Imiona łacińskie

Imiona łacińskie – imiona rzymskie używane przez starożytnych Rzymian oraz inne imiona pochodzące z łaciny, rozpowszechnione w wielu krajach w późniejszym okresie. Tadeusz Milewski postawił hipotezę, iż w pierwotnym okresie, kiedy Italikowie mieszkali na północ od Alp w sąsiedztwie Celtów, w grupie italskiej istniał system imion złożonych, analogiczny do występującego w grupie celtyckiej oraz w innych językach indoeuropejskich. System ten zanikł dopiero po przybyciu plemion italskich do Italii; nastąpiło to w ciągu II tysiąclecia p.n.e.; ukształtował się natomiast pod wpływem Ligurów system imion jednoczłonowych, niezłożonych, w dużej mierze pochodzenia obcego, nieindoeuropejskiego (w tym etruskiego), który przekształcił się w dwuimienny, obejmujący imię (praenomen) i nazwisko rodowe (nomen), a ostatecznie w początkach I wieku p.n.e. – w system trójimienny, złożony z dwóch wcześniej wymienionych elementów oraz z przydomka (cognomen). Jeszcze w czasach klasycznych jednak nie wszystkie rody używały przydomków, por. dwuelementowe określenie Marka Antoniusza[1].

Imiona rzymskie

Były to łacińskie imiona męskie, używane przez mieszkańców starożytnego Rzymu. Poza nielicznymi wyjątkami (np. Marek) nie używa się dziś powszechnie pierwotnych imion rzymskich. Jednymi z najwcześniejszych poświadczonych imion są Manius (Maniusz), Numerius, Numasios. Najprawdopodobniej nie mają one etymologii indoeuropejskiej. Oznacza to zatem, że po wyjściu z użycia pierwotnie funkcjonującego, rodzimego zbioru imion, przyjęło się u Latynów w znacznym stopniu obce, nieindoeuropejskie imiennictwo[1].

Oto lista najpopularniejszych imion rzymskich (praenomen) z puli liczącej niewiele ponad dwadzieścia imion, używanej w epoce historycznej, wraz ze skrótami:

Wśród wymienionych zwracają uwagę imiona, będące liczebnikami: Kwintus (Piąty), Sekstus (Szósty), Decymus (Dziesiąty); istniały także m.in. Septymus (Siódmy) i Oktawus (Ósmy). Wedle jednej hipotezy w czasach przedhistorycznych imiona te mogły być związane z kolejnością narodzin dzieci w rodzinie, wedle innej imiona te pochodzą od nazw miesięcy z dziesięciomiesięcznego kalendarza rzymskiego i pierwotnie oznaczają osoby urodzone np. w piątym czy siódmym miesiącu.

Obywatele rzymscy nosili także (jednak rzadziej) imiona związane z poszczególnymi rodami, np. Appius (App.) u Klaudiuszów, Mamercus (Mam.) u Emiliuszów (z *Mamert-ico-s od imienia boga Marsa, które w wariancie Mamers, Mamertis zachowało się jeszcze w języku oskijskim, por. objaśnienia w haśle Mamert) i Numerius (N.) u Fabiuszów, Servius (Ser.) – pol. Serwiusz, Kaeso ("niebieskooki", por. caesius – "siny, modry"), Manius (M'.) – pol. Maniusz, Spurius ("dziecko nieprawego łoża", pochodzenia etruskiego - por. etrus. Spurinna) i kilka innych.

Pewna grupa najstarszych imion zatraciła zaś swoje imienne funkcje już przed okresem klasycznym, w którym funkcjonowała jako cognomina (przydomki). Były to mianowicie: Agrippa (Agryppa), Faustus (Faust), Hostus, Lar (od nazwy duchów opiekuńczych Lar; Laris), Opiter (z dawniejszego *avo-pater, "dziecko, które urodziło się po śmierci ojca i ojcuje mu dziadek", por. avus – "dziadek", pater – "ojciec"), Paullus (Paweł), Postumus ("dziecko urodzone po śmierci ojca, pogrobowiec", por. post – "po"), Proculus (Prokul), Vibius, Volero, Volusus, Vopiscus ("bliźniak, który pozostał przy życiu po śmierci drugiego bliźniaka")[1].

