wesendonck Lieder

Nagrody

2010 – Teatralna Nagroda Muzyczna im. Jana Kiepury w kategorii najlepszy debiut śpiewaczki[6]

2010 – Międzynarodowy Konkurs Muzyczny Wilhelma Stenhammara w Norrköping – III nagroda[64]

2009 – Finał konkursu śpiewaczego „BBC Cardiff Singer of the World 2009”[7]

2009 – XIII Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Ady Sari w Nowym Sączu – II nagroda[3]

2009 – Konkurs Oper Schloss Laubach – I nagroda[65]

2007 – IX Międzyuczelniany Konkurs Wokalny W kręgu słowiańskiej muzyki wokalnej (Akademia Muzyczna w Katowicach) – I nagroda[66]

2007 – Konkurs YAMAHA Scholarship Award (Akademia Muzyczna w Katowicach) – I nagroda[66]

2005 – Grand Prix na Międzynarodowym Konkursie Operowym Oper Oder-Spree(inne języki) na zamku w Beeskow[66]

Przypisy

  1. ↑ OPERA W FILHARMONII. Giuseppe Verdi – Aida [online], Filharmonia Opolska, 2 września 2019 [dostęp 2020-02-17] (pol.).
  2. ↑ Izabela Matula – Soprano [online], operamusica.com [dostęp 2020-02-27] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-18] (ang.).
  3. ↑ a b „Ada Sari” z Lublany [online], Dziennik Polski, 27 kwietnia 2009 [dostęp 2020-02-27] (pol.).
  4. ↑ Opera Krakowska [online], opera.krakow.pl [dostęp 2020-02-27].
  5. ↑ a b MAESTRO – „Diabły z Loudun” w pierwszym, własnym gmachu Opery Krakowskiej [online], maestro.net.pl [dostęp 2020-02-23].
  6. ↑ a b c Izabela Matuła laureatką nagrody muzycznej im. Jana Kiepury – Opera Krakowska [online], opera.krakow.pl, 17 maja 2010 [dostęp 2020-02-23] (pol.).
  7. ↑ a b BBC – BBC Cardiff Singer of the World, 2009 – Poland: Izabela Matuła [online], BBC [dostęp 2020-02-28] (ang.).
  8. ↑ a b Premiera „CARMEN” – 5 marca – Opera Krakowska [online], opera.krakow.pl, 4 marca 2010 [dostęp 2020-02-23].
  9. ↑ a b Opera Wrocławska: Michał Znaniecki reżyseruje Otella [online], rp.pl [dostęp 2020-02-27] (pol.).
  10. ↑ Dramat w czasach PRL-u – o „Marii” Opery Bałtyckiej [online], trojmiasto.pl, 26 sierpnia 2013 [dostęp 2020-02-28] (pol.).
  11. ↑ a b Maria, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia) [dostęp 2020-02-23].
  12. ↑ a b „Turandot” von Giacomo Puccini, Staatstheater Saarbrücken [online], Theaterkompass – Für Theaterbesucher und Theatermacher [dostęp 2020-02-23] (niem.).
  13. ↑ Fryderyk 2012 [online], fryderyki.pl [dostęp 2020-02-17] (pol.).
  14. ↑ a b Krefeld: Mazeppa / Online Musik Magazin [online], omm.de [dostęp 2020-02-23].
  15. ↑ a b „Le Villi” / „Suor Angelica”, Opern von Giacomo Puccini, Theater Krefeld und Mönchengladbach [online], Theaterkompass – Für Theaterbesucher und Theatermacher [dostęp 2020-02-23] (niem.).
  16. ↑ a b c „Stiffelio” von Giuseppe Verdi, Theater Krefeld und Mönchengladbach [online], Theaterkompass – Für Theaterbesucher und Theatermacher [dostęp 2020-02-23] (niem.).
  17. ↑ a b „Die Hochzeit des Figaro” (Le nozze di Figaro) von Wolfgang Amadeus Mozart – Theater Krefeld [online], Theaterkompass – Für Theaterbesucher und Theatermacher [dostęp 2020-02-23] (niem.).
  18. ↑ a b „Don Giovanni”, Dramma giocoso von Wolfgang Amadeus Mozart, Theater Krefeld und Mönchengladbach [online], Theaterkompass – Für Theaterbesucher und Theatermacher [dostęp 2020-02-27] (niem.).
  19. ↑ a b „Hoffmanns Erzählungen”, Fantastische Oper von Jacques Offenbach, Theater Krefeld und Mönchengladbach [online], Theaterkompass – Für Theaterbesucher und Theatermacher [dostęp 2020-02-23] (niem.).
  20. ↑ a b „Peter Grimes”, Oper von Benjamin Britten, Theater Krefeld und Mönchengladbach [online], Theaterkompass – Für Theaterbesucher und Theatermacher [dostęp 2020-02-23] (niem.).
  21. ↑ a b Katia Kabanowa – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  22. ↑ a b c Cavalleria Rusticana – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  23. ↑ a b Lohengrin – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  24. ↑ a b c Der Konsul – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  25. ↑ a b Der Konsul – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  26. ↑ a b c Ein Maskenball – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  27. ↑ a b DEN GJERRIGE RIDDER & GIANNI SCHICCHI – Opera Bergen [online] [dostęp 2020-02-23] (norw. bokmål).
  28. ↑ a b Opera World, La boheme de Puccini [online], Opera World, 27 maja 2013 [dostęp 2020-02-23] (hiszp.).
