I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu

średnia
Budynek szkoły (2019)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Bytom
Adres	ul. Strzelców Bytomskich 11, 41-902 Bytom
Data założenia	8 listopada 1932
Patron	Jan Smoleń
Liczba uczniów	około 700
Dyrektor	Katarzyna Łoza
Wicedyrektorzy	Jacek Błasiak
Położenie na mapie Bytomia I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu
Położenie na mapie Polski I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu
Położenie na mapie województwa śląskiego I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu
50°21′03,6″N 18°54′46,8″E/50,351000 18,913000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Smolenia w Bytomiu – publiczna szkoła ponadpodstawowa.

W wyniku podziału Górnego Śląska w 1921 roku, cała niemal inteligencja polska opuściła przyznane Rzeszy Niemieckiej tereny w obawie przed represjami ze strony władz. Przed pozostałą w Niemczech częścią społeczeństwa stanęło zadanie zorganizowania własnego szkolnictwa średniego. Dnia 2 listopada 1932 Janowi Baczewskiemu – prezesowi Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech został wręczony akt powołania Polskiego Gimnazjum w Bytomiu. Uroczystość otwarcia pierwszego od 160 lat Polskiego Gimnazjum na ziemiach niemieckich odbyła się 8 listopada 1932. O godz. 9.30, w Kościele Świętej Trójcy zgromadzili się uczniowie, ich rodzice, liczni członkowie polskich organizacji, dziennikarze oraz grono profesorskie z pierwszym dyrektorem szkoły Wiktorem Pawłem Nechay de Felseis – geografem i geologiem. Po mszy świętej uczestnicy przeszli pochodem ulicą Tarnogórską do budynku szkoły. W auli zgromadziło się 500 osób. O godz. 11.00 rozpoczął się historyczny akt duchowej odnowy Polaków w Niemczech. Po uroczystości oficjalnej chór „Halka” odśpiewał pieśń „Uroczysty w szkolnym życiu dzień”. Następnego dnia – 9 listopada, szkoła rozpoczęła pracę.

Liczba uczniów systematycznie wzrastała, w listopadzie 1932 wynosiła ona jeszcze 98 uczniów, zaś 16 maja 1933 prezydent policji z Gliwic donosił nadprezydentowi o przyjęciu kilkudziesięciu nowych uczniów, z których niemal połowa pochodziła z Pomorza.

Stopniowo rozszerzał się również zasięg terytorialny gimnazjum, a szkoła była wielokrotnie kontrolowana.

Władze niemieckie, nie chcąc dopuścić do przekształcenia się szkoły w ośrodek skupiający młodzież polską z terenu całych Niemiec, zaostrzyły rozmaite represje administracyjne i ekonomiczne wobec rodziców bytomskich uczniów.

Liczba uczniów Gimnazjum Polskiego w Bytomiu w latach 1932–1939:

uwaga: Spadek liczby uczniów w latach 1937–1939 związany jest z utworzeniem 10.11.1937 Gimnazjum Polskiego w Kwidzynie, do którego przeszło kilkudziesięciu uczniów z Pomorza

Szkoła działała do sierpnia 1939 roku, gdy wydane zostało polecenie odesłania dzieci do domów. Nauczyciele wyjechali z Bytomia ostatnimi pociągami do Polski. Potem nastąpiły masowe aresztowania polskich działaczy, w tym wielu nauczycieli Gimnazjum. W Buchenwaldzie zginęli Stanisław Olejniczak, który pracował w szkole od początku jej istnienia, oraz zarządca internatu – Antoni Józefczak. W Dachau zginął nauczyciel religii – ks. Franciszek Nawrot. Rodziny uczniów wysiedlono.

W 1945 roku szkoła została reaktywowana. Kilku nauczycieli, którzy zgłosili się do pracy było dawnymi nauczycielami Gimnazjum Polskiego. W 1946 szkoła przyjęła imię Jana Smolenia.

