Hofsjökull

Hofsjökull
Ilustracja
Lodowiec Hofsjökull widziany z kosmosu
Państwo

 Islandia

Powierzchnia

925 km²

Wysokość maksymalna

1765 m n.p.m.

Położenie na mapie Islandii
Mapa konturowa Islandii, w centrum znajduje się punkt z opisem „Hofsjökull”
64°49′00″N 18°49′00″W/64,816667 -18,816667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hofsjökull, 2009

Hofsjökull wymowaⓘ – trzeci pod względem wielkości lodowiec Islandii o powierzchni 925 km². Ma charakterystyczny, niemalże idealnie kolisty kształt. Jego maksymalna wysokość to 1765 m n.p.m.

Nazwa

Nazwa Hofsjökull to połączenie słów hof (pol. gospodarstwo) i jökull (pol. lodowiec); pochodzi od gospodarstwa w Vesturdalur (Skagafjörður) na północ od lodowca[1]. Nazwa Hofsjökull stosowana była przez ludność z Norðurland, natomiast ludność z Suðurland nazywała lodowiec Arnarfellsjökull[1]. Arnarfellsjökull to historyczna nazwa lodowca[2].

Opis

Hofsjökull znajduje się w środkowej Islandii. Zajmuje powierzchnię 925 km²[3][a] i jest trzecim pod względem wielkości lodowcem Islandii, po Vatnajökull i Langjökull[6].

Ma formę czapy lodowej i charakterystyczny, niemalże idealnie kolisty kształt o średnicy ok. 25 km[7]. Osiąga maksymalną wysokość 1765 m n.p.m.[7] Z głównej czapy lodowej spływają liczne lodowce wyprowadzające we wszystkich kierunkach[8][1]. Główne lodowce wyprowadzające to: Sátujökull i llviðrajökull na północy, Þjórsárjökull (najdłuższy – o długości 19 km[6]), Háöldujökull, Klakksjökull na wschodzie, Múlajökull, Rótarjökull, Nauthagajökull i Blautukvíslarjökull na południu oraz Blágnípujökull, Blöndujökull i Kvíslajökull na zachodzie[2]. Pięć z nich to tzw. lodowce szarżujące (ang. surge-type glaciers)[1].

Średnia grubość lodowca wynosi 215 m, a maksymalna grubość lodu – 750 m w środku wypełnionej lodem kaldery wulkanicznej położonej na zachód od szczytu pokrywy lodowej[8]. Z lodowca wypływa wiele rzek[6], m.in. Héraðsvötn, Þjórsá (najdłuższa rzeka na wyspie – 230 km długości[9]), Ölfusá i Blanda[7].

Pierwsze badania lodowca przeprowadzono w 1932 roku, kolejne w latach 50. XX w.[6] W 1937 roku zmapowano po raz pierwszy obszar Hofsjökull[6]. Od 1988 roku co roku mierzone są zmiany w masie lodowca[6]. W okresie 1988–2003 zaobserwowano, że główna czapa lodowa zmniejszyła się o ok. 3–4 m[8]. Od 1995 roku rejestrowane jest cofanie się wszystkich lodowców wyprowadzających, a w latach 1986–2003 całkowita powierzchnia pokrywy lodowej zmniejszyła się o około 3,5%[8]. Jeśli zgodnie z projekcjami temperatura powietrza będzie rosła do 2100 roku w tempie 0,18°C na dekadę a później w tempie 0,25°C, powierzchnia lodowca skurczy się i w 2050 roku będzie wynosić 70% obecnej, w roku 2100 – 50% a w roku 2150 – 20%[6]. Pod koniec XXII w. lód zachowa się jedynie w kalderze, po czym również zaniknie[6].

System wulkaniczny

 Osobny artykuł: Hofsjökull (wulkan).

Pod powierzchnią lodowca znajduje się wygasły subglacjalny system wulkaniczny Hofsjökull[10] z dwoma wulkanami centralnymi: Hofsjökull (1765 m n.p.m.) i położonym na południowym zachodzie wulkanem Kerlingarfjöll (1488 m n.p.m.)[10].

Uwagi

  1. ↑ Powierzchnia lodowca podana jest za islandzkim urzędem statystycznym, natomiast w literaturze fachowej podawane są inne, mniejsze wymiary lodowca, na przykład Björnsson i inni (2006) podaje ok. 880 km²[4] a Aðalgeirsdóttir i inni (2019) podaje ok. 810 km²[5].

Przypisy

  1. ↑ a b c d Oddur Sigurðsson, Richard S. Williams, Jr.: Geographic Names of Iceland’s Glaciers: Historic and Modern. s. 106. [dostęp 2020-04-29].
  2. ↑ a b Oddur Sigurðsson, Richard S. Williams, Jr.: Geographic Names of Iceland’s Glaciers: Historic and Modern. s. 13–15. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  3. ↑ Icelandic Statistics. [w:] National Land Survey of Iceland [on-line]. [dostęp 2020-04-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-05)]. (ang.).
  4. ↑ Helgi Björnsson, Guðfinna Aðalgeirsdóttir, Sverrir Guðmundsson, Tómas Jóhannesson, Oddur Sigurðsson, Finnur Pálsson: Climate change response of Vatnajökull, Hofsjökull and Langjökull ice caps, Iceland. [w:] European Conference on Impacts of Climate Change on Renewable Energy Sources Reykjavik, Iceland, June 5–9, 2006 [on-line]. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  5. ↑ Guðfinna Aðalgeirsdóttir, Finnur Pálsson, Þorsteinn Þorsteinsson, Joaquín M.C. Belart, Helgi Björnsson, Eyjólfur Magnússon, Louise Steffensen Schmidt, Hrafnhildur Hannesdóttir, Tómas Jóhannesson, Oddur Sigurðsson, Bergur Einarsson, and Andri Gunnarsson: Icelandic glaciers; the recent mass balance and evolution through 20thand 21st century. [w:] EGU General Assembly 2019 [on-line]. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g h Björnsson 2016 ↓.
  7. ↑ a b c Hofsjökull, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2020-04-29] (ang.).
  8. ↑ a b c d Th. Thorsteinsson, O. Sigurdsson, T. Jóhannesson, G. Larsen, H. Oerter: Climate Records from Temperate Ice Caps in Iceland: Pilot Studies on Hofsjökull. [w:] ACIA International Symposium on Climate Change in the Arctic Reykjavik, Iceland, 9-12 November 2004 [on-line]. 2004. [dostęp 2020-04-29]. (ang.).
  9. ↑ Svava Guðjónsdóttir (ed.): Statistical Yearbook of Iceland 2015. Statistics Iceland, s. 416. ISBN 978-9979-770-55-8. [dostęp 2020-04-29].
  10. ↑ a b Hofsjökull. [w:] Global Volcanism Program [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-27]. (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Lodowce Islandii