I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi

liceum ogólnokształcące
nr rej. A/364
Gmach I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Łodzi
Państwo	Polska
Miejscowość	Łódź
Adres	ul. Więckowskiego 41 90-734 Łódź
Data założenia	5 lipca 1906
Patron	Mikołaj Kopernik
Dyrektor	Marcin Chrabelski
Położenie na mapie Łodzi I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi
Położenie na mapie Polski I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi
Położenie na mapie województwa łódzkiego I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi
51°46′19,21″N 19°26′46,04″E/51,772003 19,446122
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (wcześniej: Gimnazjum Polskie w Łodzi, Państwowe Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi, I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. M. Kopernika w Łodzi, XV Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci im. Mikołaja Kopernika w Łodzi) – najstarsza państwowa polska szkoła ponadpodstawowa w Łodzi.

Powstanie szkoły wiąże się ze strajkami uczniów w zaborze rosyjskim w 1905 r. Po tych wydarzeniach – 14 października 1905 r. – wydany został reskrypt carski Mikołaja II Romanowa, który zezwalał osobom prywatnym i stowarzyszeniom oświatowym na zakładanie średnich szkół z polskim językiem nauczania^[1][2]. Również w Łodzi miejscowa grupa inteligencji postanowiła stworzyć polską szkołę średnią. Powstał Komitet Wspierania Utworzenia Polskiej Szkoły Średniej w Łodzi. Pierwsze zebranie komitetu się 5 lipca 1906 r. Podpisano wówczas akt założenia szkoły. Powstał również Komitet Organizacyjny Polskiej Męskiej Szkoły Średniej (który przekształcił się później w Towarzystwo „Uczelnia”, które stało się de facto właścicielem szkoły^[a]). Przewodniczącym Komitetu został wybrany Ludwik Fankanowski. Członkiem był m.in. dyrektor tramwajów podmiejskich w Łodzi i poseł na Sejm II RP – inż. Wiesław Gerlicz.

Rozpoczęcie pierwszego roku szkolnego w Gimnazjum Polskim odbyło się 17 października 1906 r. Poprzedziła je msza w kaplicy Domu Starców i kalek przy ul. Dzielnej 52 (obecnie G. Narutowicza 60)^[3].

Pierwsza siedziba szkoły znajdowała się przy ul. Wólczańskiej 55.

W 1910 r. szkołę przeniesiono do nowo wybudowanego gmachu, należącego do Edwarda Heimana, przy ul. Nowo-Cegielnianej (obecnie ulica Więckowskiego 41)^[4]. Rok później wieloletnie starania zostały uwieńczone koncesją Towarzystwa „Uczelnia” na prowadzenie szkoły.

W 1911 r. w Gimnazjum Polskim odbyła się pierwsza matura, którą zdawało sześciu uczniów: Mieczysław Eliasz, Bolesław Fichna, Stanisław Hiller, Roman Pawelczyk, Adolf Tenenbaum i Henryk Wysznacki^[5].

W 7. rocznicę otwarcia gimnazjum, 17 października 1913 r., odwiedził szkołę arcybiskup metropolita warszawski Aleksander Kakowski – prymas Królestwa Polskiego, który m.in. przypomniał myśl wyrażoną przez Komitet Organizacyjny polskiej szkoły średniej w Łodzi 30 września 1906: „Naród, który ma szkoły – ma przyszłość”^[6].

W latach 1914–1916 wychowankowie Gimnazjum Polskiego, jako żołnierze Legionów, uczestniczyli w bitwach z Rosjanami pod Krzywopłotami, Łowczówkiem, Konarami i Kościuchnówką^[7].

W 1915 r. powstała drużyna harcerska im. Romualda Traugutta (od 1916 r. – 3 ŁDH im. Romualda Traugutta), założona przez dh. Mieczysława Iwańskiego.

W 1916 r. szkoła otrzymała skromny sztandar z drzewcem zakończonym drewnianą główką. Wizerunek orła był namalowany a nie wyszywany. Sztandar służył szkole do czerwca 1938 r.^[8]

W roku szkolnym 1918/1919 uczniowie klasy ósmej wstąpili do wojska i nie odbyły się egzaminy maturalne^[9].