Córki były nazywane jako imieniem – nazwiskiem rodowym ojca w formie żeńskiej, np. córka Marka Tuliusza Cycerona nazywała się Tulia.

Imiona pochodzenia łacińskiego

Obecnie imiona pochodzące z łaciny powszechnie używane są w wielu krajach, także w Polsce. Część z nich może jednak pochodzić od wyrazów, które trafiły do łaciny z innych języków, np. etruskiego. Należy też zwrócić uwagę na to, że wiele imion zapożyczonych do języka polskiego bezpośrednio z łaciny, pochodzi pierwotnie z greki (np. Krzysztof) i dlatego umieszczono je wśród imion pochodzenia greckiego.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c T. Milewski, Społeczeństwo rzymskie w świetle imiennictwa osobowego, [w:] Filomata nr 143, grudzień 1960
  2. ↑ Por. naevus – "znamię na ciele, brodawka".
Imiona
Imiennicy

Read other articles:

Aleksey Nikolaevich

Aleksey NikolaevichTsesarevich RusiaAleksey pada tahun 1913Kelahiran12 Agustus [K.J.: 30 Juli] 1904Istana Petergof, Kegubernuran Sankt-Peterburg, Kekaisaran RusiaKematian17 Juli 1918(1918-07-17) (umur 13)Rumah Ipatiyev, Yekaterinburg, Republik Soviet RusiaWangsaHolstein-Gottorp-RomanovNama lengkapAleksey Nikolaevich RomanovAyahNikolai II dari RusiaIbuAlix dari Hessen dan RhineAgamaOrtodoks RusiaTanda tangan Aleksey Nikolaevich (Rusia: Алексе́й Никола́евичcode: ru is de...

 

Greek and Coptic

For a list of all Greek characters encoded in Unicode, see Greek script in Unicode. See also: Coptic (Unicode block) and Coptic Epact Numbers (Unicode block) Unicode character blockGreek and CopticRangeU+0370..U+03FF(144 code points)PlaneBMPScriptsGreek (117 char.) Coptic (14 char.) Common (4 char.)Major alphabetsGreekAssigned135 code pointsUnused9 reserved code pointsSource standardsISO 8859-7Unicode version history1.0.0 (1991)112 (+112)1.0.1 (1992)103 (-9)1.1 (1993)105 (+2)3.0 (1999)110 (+5...

 

Arnoul III dari Flandria

Arnoul III, Comte Flandria Arnoul III († 22 Februari 1071) a.k.a Arnoul 'si Naas' merupakan seorang Comte Flandria sebagai penguasa muda pada tahun 1070 dan sampai kematiannya pada tahun 1071. Kehidupan Lahir pada sekitar tahun 1055, Arnoul merupakan putra sulung Baudouin VI dan Richilde, Comtesse Mons dan Hainaut.[1] Pada saat ia meninggal pada tahun 1070, Baudouin VI, menyerahkan Flandria kepada putra sulungnya Arnoul III dan Hainaut kepada putranya yang lain Baudouin dengan keten...

Basanti Dulal Nagchaudhuri

Basanti Dulal NagchaudhuriLahir(1917-09-06)6 September 1917[1]Desa Barodi, Distrik Dhaka, India BritaniaMeninggal25 Juni 2006(2006-06-25) (umur 88)[2]Sebab meninggalStrokeKebangsaanIndiaPendidikanUniversitas Hindu Banaras Universitas Allahabad Universitas California, BerkeleyAlmamaterUniversitas Hindu BanarasPekerjaanFisikawanTempat kerjaUniversitas Kalkuta Institut Fisika Nuklir Saha Pemerintah India Komisi Perencanaan Universitas Jawaharlal NehruOrganisasiAkademi ...

