Instytut Polski w Budapeszcie

Lengyel Intézet Budapest

Państwo	Węgry
Data utworzenia	1939, 1951
Data likwidacji	1944
Dyrektor	Jarosław Bajaczyk
Zatrudnienie	8
Adres
1065 Budapest Nagymező u. 15.
Położenie na mapie Budapesztu Instytut Polski w Budapeszcie
Położenie na mapie Węgier Instytut Polski w Budapeszcie
47°30′12,96″N 19°03′36,58″E/47,503600 19,060161
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Instytut Polski w Budapeszcie (węg. Lengyel Intézet Budapest) – polska placówka kulturalna w stolicy Węgier, Budapeszcie, podlegająca Ministerstwu Spraw Zagranicznych RP^[1].

Instytut Polski prowadzi współpracę, zajmuje się promocją kultury, nauki i sztuki polskiej na Węgrzech oraz współpracą kulturalną, współpracą naukową i techniczną. Jest jedną z najstarszych działających za granicą polskich instytucji kulturalnych^[2].

Pierwsza umowa o współpracy kulturalnej Rzeczypospolitej Polskiej i Królestwa Węgier z 21 października 1934 dała podstawę do utworzenia Instytutu Polskiego w Budapeszcie z początkiem 1939 przy czym oficjalne otwarcie nastąpiło w dniu 24 maja 1939^[3]. Placówka ulokowała się pod adresem Múzeum krt. 11. Początkowo instytut zajmował się propagowaniem polskiej nauki, kultury i języka. Po 1 września 1939 pomagał w przygotowywaniu uchodźców do egzaminów na studia, wydawał arcydzieła literatury polskiej (m.in. Mickiewicza, Słowackiego, Żeromskiego, Wyspiańskiego) w serii Biblioteka Polska (ponad 80 tomów), podręczniki do nauki języka polskiego. Redagowano tam także czasopismo „Rocznik Polski”; prowadzono Wyższe Studium dla Uchodźców, w ramach którego wykładał m.in. Stanisław Vincenz. Placówka opiekowała się Polakami uwięzionymi za działalność konspiracyjną^[4]. Nauczano węgierskiego, aby umożliwić zainteresowanym przyjęcie na studia. Był w tym czasie jedyną tego typu instytucją w Europie. Dzięki przychylności władz węgierskich, mimo nacisków ze strony III Rzeszy, instytut działał do 19 marca 1944^[2][5]. Władze węgierskie opierały się niemieckim naciskom, powołując się na autonomię Królewskiego Uniwersytetu Pétera Pázmánya, którego pracownikiem był pierwszy dyrektor Instytutu Zbigniew Załęski^[6].

W 1951 Instytut wznowił działalność na ul. Váci pod nazwą Czytelnia Polska (węg. Lengyel Olvasóterem). Rok później do zespołu dołączył tłumacz i lektor István Varsányi, wiążąc się z instytutem na 30 lat. W 1964 instytut został przeniesiony pod obecny adres przy ul. Nagymező 15 i przemianowany na Ośrodek Informacji i Kultury Polskiej (węg. Lengyel Tájékoztató és Kulturális Központ)^[7]. Przy Ośrodku, od strony alei Andrássyego, funkcjonował sklep, w którym można było nabyć wyroby polskiego rzemiosła, biżuterię, kryształy i ceramikę, polską literaturę, płyty z nagraniami polskiej muzyki klasycznej, jazzowej i popularnej^[3]. W 1994 placówka przyjęła obecną nazwę^[8].

Siedzibę instytutu odwiedza rocznie ponad 30 tys. osób. Instytut prowadzi działalność także w innych węgierskich miejscowościach^[2]. W ramach Instytutu od 1999 funkcjonuje Galeria Platán, która prezentuje przede wszystkim prac polskich artystów, ale także Węgrów i twórców z krajów Europy Środkowej. Rocznie odbywa się tu 7-8 wystaw. Inicjatorką powstania galerii była dyrektor Instytutu Polskiego w Budapeszcie Barbara Wiechno^[9].

• od 1939 – Zbigniew Załęski^[5]
• poł. l. 70 – Władysław Kobiałka^[10]
• do 1988 – Zbigniew Łakomski
• 1988–1990 – Tadeusz Olszański
• 1990–1992 – Konrad Sutarski
• 1992–1997 – Rafał Wiśniewski
• 1997–2001 – Barbara Wiechno^[11]
• 2001–2006 – Maciej Szymanowski^[12]
• 2006–2008 – Roland Chojnacki^[13]
• 2008–2012 – Arkadiusz Bernaś^[14]
• 2012–2017 – Katarzyna Sitko^[15]
• 2018–2023 – Joanna Urbańska^[16]
• 2023–2024 – Dominika Teske^[17]
• od 2024 – Jarosław Bajaczyk^[18]

• Ambasada RP w Budapeszcie
• b. Konsulat RP w Ungvar

• KatarzynaK. Sitko KatarzynaK. (red.), 75 lat Instytutu Polskiego w Budapeszcie / 75 Éves a budapesti Lengyel Intézet, Budapeszt: Instytut Polski w Budapeszcie, 2014, ISBN 978-83-64306-00-6 [dostęp 2019-09-08]  (pol. • węg.). Brak numerów stron w książce
• KrzysztofK. Woźniakowski KrzysztofK., Instytut Polski w Budapeszcie: działalność kulturalno-oświatowa, naukowa i wydawnicza w latach 1939–1944, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”, sbsp.up.krakow.pl, 2009, s. 112–147, ISSN 2081-1861 [dostęp 2019-12-03] .

• Strona Instytutu
• Archiwalna strona Instytutu