11 listopada 1918 r. – podczas rozbrajania okupantów niemieckich w Łodzi u zbiegu ulicy Spacerowej (ob. al. Tadeusza Kościuszki) z ul. Benedykta (obecnie ul. 6 Sierpnia) w pobliżu gmachu Banku Państwa (dziś siedziby Oddziału Okręgowego NBP) śmiertelnie ranny został uczeń VIII klasy Stefan Linke, plutonowy Polskiej Organizacji Wojskowej (pośmiertnie odznaczony Srebrnym Krzyżem Orderu Virtuti Militari)^[10][11]. Pogrzeb Stefana Linkego był wielką manifestacją patriotyczną. Trumnę spowitą biało-czerwoną flagą przeniesiono w kondukcie z kościoła ewangelickiego Św. Trójcy na stary cmentarz przy ul. Ogrodowej^[12].

Gimnazjum Polskie utrzymywane było z funduszy społecznych gromadzonych przez Towarzystwo „Uczelnia”. Trudny okres stanowiły lata I wojny światowej. Zniszczenia będące następstwem działań wojennych oraz rabunkowa polityka zaborców rosyjskich i zajmujących Królestwo Polskie okupantów niemieckich i austriackich spowodowały zmniejszenie możliwości gromadzenia środków finansowych. Mimo to Towarzystwo „Uczelnia” zdołało utrzymać szkołę do połowy 1919 r., dyrekcja zaś i grono nauczycielskie okazywały gotowość do różnych wyrzeczeń uznawszy, że funkcjonowanie szkoły jest niezbędne^[13].

Po odzyskaniu niepodległości Towarzystwo „Uczelnia” zwróciło się do Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z prośbą o upaństwowienie gimnazjum. 16 maja 1919 r. w siedzibie ministerstwa w Warszawie przyjęto uzgodnienia w sprawie upaństwowienia szkoły. 9 września 1919 r. Minister WRiOP Jan Łukasiewicz wystawił Akt Organizacyjny Szkoły, czyniąc ją pierwszą średnią placówką oświatową w Łodzi^[14]. 2 listopada 1919 r. małżonkowie Edward i Helena Heimanowie aktem notarialnym przekazali budynek szkoły skarbowi państwa^[15]. Z inicjatywy ówczesnego dyrektora Jana Czeraszkiewicza patronem szkoły został Mikołaj Kopernik. Nazwę szkoły zmieniono z Gimnazjum Polskie na Państwowe Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika.

W 1923 roku w auli szkolnej zawieszono obraz Mikołaja Kopernika, namalowany przez Stanisława Millera dla uczczenia 450 rocznicy urodzin Patrona Gimnazjum, inspirowany dziełem Jana Matejki. W czerwcu 1924 r. auli szkolnej umieszczona została tablica pamiątkowa z nazwiskami dziewięciu uczniów i wychowanków Gimnazjum, którzy polegli w latach 1914–1921 w walce o niepodległość i granice Polski^[16]. W roku szkolnym 1932/1933 ze składek grona nauczycielskiego, rodziców i uczniów ufundowano nową tablicę pamiątkową ku czci uczniów Szkoły poległych w walkach o odzyskanie niepodległości^[17]. Tablica ta zawierała siedemnaście nazwisk^[18]. 8 grudnia 1936 r. zorganizowano Zjazd Koleżeński w związku z obchodami trzydziestolecia szkoły. W 1937 r., w wyniku reformy oświaty z 1932 r., została przemianowana na I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. M. Kopernika. W czerwcu 1938 roku ufundowano i poświęcono sztandar szkoły^[8]. W marcu 1939 r. odbyła się pierwsza matura typu licealnego. We wrześniu 1939 r., tuż przed wkroczeniem hitlerowców do Łodzi, dyrektor III Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego Jan Marczyński ukrył sztandary obydwu placówek w rodzinnej wsi Prusinowice^[19].

W sierpniu i we wrześniu 1939 r. uczniowie klasy maturalnej (drugiej licealnej) pełnili służbę na terenie Łodzi w Batalionie Wart Przysposobienia Wojskowego. Harcerze 3 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta włączyli się w organizowane Pogotowie Harcerzy. Pomagali organizować wojskowy szpital polowy przy ulicy Leczniczej 6, pełnili także służbę obserwacyjno-wartowniczą w parku na Zdrowiu^[20].