• Miłosz Sołtys^[1]
• Wiktor Paweł Nechay de Felseis (1932–1936)
• Florian Kozanecki (1936–1937)
• Piotr Miętkiewicz (1937–1939)

• Ryszard Kubis (1945)
• Stanisław Wiśniewski i Zbigniew Duszyk (1946–1948)
• Augustyn Tokarz (1948)
• Michał Gonciarz (1949–1950)
• Stanisław Huk (1950–1966)
• Karol Szalbot, Paweł Spyra (1966–1967)
• Bogdan Paprzycki (1967–1971)
• Wanda Redzik-Majeranowska (1971–1976)
• Jan Mieszko (1976–1992)
• Rafał Pisula (1992–1997)
• Katarzyna Łoza (od 1997)

W latach 1932–1939 szkoła mieściła się przy Alei Legionów 49. W tym samym budynku w latach 1869–1932 mieściło się wydawnictwo Drukarnia Polska oraz liczne polskie organizacje społeczne i kulturalno-oświatowe, następnie w budynku mieścił się oddział zakaźny Szpitala Specjalistycznego nr 1 w Bytomiu. Po wojnie szkoły nie można było ulokować w dawnym budynku, gdyż Armia Czerwona, wkraczając do Bytomia zrobiła tam koszary; budynek został tak zdewastowany, że przez kilka lat trzeba było go remontować i dezynfekować. Szkoła rozpoczęła nauczanie w budynku dawnego Staatliches Realgymnasium zbudowanym w latach 1929–1930 przez A. Stütza i M. Wolffa w stylu ekspresjonistycznym, który znajdował się przy ulicy Strzelców Bytomskich, która potem zmieniła się w Poznańską.

We wrześniu 1946 roku przyjęła imię zmarłego kuratora oświaty, dawnego nauczyciela w Polskim Gimnazjum – Jana Smolenia. W szkole zatrudniony był od sierpnia 1935, pracował tu do 26 sierpnia 1939 roku jako nauczyciel matematyki, chemii i fizyki. Na kilka dni przed rozpoczęciem II wojny światowejwyprowadził uczniów z internatu na dworzec kolejowy i odesłał ich do domów rodzinnych. W okresie okupacji pełnił funkcję kierownika tajnego nauczania w okręgu krakowskim. Został uwięziony we wrześniu 1942.

Po wojnie prof. Jan Smoleń wybrany został pierwszym kuratorem śląskiego okręgu szkolnego. Zginął tragicznie w dniu 28 czerwca 1945 roku w wypadku samochodowym podczas podróży służbowej w Bytomiu – Karbiu, pochowany został w Katowicach na cmentarzu przy ul. Francuskiej.

• 1932 – Polskie Gimnazjum Prywatne – Bytom Górny Śląsk, a następnie – Wyższa Szkoła Męska z gimnazjalnym programem i polskim językiem nauczania
• 1933 – Wyższa Szkoła Prywatna z gimnazjalnym programem nauczania w Bytomiu
• 1936 – Prywatne Gimnazjum z polskim językiem nauczania w Bytomiu
• 1938 – Prywatna Wyższa Szkoła dla chłopców z polskim językiem nauczania – Beuthen O/S
• I Państwowe Gimnazjum i Liceum Męskie
• IV Szkoła Podstawowa i Liceum Męskie
• 1966 – V LO im. Jana Smolenia
• 1983 – I LO im. Jana Smolenia w Bytomiu

Nazwy nieoficjalne:

• „Smoleń”
• „Strzelców”
• „Pod zegarem”
• „Liceum Huka”

• Medal Miasta Bytomia za szczególne zasługi dla miasta i śląskiej edukacji^[2]
• tytuł Najlepszy Polski Klub Europejski w 2004 dla Młodzieżowego Centrum Edukacji Europejskiej^[3]
• tytuł laureata Konkursu na Najlepszą Inicjatywę Obywatelską Pro Publico Bono dla MCEE w 2002^[4]
• tytuł Najbardziej Przedsiębiorcza Polska Szkoła w roku 2005
• tytuł Śląski Talent w kategorii Przedsiębiorczość w latach 2006^[5], 2007^[6] i 2008^[7]
• zwycięzca Ogólnopolskiego Konkursu na Najlepsze Młodzieżowe Miniprzedsiębiorstwo w latach 2004, 2005 i 2006, a w roku 2007 laureaci II i III miejsca
• laureaci wielu olimpiad przedmiotowych, w tym srebrny medal na Międzynarodowej Olimpiadzie Biologicznej w roku 2005 w Pekinie (Paweł Cupryn)^[8]
• wielokrotny tytuł: „Najbardziej Usportowiona Szkoła w mieście”
• certyfikat Centrum Edukacji Obywatelskiej „Szkoła z klasą”

