Golcowate

Golcowate
Heterocephalidae
Landry, 1957[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – golec piaskowy (Heterocephalus glaber)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

(bez rangi) incertae sedis
Rodzina

golcowate

Typ nomenklatoryczny

Rodzina: Heterocephalus Rüppell, 1842
Rodzaj: Heterocephalus glaber Rüppell, 1842

Synonimy

Rodziny:

Rodzaju:

Rodzaje i gatunki

Heterocephalus Rüppell, 1842[4] – golec
5 gatunków (w tym 4 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies

Golcowate[5], golce[6] (Heterocephalidae) – monotypowa rodzina ssaków z podrzędu jeżozwierzowców (Hystricomorpha) w obrębie rzędu gryzoni (Rodentia).

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje jeden żyjący współcześnie gatunek występujący we wschodniej Afryce[7][8][9].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 70–110 mm, długość ogona 30–50 mm; masa ciała 15–70 g (przeważnie 30–35 g)[9][10].

Systematyka

Przez długi czas Heterocephalidae były zaliczane do Bathyergidae w randze podrodziny ze względu na wiele cech wspólnych[11]. Wraz z pierwszymi badaniami genetycznymi obu tych grup uznano, że Heterocephalidae są jedynie w niewielkim stopniu spokrewnione z Bathyergidae, a różne systemy genetyczne potwierdzają odległe pochodzenie tych zwierząt[11]. Najnowsze szacunki wskazują, że rozejście obu tych taksonów nastąpiło w późnym wczesnym oligocenie (około 32 miliony lat temu)[11]. W tym czasie współczesne grupy gryzoni z obrębu Caviomorpha (kawie, jeżozwierze, szynszyle i kolczaki) dopiero zaczynały się różnicować w Ameryce Południowej, a wspólny przodek małp człekokształtnych i pozostałych małp w dalszym ciągu przemierzał Afrykę Wschodnią[11]. Obie linie (golce i kretoszczury) są reprezentowane w mioceńskim zapisie kopalnym w Afryce Wschodniej[11]. Podczas długiej izolacji od innych linii gryzoni, golce wykształciły wiele unikatowych cech pochodnych, które uzasadniają umieszczenie ich w odrębnej rodzinie[11].

Rodzaj zdefiniował w 1842 roku niemiecki przyrodnik Eduard Rüppell na łamach Museum Senckenbergianum[4]. Na gatunek typowy Rüppell wyznaczył (oznaczenie monotypowe) golca piaskowego (H. glaber).

Etymologia

  • Heterocephalus: gr. ἑτερος heteros ‘różny, inny’; -κεφαλος -kephalos ‘-głowy’, od κεφαλη kephalē ‘głowa’[12].
  • Fornarina: La Fornarina, obraz włoskiego malarza i architekta renesansowego Rafaela Santiego[3]. Typ nomenklatoryczny (oznaczenie monotypowe): Heterocephalus phillipsi O. Thomas, 1885 (= Heterocephalus glaber Rüppell, 1842).

Podział systematyczny

Do rodzaju należy jeden rodzaj golec[6] (Heterocephalus) z jednym występującym współcześnie gatunkiem[13][10][7][6]:

Opisano również gatunki wymarłe na terenie Afryki[14]:

Przypisy

  1. ↑ a b S.O. Landry. The Interrelationships of the New and Old World Hystricomorph Rodents. „University of California publications in zoology”. 56 (1), s. 74, 1957. (ang.). 
  2. ↑ B.D. Patterson & N.S. Upham. A newly recognized family from the Horn of Africa, the Heterocephalidae (Rodentia: Ctenohystrica). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 172 (4), s. 948, 2014. DOI: 10.1111/zoj.12201. (ang.). 
  3. ↑ a b O. Thomas. Exhibition of, and remarks upon, a specimen of the rodent Fornarina (gen. nov.) phillipsi and description of Heterocephalus ansorgei (sp. nov). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1903 (2), s. 336, 1903. (ang.). 
  4. ↑ a b W.P.E.S. Rüppell. Säugethiere aus der Ordnung der Nager, beobaclitet im nordöstlichen Africa. „Museum Senckenbergianum: Abhandlungen aus dem Gebiete der beschreibenden Naturgeschicht”. 3 (2), s. 99, 1845. (niem.). 
  5. ↑ P. Popiel & L. Rychlik. Zróżnicowanie sposobów porozumiewania się ssaków. „Kosmos”. 71 (2), s. 61, 2022. DOI: 10.36921/kos.2022_2845. (pol.). 
  6. ↑ a b c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 286. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 544. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Heterocephalus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-03-11].
  9. ↑ a b Patterson 2016 ↓, s. 351.
  10. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 351. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  11. ↑ a b c d e f Patterson 2016 ↓, s. 342.
  12. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 322, 1904. (ang.). 
  13. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-14]. (ang.).
  14. ↑ J.S. Zijlstra, Heterocephalus Rüppell, 1842, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-14] (ang.).
  15. ↑ H.B. Wesselman: The Omo micromammals. Systematics and paleoecology of early man sites from Ethiopia. W: M.K. Hecht & F.S. Szalay (redaktorzy): Contributions to Vertebrate Evolution. Cz. 7. Basel: Karger, 1984, s. 1–219. ISBN 978-3-8055-3935-7. (ang.).
  16. ↑ Ch. Denys. A new species of bathyergid rodent from Olduvai Bed I (Tanzania, Lower Pleistocene). „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie. Monatshefte”. 5, s. 258, 1989. (ang.). 
  17. ↑ Ch. Denys: Rodents. W: Paleontology and Geology of Laetoli: Human Evolution in Context. T. Harrison (red.). Cham: Springer, 2011, s. 41. ISBN 978-90-481-9956-3. (ang.).
  18. ↑ W.O. Dietrich. Ältestquartäre Säugetiere aus der südlichen Serengeti, Deutsch-Ostafrika. „Palaeontographica”. Abteilung A. 94 (3–6), s. 43–133, 1942. (niem.). 

Bibliografia