 

Roscoe Lee Browne

American actor and director (1922–2007) For the Tuskegee Airman, see Roscoe Brown. Roscoe Lee BrowneBrowne in 1979Born(1922-05-02)May 2, 1922[1]Woodbury, New Jersey, U.S.DiedApril 11, 2007(2007-04-11) (aged 84)Los Angeles, California, U.S.Alma materLincoln University Middlebury CollegeColumbia University University of FlorenceOccupation(s)Actor, stage directorYears active1956–2007 Roscoe Lee Browne (May 2, 1922[2] – April 11, 2007) was an American actor an...

 

Jim Gettys

Cet article est une ébauche concernant une personnalité américaine. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Jim GettysJim Gettys à la linux.conf.au, 2006BiographieNaissance 15 octobre 1953 (70 ans)Nationalité américaineFormation Massachusetts Institute of TechnologyActivités Ingénieur, informaticien, programmeurmodifier - modifier le code - modifier Wikidata Jim Gettys est un développeur am...

Underweight

Below a weight considered healthy For the financial securities rating, see Underweight (stock market). Medical conditionUnderweightThe underweight range according to the body mass index (BMI) is the white area on the chart.SpecialtyEndocrinology Part of a series onHuman body weight General concepts Obesity (Epidemiology) Overweight Underweight Body shape Weight gain Weight loss Gestational weight gain Diet (nutrition) Weight management Overnutrition Childhood obesity (Epidemiology) Medical co...

 

Chaarulatha

2012 film directed by Pon Kumaran For the 1964 Satyajit Ray film, see Charulata. ChaarulathaTheatrical release poster in KannadaDirected byPon KumaranBased onAlone by Banjong Pisanthanakun and Parkpoom WongpoomProduced byDwarakish Ramesh KrishnamoorthyStarringPriyamaniSkanda AshokCinematographyM. V. PanneerselvamEdited byDon MaxMusic bySundar C BabuProductioncompaniesGlobal One StudiosDwarakish ChithraDistributed bySax PicturesRelease date 20 September 2012 (2012-09-20) Country...

 

Langhian

Third age of the Miocene epoch Langhian15.97 – 13.82 Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N ↓ Chronology−24 —–−22 —–−20 —–−18 —–−16 —–−14 —–−12 —–−10 —–−8 —–−6 —–−4 —–−2 —CenozoicPgNeogeneQOCMiocenePlio.PCChattianAquitanian...

1988 United States Senate election in Montana

1988 United States Senate election in Montana ← 1982 November 8, 1988 1994 →   Nominee Conrad Burns John Melcher Party Republican Democratic Popular vote 189,445 175,809 Percentage 51.87% 48.13% County resultsBurns:      50–60%      60–70%      70–80%Melcher:      50–60%      60–70% U.S. senator before election John Melcher Dem...

 

Camille Wright

American swimmer Camille WrightWright at the 1976 OlympicsPersonal informationFull nameCamille WrightNational teamUnited StatesBorn (1955-03-05) March 5, 1955 (age 69)New Albany, Indiana, U.S.Height5 ft 8 in (1.73 m)Weight130 lb (59 kg)SportSportSwimmingStrokesButterflyClubLouisville TarponsCollege teamUniversity of Hawaii Medal record Representing the United States Olympic Games Montreal 1976 4×100 m medley World Championships (LC) 1975 Cali 4×100 m ...

 

Red Arrow Diner

Red Arrow DinerIndustryDinersFounded1922FounderDavid LamontagneHeadquartersManchester, New Hampshire, United StatesNumber of locations4Areas servedManchester, Londonderry, Nashua, and Concord, New HampshireKey peopleCarol Lawrence (owner, president), George Lawrence (co-owner, vice president), Amanda Wihby (co-owner, chief operations officer)Products Burgers sandwiches steak chicken salads breakfast food soft drinks desserts Websitewww.redarrowdiner.com The Red Arrow Diner is a 24-hour diner ...