• Aleksander Abłamowicz – profesor, doktor habilitowany nauk humanistycznych (filologii romańskiej), literaturoznawca
• Franciszek Adamiec^[9] – działacz społeczny i kulturalny, popularyzator tradycji Śląska Opolskiego
• Agnieszka Bibrzycka^[10] – koszykarka
• Halina Bieda – działaczka samorządowa, nauczyciel, od 2006 wiceprezydent Bytomia
• Marcin Hałaś – poeta, krytyk literacki i dziennikarz
• Zbigniew Stanisław Herman – profesor zwyczajny doktor habilitowany medycyny, rektor Śląskiej Akademii Medycznej w latach 1980–1982
• Krzysztof Jaślar – reżyser telewizyjny
• Jacek Zeckei – lekarz, pediatra, doktor nauk medycznych
• Marek Kińczyk – prezydent Bytomia w latach 1994–1998
• Piotr Koj – nauczyciel, w latach 1999–2004 przewodniczący Związku Harcerstwa Rzeczypospolitej, od 2006 do 2012 prezydent Bytomia
• Janina Oświęcimska-Zielińska – Wiceprezes FIPF – Światowej Federacji Nauczycieli Języka Francuskiego
• Adam Pastuch – filolog polski, animator kultury
• Władysław Planetorz^[9] – działacz Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech
• Dorota Pomykała – aktorka
• Anna Popek – dziennikarka telewizyjna
• Jerzy Porębski – polski pieśniarz, wykonawca szant, współzałożyciel grupy szantowej Stare Dzwony
• Mieczysław Szemalikowski – autor filmów dokumentalnych i oświatowych
• Andrzej Sznajder – najmłodszy internowany w Polsce podczas stanu wojennego, kierownik Referatu Wystaw, Wydawnictw i Edukacji Historycznej w katowickim Instytucie Pamięci Narodowej
• Andrzej Tuziak^[11] – prozaik i scenarzysta
• Bohdan Urbankowski – poeta, dramaturg, eseista i filozof
• Adolf Warzok – uczeń przedwojennego gimnazjum, działacz harcerski i lekarz
• Janusz Weychert – reżyser
• Alojzy Wrzeciono – fizyk, profesor, specjalista w dziedzinie fizyki ciała stałego i ferromagnetyzmu

• Aleksander Abłamowicz – profesor, doktor habilitowany nauk humanistycznych (filologii romańskiej), literaturoznawca
• Halina Bieda – działaczka samorządowa, nauczyciel, od 2006 wiceprezydent Bytomia
• Jan Drabina – nauczyciel łaciny, mediewista i religioznawca, prezes Towarzystwa Miłośników Bytomia
• Władysław Gębik – doktor nauk filozoficznych, pedagog, pisarz, literat
• Józef Kwietniewski – sekretarz Gimnazjum Polskiego, polityk, harcmistrz
• Leopold Kobierski – doktor biologii, ekolog i botanik, prezes Zarządu Ligi Ochrony Przyrody w Bytomiu
• Wiktor Nechay – geolog i geograf, pedagog
• Janusz Olszówka – muzyk, członek zespołu szantowego Ryczące Dwudziestki
• Jan Smoleń – nauczyciel matematyki, chemii i fizyki, śląski kurator oświaty
• Władysław Studencki – nauczyciel, historyk literatury, literat, poeta
• Edward Szwed – współorganizator Gimnazjum Polskiego, nauczyciel polonista w latach 1932–1937

• Rodło (symbol)

• Alfred Konieczny, Profesorowie i uczniowie Polskiego Gimnazjum Prywatnego w Bytomiu (1932–1939), Studia Śląskie. Seria nowa T. 2, wyd. 1959, s. 144–233
• Walka o szkołę narodową dla Polaków zagranicą, wyd. Warszawa, 1935, Szkolnictwo Polskie Zagranicą

• Strona I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Smolenia
• Smoleniacy – Absolwenci Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Smolenia. smoleniacy.bytom.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-16)].
• W Dobie Stanisławowskiej – film autorstwa Marka Kwiatkowskiego na zakończenie matur w 1966 roku