Giuseppe Alessandro Furietti

Kardynał prezbiter
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	23 stycznia 1684 Bergamo
Data i miejsce śmierci	14 stycznia 1764 Rzym
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	1705
Kreacja kardynalska	24 września 1759 Klemens XIII
Kościół tytularny	Ss. Quirico e Giulitta
Multimedia w Wikimedia Commons

Giuseppe Alessandro Furietti (ur. Bergamo, 23 stycznia 1684, zm. w Rzymie, 14 stycznia 1764) – kardynał, literat, archeolog, antykwariusz, kolekcjoner i erudyta włoski.

Jego rodzicami byli Giovanni i Caterina Terzi, oboje z patrycjuszowskich rodzin Bergamo. Najpierw uczył się w rodzinnym mieście, a następnie studiował retorykę i filozofię w Collegio Elvetico w Mediolanie oraz teologię i matematykę w Almo Collegio Borromeo w Pawii, a następnie prawo kanoniczne w Uniwersytecie w Pawii, doktoryzując się in utroque iure ok. 1705. W tym samym roku został wyświęcony na kapłana w Bergamo. W 1709 przeniósł się do Rzymu, mając nadzieję wejść do gremiów Kurii Rzymskiej. Zyskał sławę jako prawnik i dyplomata. W 1722 został mianowany referendarzem Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej, w 1743 został sekretarzem Kongregacji Soboru, a w 1759 otrzymał purpurę kardynalską.

Jego zainteresowania szły jednak także w stronę zagadnień humanistycznych i archeologii. W 1710 został przyjęty do Akademii Arkadii pod nazwiskiem Entesto Calameo. Napisał biografie humanisty Gasparino Barzizza^[1], jego syna Guiniforte Barzizza^[2] i poety Publio Fontana^[3]. Rozpoczął opracowywanie listów Maurizio Cattaneo, humanisty i nauczyciela Torquato Tasso, ale nie zdołał go dokończyć. Zebrany przez niego materiał został wykorzystany przez jego sekretarza Piero Antonio Serassi w dziele z 1759 – Vita di Torquato Tasso^[4].

Jako archeolog zajmował się szczególnie Willą Hadriana w Tivoli, prowadząc z własnych środków wykopaliska, podczas których w 1736 odnalazł dwie nadzwyczajne marmurowe rzeźby centaurów, dzieło artystów greckich, a w 1738 słynną mozaikę gołębi. To ostatnie znalezisko zachęciło go do studiowania sztuki mozaiki. Efektem tych studiów było jego najważniejsze dzieło – traktat De musivis^[5]. Stawiano sobie pytanie, dlaczego Benedykt XIV nie dał mu purpury kardynalskiej. Hipoteza przytaczana przez Gaetano Moroniego, że stało się tak, gdyż Furietti odmówił przekazania Muzeom Kapitolińskim posągów centaurów, wydaje się nieuzasadniona^[6]. Chodziło tu raczej o motywy polityczne.

• Giovanni Battista Gallizioli, Memorie per servire alla storia della vita degli studi e degli scritti del cardinale Giuseppe Alessandro Furietti raccolte da Giovambattista Gallizioli del S.R.I. conte e cavaliere, Lucca : a spese di Francesco Locatelli, 1790.
• Gaetano Moroni, "FURIETTI Giuseppe Alessandro, Cardinale", w: Dizionario di erudizione storico-ecclesiastica, Venezia : Tipografia Emiliana, 1844, Vol. XXVI, s. 75-77 (on-line)
• G. Fagioli Vercellone, Furietti, Giuseppe Alessandro, w: Dizionario biografico degli Italiani, Vol. L (on-line)
• Ivano Sonzogni, Una Biblioteca per i bergamaschi di gran talento, il cardinale Furietti e la fondazione della Civica, "Bergomum", Bollettino della Civica Biblioteca, n. 2, 1994, s.5-46.
• Ivano Sonzogni, Il carteggio Alessandro Furietti – Pierantonio Serassi. Momenti dell'erudizione bergamasca a metà Settecento, "Bergomum", Bollettino della Civica Biblioteca, n. 2, 1996, ps. 91-188.