Otwarcie szkoły (11 listopada) w okupowanej przez Niemców Łodzi stało się możliwe dzięki działalności Sekcji Oświaty i Kultury, powołanej przez Komitet Obywatelski w Łodzi w pierwszych miesiącach okupacji. Od 16 grudnia 1939 r., podobnie jak inne placówki oświatowe w Łodzi, szkoła pozostawała zamknięta. Budynek zajął komitet powiatowy partii narodowosocjalistycznej (Kreisleitung der NSDAP – Litzmannstadt-Land) wraz z partyjnymi przybudówkami, jak niemiecki front pracy (DAF) i narodowosocjalistyczna organizacja opieki (NSV). Wyposażenie szkolne zostało zabrane przez okupanta lub zniszczone, a pomieszczenia zostały zdewastowane^[21][22]. Zniszczeniu uległa m.in. tablica z 1936 r., upamiętniająca I Zjazd Wychowanków.

Podczas wojny znaczący udział w działalności konspiracyjnej mieli harcerze 3 Łódzkiej Drużyny Harcerskiej. Organizowali oni tajne nauczanie (dh. Janusz Włodarski) oraz uczestniczyli w tworzeniu struktur podziemnego harcerstwa. Dh Janusz Włodarski i dh Waldemar Doniec zorganizowali drużynę im. gen. Władysława Sikorskiego^[20]. W tajne nauczanie zaangażowani byli nauczyciele szkoły: Lucjan Cieślik, Helena Giełdzińska, Wacław Siennicki, Władysław Terlikowski, Józef Ulatowski^[22].

Wśród ofiar hitlerowskiego terroru było trzech księży prefektów gimnazjum. Księża Romuald Brzeziński, Bronisław Butkiewicz i Stanisław Rybus zostali zamordowani w 1942 r. w obozie koncentracyjnym w Dachau^[23]. W czasie II wojny światowej zginęło dwóch uczniów maturalnej klasy liceum oraz prawie 50 wychowanków szkoły. Pięciu wychowanków oraz instruktor przysposobienia wojskowego ppor. Tadeusz Kmieć zginęli w zbrodni katyńskiej. Absolwent szkoły Tadeusz Łabędzki po brutalnym śledztwie w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego – skatowany przez Adama Humera i innych komunistycznych oprawców – 9 kwietnia 1946 został zamordowany strzałem w tył głowy^[24]. Jeden z wychowanków szkoły Wacław Lipiński został zamordowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w więzieniu we Wronkach 4 kwietnia 1949 r^[25].

Po wkroczeniu do Łodzi (19 stycznia 1945 r.) wojska radzieckie w gmachu szkoły założyły tymczasowy szpital polowy. Po krótkim czasie opuścili szkołę, dzięki czemu mogła rozpocząć na nowo działalność oświatową. Dyrektorem został nauczyciel matematyki Lucjan Cieślik^[26]. W tym samym jeszcze roku Kazimiera Marczyńska, wdowa po Janie Marczyńskim przywiozła ukryty sztandar Liceum.

W 1946 r. przy szkole powstał Szczep ZHP im. Romualda Traugutta.

W roku szkolnym 1949/1950 Andrzej Ehrenfeucht uczeń Władysława Terlikowskiego został laureatem I Olimpiady Matematycznej^[27] – pierwszej olimpiady przedmiotowej dla uczniów szkół średnich zorganizowanej z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

W 1954 r. – po licznych szykanach – ostatecznie zlikwidowano naukę religii w szkole. Okazją do takiego działania było przejęcie szkoły przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Nazwę szkoły zmieniono na XV Liceum Ogólnokształcące TPD. 10 listopada 1957 r. uchwałą Prezydium Rady Narodowej Miasta Łodzi w sprawie nadania nazw i numerów liceom ogólnokształcącym, szkole przywrócono nazwę I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi^[28].

Na Drugim Zjeździe Wychowanków (19–20 października 1956 r.) podjęto decyzję o utworzeniu Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi^[29]. Pierwszym prezesem stowarzyszenia został prof. Tadeusz Pawlikowski.

