Czesław Gumkowski

Czesław Jan Gumkowski
Ichtiosaurus
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 czerwca 1891
Suchedniów

Data i miejsce śmierci

29 stycznia 1953
Łódź

Zawód, zajęcie

dziennikarz, publicysta, poeta

Odznaczenia
Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Kawaler Orderu Korony Jugosłowiańskiej
Multimedia w Wikimedia Commons

Czesław Jan Gumkowski[1]ps. „Ichtiosaurus”, „Cz. G”, „Czesław G” (ur. 24 czerwca[1] 1891 w Suchedniowie[2][3], zm. 29 stycznia[4] 1953[4][5] w Łodzi) – polski dziennikarz, publicysta, poeta, autor tekstu piosenki „Czarna Mańka”[2].

Życiorys

Gumkowski urodził się w 1891 w Suchedniowie jako syn Mariana Gumkowskiego i Pelagii z domu Chełmickiej[1]. Ukończył studia polonistyczne[2] na Uniwersytecie Warszawskim[5]. Do Łodzi przybył w 1913[6] i podjął pracę nauczyciela historii[5] w łódzkim Gimnazjum Towarzystwa „Uczelnia”[2]. Podczas I wojny światowej miały miejsce jego debiuty literackie, publikował m.in. wiersze: „Dzieci ulicy” (1916), „Sylwestrowa przygoda” (1916), „W jasny ranek” (1916) „Po co wracacie, caratu sługi?” (1918), nowelę „W lazarecie” (1916), opowiadanie „Baśń o pierwszym poecie” (1915), teksty piosenek: „Czarna Mańka” (1916), do której muzykę skomponował Feliks Halpern i którą wykonywał kabaret Czarny Kot, a w późniejszych latach śpiewali m.in. Stanisław Grzesiuk i Maciej Maleńczuk[2], a także „Ostatni pocałunek” – również we współpracy z Haplernem. Swoje dzieła publikował na łamach: „Nowego Kuriera Łódzkiego”, „Gazety Łódzkiej” oraz „Godziny Polski”, pisywał również w tzw. w jednodniówkach okolicznościowych wydawanych z okazji akcji charytatywnych i rocznic[2]. Podczas I wojny światowej publikował również recenzje teatralne, głównie na łamach „Nowego Kuriera Łódzkiego”, które podpisywał jako „Cz. G” lub „Czesław G”. Jednocześnie należał do Koła Dramatyczno-Literackiego oraz był członkiem Towarzystwa Dramatycznego im. Korzeniowskiego, a także statystował na deskach Teatru Polskiego w Łodzi, zwykle w przedstawieniach charytatywnych, w ramach gromadzenia datków dla ubogich[2].

W 20-leciu międzywojennym Gumkowski zaangażował się w pracę dziennikarską. Był dziennikarzem czasopism takich jak: jak „Echo”, „Głos Robotnika” i „Kurier Filmowy”, a także redaktorem „Kuriera Łódzkiego”[7]. Pisał artykuły związane z bieżącymi wydarzeniami, niekiedy pod pseudonimem „Ichtiosaurus”. W 1928 był członkiem komitetu obchodów 10-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Był zaangażowany w organizację „Czwartków Literackich”, należał do kapituły Literackiej Nagrody Miasta Łodzi. Od 1936 był prezesem Syndykatu Dziennikarzy Łódzkich[2], był również członkiem Stowarzyszenia Nauczycieli Polskich w Sekcji Polonistyczno-Historycznej, członkiem Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, członkiem Stowarzyszenia Wzajemnej Pomocy Pracujących w Przemyśle i Handlu, organizującego kasy zapomogowe oraz tanie wyżywienie[2]. Ponadto był współzałożycielem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Łodzi[8].

Gumkowski zaangażował się również we współpracę z Polskim Radiem, w którym prowadził cykl audycji pt. „Na horyzoncie łódzkim”[2]. Podczas II wojny światowej został wysiedlony[2] lub uciekł z Łodzi do Krakowa, gdzie pracował na dworcu jako tragarz. Po II wojnie światowej powrócił do Łodzi[2], gdzie pracował dorywczo[5] jako dziennikarz[2].

Został pochowany w części rzymskokatolickiej[4] Starego Cmentarza w Łodzi[5].

Odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b c Archiwum Państwowe w Kielcach, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego, geneteka.genealodzy.pl, 1891 [dostęp 2022-10-11].
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Aneta Katarzyna Stawiszyńska, Nie tylko „Czarna Mańka”. Twórczość i zaangażowanie Czesława Gumkowskiego wobec wyzwań łódzkich realiów Wielkiej Wojny, „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, 11 (1 (20)), 2018, s. 117–139, DOI: 10.12775/TSB.2018.006, ISSN 2392-1633 [dostęp 2022-04-22] (pol.).
  3. ↑ Archiwum Państwowe w Kielcach, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego, geneteka.genealodzy.pl, 1891 [dostęp 2022-10-11].
  4. ↑ a b c nekrolog, „Dziennik Łódzki” (27), bc.wbp.lodz.pl, 31 stycznia 1953 [dostęp 2023-03-14].
  5. ↑ a b c d e Aleksander Milker, ś.p. red. Czesław Gumkowski, „Gazeta Niedzielna” (15/207), Londyn, 12 kwietnia 1953.
  6. ↑ Czesław Gumkowski, Prawdziwe Oblicze Łodzi, „Fala Łódzka”, 2, FBC, 1936, s. 6 [dostęp 2022-04-22] (pol.).
  7. ↑ Kurier Łódzki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-11-07].
  8. ↑ Dariusz Kacprzak, Kolekcje ziemi obiecanej. Zbiory artystyczne łódzkiej burżuazji wielkoprzemysłowej w latach 1880–1939, Warszawa: Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, 2015, ISBN 978-83-64889-08-0, OCLC 939877246 [dostęp 2022-04-22].
  9. ↑ Dekoracja odznaczonych, „Ilustrowana Republika” (121), bc.wbp.lodz.pl, 4 maja 1938 [dostęp 2023-10-05].