  29. ↑ a b c d Izabela Matuła [online], Schmopera [dostęp 2020-03-23] (ang.).
  30. ↑ a b „Svanda, dudàk”, l’opera in due atti al Teatro Massimo, „PalermoToday” [dostęp 2020-02-23].
  31. ↑ a b Don Giovanni – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  32. ↑ a b Don Giovanni – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  33. ↑ a b Rusalka – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  34. ↑ a b c Izabela Matuła: „Halka” to moje spełnione marzenie [online], PolskieRadio24.pl [dostęp 2020-02-28].
  35. ↑ a b Eugen Onegin – Landestheater Linz detail [online], landestheater-linz.at, 14 kwietnia 2018 [dostęp 2020-02-22].
  36. ↑ LINZ/ Landestheater: EUGEN ONEGIN. Premiere [online], Online Merker, 15 kwietnia 2018 [dostęp 2020-03-07] (niem.).
  37. ↑ Erfolgreiche Premiere: Starke Emotionen bei Eugen Onegin in Linz [online], kleinezeitung.at, 15 kwietnia 2018 [dostęp 2020-03-07] (niem.).
  38. ↑ a b Tosca – Puccini – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  39. ↑ a b c Tosca – Puccini – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  40. ↑ a b Tosca – Theater Magdeburg, theater-magdeburg.de [dostęp 2020-02-22] [zarchiwizowane 2018-09-26].
  41. ↑ MANNHEIM/ Nationaltheater: MADAMA BUTTERFLY – Wiederaufnahme einer Uraltinszenierung [online], Online Merker, 8 października 2018 [dostęp 2020-03-07] (niem.).
  42. ↑ Magdalena Grzybowska, Izabela Matuła zastąpi dziś Sonyę Yonchevą w roli Madamy Butterfly w Bayerische Staatsoper – Opera Lovers [online], 31 października 2023 [dostęp 2023-12-07] (pol.).
  43. ↑ a b c Luisa Miller – Verdi – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  44. ↑ a b c Il Trovatore – verdi – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  45. ↑ a b Aida – Verdi – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  46. ↑ Halka [online], Teatr Wielki Opera Narodowa [dostęp 2020-02-28] (pol.).
  47. ↑ Dorota Szwarcman, Recenzja spektaklu: „Halka”, reż. Mariusz Treliński [online], polityka.pl, 2020 [dostęp 2020-03-01] (pol.).
  48. ↑ Najbardziej oczekiwana premiera sezonu, czyli „Halka” w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej [online], Opera Lovers [dostęp 2020-03-01] (pol.).
  49. ↑ Benjamin Paschalski, SEN JANUSZA CZYLI „HALKA” [online], e-teatr.pl, 21 lutego 2020 [dostęp 2020-03-01].
  50. ↑ Magdalena Raczek, Jedna z najsłynniejszych oper znowu w Trójmieście. Po premierze „Madamy Butterfly” | e-teatr.pl [online], Teatr w Polsce – polski wortal teatralny [dostęp 2023-12-07] (pol.).
  51. ↑ Sabella Steppan, Alpiner Verismo-Thriller: La Wally am Theater an der Wien [online], bachtrack.com, 14 listopada 2021 [dostęp 2023-12-07] (ang.).
  52. ↑ CATALANI, A.: Wally (La) [Opera] (Theater an der Wien, 2021) (Blu-ray, HD) [online], www.naxos.com [dostęp 2023-12-07].
  53. ↑ Halka [online], Teatr Wielki Opera Narodowa [dostęp 2020-02-11] (pol.).
  54. ↑ Il Trovatore – Verdi – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  55. ↑ OPERA W FILHARMONII. Giuseppe Verdi – Aida [online], Filharmonia Opolska, 2 września 2019 [dostęp 2023-11-29] (pol.).
  56. ↑ La forza del destino – Verdi – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  57. ↑ a b Reference [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  58. ↑ Der Dämon – Rubinstein – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  59. ↑ Lohengrin – Wagner – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  60. ↑ OKIA, Lohengrin-Superman ja Tituse tänapäevane valitsusaparaat [online], Sirp [dostęp 2020-02-22] (est.).
  61. ↑ Dalibor – Smetana – Operabase [online], operabase.com [dostęp 2020-02-22] (pol.).
  62. ↑ a b Schicksal trifft auf Staatsmacht. Gian Carlo Menottis Der Konsul bringt am Großen Haus in Mönchengladbach das menschliche Leid von Asylbewerbern nahe [online] [dostęp 2020-02-25] (niem.).
  63. ↑ Oficjalna strona Krzysztofa Pendereckiego [online], krzysztofpenderecki.eu, 20 czerwca 2011 [dostęp 2020-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2020-04-02].
  64. ↑ Competition 2010 [online], Stenhammar Competition [dostęp 2020-02-17] (ang.).
  65. ↑ Meisterkurs Oper Schloss Laubach endete mit Gesangswettbewerb [online], giessener-zeitung.de [dostęp 2020-02-22] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-22].
  66. ↑ a b c Izabela Matuła [online], Filharmonia Poznańska [dostęp 2020-02-25].

Linki zewnętrzne