W 1963 r. liceum stało się szkołą koedukacyjną^[30]. W roku szkolnym 1968/1969 wprowadzono obowiązek używania w szkole granatowych mundurków, których krój wybrała młodzież w tajnym głosowaniu 6 października 1968 r.^[31]. W 1974 r. pracowni biologicznej nadano imię prof. Jerzego Konorskiego (absolwent 1921 r.). 11 listopada 1978 r. – dla uczczenia 60. rocznicy odzyskania niepodległości na budynku Narodowego Banku Polskiego (al. Tadeusza Kościuszki 14) ponownie umieszczono tablicę upamiętniającą Stefana Linkego^[32]. W 1981 r. w 75. rocznicę powstania szkoły ustanowiono i wybito medal „Za zasługi dla I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Łodzi”. W 1982 r. Stowarzyszenie Wychowanków i Komitet Rodzicielski ufundowały nowy sztandar liceum^[8]. W 1987 r. uczniowie napisali list do Ojca Świętego Jana Pawła II, który został doręczony podczas trzeciej pielgrzymki papieża do Ojczyzny i pobytu w Łodzi – 13 czerwca. Odpowiedzią na list było pismo watykańskiego Sekretariatu Stanu nr 198.235 z lipca 1987 r. 17-18 października 1987 r. odbył się IV Zjazd Wychowanków. Kazimierz Chrabelski (matura 1931 r.) wykonał i ofiarował szkole kopię obrazu Jana Matejki „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”^[33].

We wrześniu 1989 r. powstała pierwsza klasa autorska biologiczno-chemiczna z programem opracowanym przez nauczyciela chemii, prof. Karola Króla. Rok później powstała druga klasa autorska z programem opracowanym przez dr Ludwika Samosieja. W 1991 r. powołana została Rada Szkoły, złożona z przedstawicieli rodziców, nauczycieli, uczniów i Stowarzyszenia Wychowanków. 22 czerwca 1992 r. Rada Szkoły uchwaliła Statut I Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Łodzi. 29 grudnia 1995 r. budynek szkoły wpisano do rejestru zabytków województwa łódzkiego. W 1999 r. pracowni chemicznej nadano imię profesora Karola Króla^[34].

W latach 2002–2005 pod kierunkiem wojewódzkiego konserwatora zabytków przeprowadzono remont kapitalny budynku szkoły. W 2004 r. na szczycie frontowej elewacji budynku szkoły umieszczono tarczę z Orłem Białym według projektu Sławomira Telegi na wzór tarczy umieszczonej z inicjatywy fundatora budynku po upaństwowieniu szkoły w 1919 r.^[35] W 2012 r. wyremontowano boisko szkolne. 10 czerwca 2014 r. boisku szkolnemu nadano imię zmarłego absolwenta i prof. Zdzisława Sędzickiego (matura 1976 r.). W 2015 r. ufundowany został sztandar Stowarzyszenia Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi. Pracowni geograficznej nadano imię prof. Janusza Boissé Bladego.

W październiku 2022 r. w pracowni fizycznej zainstalowany został teleskop do obserwacji nieba: Omegon Adnvaned Dob 304/1500. Fundatorem i koordynatorem montażu był absolwent szkoły Marcin Górko (matura 1990 r.).

Kubaturą i formą budynek zbliżony jest do wielkomiejskiej kamienicy. Fasadę oblicowano cegłą i wzbogacono kamiennym, tynkowanym detalem o uproszczonych formach. Obiekt może być uznany za wczesnomodernistyczny z uwagi na „oszczędny detal, duże okna i duże płaszczyzny ścienne”^[36].

Autor projektu budynku nie jest znany. Projekt opiniował Adolf Zeligson^[36]. Prace budowlane wykonywała firma "Martens i Daab"^[37].

• Gimnazjum Polskie w Łodzi (1906–1919),
• Państwowe Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (1919–1937),
• I Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (1937–1939 i 1945–1954),
• XV Liceum Ogólnokształcące Towarzystwa Przyjaciół Dzieci im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (1954–1957),
• I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Łodzi (od 1957)

• I miejsce w rankingu UNESCO, MEN i Komitetów Głównych olimpiad przedmiotowych – 1996 r.,
• I miejsce w Polsce w rankingu miesięcznika „Perspektywy” – 2000 r. i 2002 r.,
• III miejsce w Polsce w jubileuszowym rankingu wyłaniający 15 najlepszych liceów na 15-lecie miesięcznika „Perspektywy” – 2013 r.,
• I miejsce w województwie łódzkim w rankingu miesięcznika „Perspektywy” 2014 r., 2022 r. i 2024 r.

• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi (1972)
• Medal 50-lecia Akademii Medycznej w Łodzi (1999)
• Medal 50-lecia Olimpiady Matematycznej (2000)
• Odznaka „Za Zasługi dla Miasta Łodzi” (2002)

• Lucjan Frakowski
• Stefan Kostrzewski
• Stefan Linke
• Wacław Lipiński
• Władysław Orłowski
• Benedykt Pęczkowski-Grzymała
• Franciszek Pfeiffer
• Władysław Prażmowski
• Henryk Steinman
• Piotr Zwoliński

• Osman Achmatowicz – profesor chemii organicznej
• Jerzy Albrecht – ekonomista, polityk
• Witold Andrzejewski – duchowny rzymskokatolicki, prałat, konfrater zakonu paulinów, aktor
• Kazimierz Bald – urbanista
• Romuald Bartnik – chemik organik
• Piotr Bąk – językoznawca
• Jacek Bierezin – poeta, publicysta, działacz opozycyjny w PRL, taternik
• Zbigniew Bielski – aktor teatralny i filmowy
• Andrzej Borowczyk – dziennikarz sportowy, komentator motoryzacyjny, publicysta
• Sławomir Bralewski – historyk, bizantynolog
• Edward Brisch – inżynier mechanik
• Stanisław Chrabelski – architekt
• Anna Ciarkowska – literaturoznawczyni, powieściopisarka
• Joanna Czajkowska-Ślasko – poetka i lekarz psychiatra
• Stanisław Czajkowski – filozof
• Hubert Czerniuk – prawnik, dyplomata i urzędnik
• Artemiusz Czkwianianc – specjalista w zakresie budownictwa
• Artur Diefenbach^[41] – inżynier budownictwa
• Kazimierz Dobrowolski – nauczyciel, dyrektor liceum w latach 1954–1966
• Jerzy Dobrzycki – historyk nauki, odkrywca planetoidy
• Wojciech Domżalski – geofizyk, górnik
• Waldemar Doniec – działacz turystyki górskiej i fotografii krajoznawczej w PTTK, Członek Honorowy PTTK
• Maciej Dunajski(inne języki)^[42] – profesor fizyki matematycznej na Uniwersytecie Cambridge i Fellow Clare College w Cambridge
• Janusz Dunin-Horkawicz – literaturoznawca, bibliolog, działacz społeczny
• Stanisław Dyzbardis – polonista, dyrektor Teatru Wielkiego w Łodzi
• Wojciech Dziomdziora – prawnik i urzędnik państwowy, radca prawny, członek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji
• Andrzej Ehrenfeucht – matematyk
• Michał Fajbusiewicz – dziennikarz telewizyjny, scenarzysta i realizator filmowy
• Wojciech Fendler – lekarz, specjalista w dziedzinie biostatystyki i medycyny translacyjnej
• Bolesław Fichna – prawnik, adwokat, działacz polityczny, poseł
• Jacek Fisiak – filolog angielski, historyk języka angielskiego
• Karol Stefan Frycz – prawnik, działacz narodowy
• Lechosław Fularski – mechanik, krajoznawca, turysta górski, historyk turystyki górskiej, działacz turystyczny
• Bogdan Gajewicz – adwokat
• Hanna Gill-Piątek – polityk, działaczka samorządowa i aktywistka miejska, publicystka, posłanka
• Zdzisław Głowacki – malarz, nauczyciel akademicki
• Zdzisław Głuszczyk – generał Wojska Polskiego
• Roman Gorzelski – poeta, satyryk, dramatopisarz, tłumacz
• Kazimierz Groszyński – nauczyciel, działacz społeczny i polityk
• Franciszek Gruszka – pilot, uczestnik bitwy o Anglię
• Stanisław Hiller – histolog i embriolog
• Tadeusz Hübner – historyk mediewista
• Joanna Jabłkowska – literaturoznawczyni, profesor nauk humanistycznych
• Tomasz Kacprzak – prawnik, samorządowiec i polityk
• Leon Kelcz – reżyser, aktor, wykładowca PWSFTviTa, działacz społeczny
• Janusz Kenic – oficer straży pożarnej, przedsiębiorca, polityk, działacz opozycji demokratycznej w PRL
• Filip Kenig – koszykarz
• Tomasz Konieczny – śpiewak operowy, aktor filmowy, reżyser
• Heliodor Konopka – piłkarz, działacz sportowy
• Jerzy Konorski – neurofizjolog, neuropsycholog
• Kazimierz Korcelli – dziennikarz, dramaturg i krytyk teatralny
• Andrzej Kotnowski – inżynier budownictwa, podróżnik i fotograf, samorządowiec
• Adam Kotula – romanista i historyk sztuki
• Stefan Krakowski – historyk, mediewista
• Stanisław Krauze – farmaceuta, twórca polskiej szkoły bromatologicznej
• Piotr Krukowski – aktor teatralny, filmowy i telewizyjny