2004 North Dakota gubernatorial election

Election for the governor of North Dakota For related races, see 2004 United States gubernatorial elections. 2004 North Dakota gubernatorial election ← 2000 November 2, 2004 2008 →   Nominee John Hoeven Joe Satrom Party Republican Democratic–NPL Running mate Jack Dalrymple Deb Mathern Popular vote 220,803 84,877 Percentage 71.3% 27.4% County resultsHoeven:      50–60%      60–70%    ...

 

Deposit (finance)

Putting cash in a financial institution This article relies largely or entirely on a single source. Relevant discussion may be found on the talk page. Please help improve this article by introducing citations to additional sources.Find sources: Deposit finance – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2017) A deposit is the act of placing cash (or cash equivalent) with some entity, most commonly with a financial institution, such as a...

 

العلاقات بين تايوان والولايات المتحدة

العلاقات بين تايوان والولايات المتحدة   تايوان   الولايات المتحدة تعديل مصدري - تعديل   تشير العلاقات بين تايوان والولايات المتحدة، والمعروفة أيضًا باسم العلاقات التايوانية الأمريكية وتاريخيًا باسم العلاقات الصينية الأمريكية، إلى العلاقات الدولية بين جمهو�...

اقتصاد قطر

اقتصاد قطرعامالدولة قطرعملة ريالالمنظمات أوبك منظمة التجارة العالميةالإحصائياتالناتج الإجمالي 83.29 مليار دولار (2008)نمو الناتج الإجمالي 11,8% (2008)نصيب الفرد من الناتج الإجمالي 101,000 دولار (2008)الناتج الإجمالي حسب القطاعات الزراعة (0.1 ٪) والصناعة (79.4 ٪) والخدمات (20.5 ٪) (2008)التضخم ال...

 

Battle of Collejares

Battle in 1406 Battle of CollejaresPart of the ReconquistaMap of the Reino Nazari de Granada.Date1406LocationCollejares, Úbeda and Baeza, Granada, SpainResult Victory for the Kingdom of Castile.Belligerents Crown of Castile Emirate of GranadaCommanders and leaders Henry III of Castile Muhammad VII vteBattles in the Reconquista 8th century Covadonga 1st Roncevaux Pass Burbia River Orbieu River Lutos Las Babias Río Quirós Río Nalón Oviedo 9th century 1st Barcelona 1st Tortosa Pancorbo 2nd ...

 

2021 J2 League

Football league seasonJ2 LeagueSeason2021Dates27 February – 5 DecemberChampionsJúbilo Iwata1st J2 title3rd D2 titlePromotedJúbilo IwataKyoto SangaRelegatedSC SagamiharaEhime FCGiravanz KitakyushuMatsumoto YamagaMatches played462Goals scored1,102 (2.39 per match)Top goalscorerLukian (22 goals)Highest attendance14,759Lowest attendance559(excluding matches played behind closed doors)Total attendance1,806,409Average attendance3,910← 2020 2022 → The 2021 J2 League, also known as the 2...

Impalement of the Jains in Madurai

7th-century event Impalement Mural at Avudaiyar Temple The impalement of the Jains is a South Indian legend,[1][2] first mentioned in an 11th-century hagiographic Tamil language text of Nambiyandar Nambi.[3][4] According to the legend, Sambandar, who lived in the 7th century CE, defeated the Tamil Jain monks in a series of debates and contests on philosophy, thereby converted a Jain Pandyan king to Shaivism. The episode ended with the (voluntary)[5][...

 

العلاقات الباربادوسية التشادية

العلاقات الباربادوسية التشادية باربادوس تشاد   باربادوس   تشاد تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الباربادوسية التشادية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين باربادوس وتشاد.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه المق...