• Joanna Kusiak – interdyscyplinarna badaczka na Uniwersytecie w Cambridge
• Ludwik Lawin – architekt krajobrazu, wykładowca akademicki
• Jerzy Lewandowicz – adwokat i działacz polityczny
• Andrzej Lipiński – reżyser dźwięku
• Tadeusz Łabędzki – polityk nurtu narodowego
• Magdalena Łuczak – narciarka alpejska
• Józef Macjon – filolog klasyczny, językoznawca, nauczyciel akademicki, tłumacz
• Andrzej Makowiecki – pisarz, reporter, podróżnik, scenarzysta
• Marian Małowist – historyk
• Józef Meissner – specjalista w dziedzinie włókiennictwa, profesor
• Tadeusz Mencel – historyk, archiwista
• Hugo Korneliusz Mijakowski – oficer Wojska Polskiego
• Raul Nałęcz-Małachowski – działacz polonijny i niepodległościowy, artysta, scenarzysta, kostiumograf
• Andrzej Nowakowski – koszykarz, trener
• Witold Oleszczak – działacz ruchu ludowego, poseł na Sejm Ustawodawczy
• Andrzej Ostoja-Owsiany – polityk i pisarz, działacz opozycji demokratycznej, parlamentarzysta
• Jan Pakuła – dziennikarz i działacz społeczny
• Rafał Pawliczak – lekarz, alergolog
• Tadeusz Pawlikowski – lekarz, endokrynolog, histolog
• Roman Pawelczyk – generał Wojska Polskiego
• Bogdan Pawłowski – kompozytor, aranżer, dyrygent i pedagog
• Walenty Pecyna – polityk, poseł na Sejm, filantrop, działacz społeczny i sportowy
• Edmund Piątkowski – lekkoatleta, dyskobol, mistrz Europy i rekordzista świata
• Janusz Piekarski – lekarz, chirurg onkolog, prorektor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
• Olga Podfilipska-Krysińska – nauczyciel akademicki
• Zdzisław Pomykalski – elektryk, profesor nauk technicznych
• Andrzej Przybylski – biskup pomocniczy częstochowski
• Maciej Rakowski – prawnik i historyk prawa
• Sergiusz Ryczel – komentator sportowy, dziennikarz
• Anna Sarna – aktorka filmowa i teatralna
• Jacek Saryusz-Wolski – ekonomista, europeista, polityk i urzędnik państwowy, europoseł
• Piotr Sitarski – filmoznawca
• Józef Skwark – aktor i reżyser teatralny
• Dionizy Smoleński – specjalista z zakresu teorii spalania, materiałów wybuchowych oraz balistyki wewnętrznej, poseł
• Witold Sobociński – operator filmowy
• Andrzej Solarz – oficer Wojska Polskiego
• Sławomir Sosnowski – duchowny, rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi
• Wiktor Spodenkiewicz – muzykolog, pedagog, krytyk i publicysta muzyczny
• Olga Stanisławska – dziennikarka, reportażystka
• Dominika Stelmach – lekkoatletka, biegaczka długodystansowa
• Łukasz Sułkowski – profesor nauk ekonomicznych i humanistycznych
• Janusz Szosland – profesor włókiennictwa, nauczyciel akademicki
• Ludomir Ślusarski – inżynier chemik
• Barbara Śreniowska-Szafran – socjolog, pedagog, działaczka opozycyjna w PRL-u, autorka bajek, wierszy i książek dla dzieci
• Stanisław Trepczyński – polityk, dyplomata, działacz komunistyczny
• Ludwik Turko – profesor nauk fizycznych, polityk, poseł
• Krzysztof Turowski – dziennikarz, telewizyjny, radiowy i prasowy, publicysta, felietonista
• Bartosz Walczak – konserwator zabytków, architekt
• Witold Warkałło – prawnik, specjalista w dziedzinie prawa ubezpieczeniowego
• Stefan Wegner – malarz, rysownik, grafik, dekorator wnętrz, teoretyk sztuki, nauczyciel akademicki
• Anita Werner – dziennikarka telewizyjna, aktorka
• Anna Maria Wesołowska – prawnik, sędzia w stanie spoczynku, osobowość telewizyjna, niezawodowa aktorka filmowa i telewizyjna
• Władysław Wilczyński – matematyk, specjalista w dziedzinie funkcji rzeczywistych
• Janusz Włodarski – harcerz, artysta
• Mieczysław Wroński – chemik
• Stanisław Marian Zajączkowski – historyk, specjalizujący się w historii Polski średniowiecznej
• Andrzej Ziemowit Zimowski – poeta, pisarz
• Andrzej Zwierzak – chemik, profesor Politechniki Łódzkiej
• Wojciech Żakowski – matematyk, profesor Politechniki Warszawskiej
• Jan Żdżarski – duchowny, kanclerz Kurii Biskupiej w Łodzi

• Akta Towarzystwa Uczelnia w Łodzi przechowywane w Państwowym Archiwum Łodzi.
• Henryk Skorek: Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi 1906-1986: wybór źródeł. Łódź: Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi, 1987. Brak numerów stron w książce
• Zbigniew Piąstka: W cieniu alei cmentarnych. Łódź: Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, 1990. Brak numerów stron w książce
• Aleksandra Sachadyniuk. Kronika I Liceum im. M. Kopernika (b. Gimnazjum Tow. „Uczelnia”) w Łodzi 17 X 1906 -17 X 1956, Łódź 1957.
• Księga Pamiątkowa Jubileuszu 95-lecia Szkoły i VII Zjazdu Absolwentów. Łódź 20-21 października 2001.
• Eugenia Podgórska (red.) Z dziejów Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-1973 (Materiały), Łódź 1973.
• Henryk Skorek (red.). Nasz Wiek. Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2006. Zarys historyczny. Wspomnienia. Łódź. I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi. 2006. ISBN 83-908655-0-5.
• Koperiada. Jubileusz 110-lecia Gimnazjum i Liceum imienia Mikołaja Kopernika w Łodzi 1906-2016. 100-lecie harcerstwa w szkole 60-lecia Stowarzyszenia Wychowanków. Łódź. I Liceum Ogólnokształcące im. M. Kopernika w Łodzi. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi. 2016.
• Jan Czeraszkiewicz. „Roczniki Gimnazjum Polskiego Tow. „Uczelnia"” (1912-1921),
• Gimnazjum Polskie Tow. „Uczelnia” – Państwowe Gimnazjum im. M. Kopernika w Łodzi 1906 – 1936. Zjazd Koleżeński w Łodzi 8 grudnia 1936, Łódź bdw,
• Waldemar Doniec. 3 ŁDH w konspiracji lat 1939–1945 (maszynopis w Archiwum Liceum).
• Krzysztof Stefański, Stary cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi, Łódź 1992.
• Szczygielski W., Czeraszkiewicz, Jan (1867-1924), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. IV, Kraków 1938, s. 33.
• Ś. p. Jan Czeraszkiewicz, „Ziemia” 1924, R. IX, nr 10, s. 187-188.
• Czeraszkiewicz J., „Roczniki Gimnazjum Polskiego Tow. „Uczelnia"” (1912-1921).
• Henryk Władysław Skorek, Jan Czeraszkiewicz (1867-1924) (maszynopis w Archiwum Liceum).
• Bolesław Fichna, Z dni chmurnych i górnych, Wspomnienia. Łódź 1929.
• K. Stefański, B. Ciarkowski, Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku, Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź 2018, s. 28
• Wacław Lipiński, Walka zbrojna o niepodległość Polski w latach 1905–1918, Warszawa 1990.

• Strona I LO w Łodzi
• Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. M. Kopernika w Łodzi
• Wirtualne muzeum Janusza Boissé