Bułgaria cechuje się urozmaiconą rzeźbą terenu. W jej krajobrazie przeważają obszary górzyste, które zajmują 60% powierzchni kraju. 9,3 % powierzchni kraju zajmują góry powyżej 1000 m n.p.m., a 4 % - góry powyżej 1500 m n.p.m.[1] Charakterystyczny jest pasowy, równoleżnikowy układ jednostek orograficznych. Średnia wysokość nad poziomem morza wynosi 470 m.
Na północy Bułgarii rozciąga się Równina Naddunajska, która nazywana jest także Niziną Naddunajską. Jej obszar ku wschodowi i południu przechodzi w obszary wyżynne: Łudogorie i Dobrudżę. Równina Naddunajska zbudowana jest ze skał fliszowych, jej wierzchnią warstwę budują piaski, gliny i żwiry. Na południe od Niziny Naddunajskiej rozciąga się Wyżyna Północnobułgarska, która łagodnie podnosi się i przechodzi w łańcuch Bałkanów (Stara Płanina). Bałkany tworzą główny trzon orograficzny, który jest formacją wieku alpejskiego. Na terytorium Bułgarii znajdują się trzy części Bałkanów. Bałkany Zachodnie zbudowane są w zachodniej części z porfirów, andezytów i łupków, a na wschodzie głównie z wapieni. Bałkany Środkowe zbudowane są z łupków krystalicznych i wapieni. Tam też wznosi się najwyższy szczyt Bałkanów – Botew o wysokości 2376 m n.p.m. Bałkany Wschodnie stanowią najniższą część bułgarskich Bałkanów. Obszar ten tworzą rozmaite skały fliszowe. Od strony południowej Bałkany opadają stromo i przechodzą w rozległe obniżenie tektoniczne. W obrębie owego obniżenia można wyróżnić trzy regiony – pasy: kotliny północne, średnio wysokie góry Srednej Gory zbudowane głównie ze skał metamorficznych i kotliny południowe, gdzie znajduje się rozległa Nizina Górnotracka, pokryta osadami rzecznymi. Nizinę tę od zachodu i południa otaczają Rodopy, zbudowane ze starych skał krystalicznych, w skład których wchodzą głównie granity. Na zachód od Rodopów (południowo-zachodnia część kraju) wznoszą się najwyższe w Bułgarii, zwarte masywy Riły i Pirynu. Najwyższym szczytem kraju jest wnosząca się we wschodniej Rile Musała o wysokości 2925 m n.p.m.[1] W wyższych partiach gór występuje rzeźba polodowcowa z dobrze ukształtowanymi kotłami lodowcowymi i rozległymi systemami morenowymi oraz licznymi jeziorami. W rejonie zachodniej granicy kraju wznosi się kilka zrębowych masywów, których najwyższym szczytem jest Osogowska Płanina o wysokości 2252 m n.p.m.
Największe góry w Bułgarii:
Na 23% powierzchni kraju występują skały węglanowe. W nich natomiast znajdują się jaskinie, łącznie jest ich około 5,5 tysiąca. Najgłębsza z nich, Rajčowa Dupka, ma 387 m. 62 jaskinie mają ponad kilometr długości, z czego najdłuższa jest Duhlata (17,6 km), znajdująca się w masywie Witoszy[2].
Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi od -6 °C (w terenach górskich) do 6 °C (południowa część wybrzeża)[4], w lipcu odpowiednio od 13 °C (Czarny Wierch), 33 °C (Rodopy)[4] Dużą rolę odgrywają bariery orograficzne.
Opady
Średnia suma roczna opadów od 450 mm na północy, do 1200 mm w terenach górskich. Nad morzem opady wynoszą od 400 do 600 mm rocznie. Zasadniczo opady występują głównie w okresie zimowym, wraz z nastaniem lata deszcze zanikają, szczególnie na południu kraju i nad morzem. W okresie letnim występują okresy suszy trwającej średnio dwa do trzech miesięcy.
Zachmurzenie
Zachmurzenie na terenie Bułgarii jest większe niż w pozostałych państwach bałkańskich. W rejonie Sofii mgły zalegają średnio przez 11 dni w miesiącu. Najmniejsze nasłonecznienie notowane jest w grudniu[3].
Stara Płanina dzieli Bułgarię na zlewiskaMorza Czarnego i Morza Egejskiego. W zlewisku czarnomorskim najdłuższą rzeką jest Dunaj (długość 471 km w granicach Bułgarii), który jest rzeką graniczną z Rumunią, wraz z dopływami: Łom, Ogosta, Iskyr (jest najdłuższą rzeką Bułgarii płynącą w całości w jej granicach), Osym, Jantra. Ponadto największe rzeki zlewiska Morza Egejskiego to Marica z Tundżą i Ardą, Kamczija, Struma oraz Mesta. Rzeki wyzyskiwane są głównie do nawadniania i produkcji energii elektrycznej. Jeziora są nieliczne i niewielkie, największe, typu lagunowego, występują głównie wzdłuż wybrzeża. W górach Piryn i Riła znajduje się około 260 jezior pochodzenia polodowcowego. W Starej Płaninie znajduje się największy wodospad w Bułgarii i zarazem największy w całych Bałkanach – Rajsko Pryskało.
Gleby
Gleby Bułgarii są bardzo urodzajne. 30% powierzchni kraju zajmują czarnoziemy, a 29% gleby kasztanowe, kolejne 29% to szare i brunatne gleby leśne, 7% powierzchni kraju to gleby aluwialne, zaś resztę powierzchni kraju zajmują gleby bagienne i górskie. Najbardziej urodzajna jest Nizina Naddunajska, gdzie właśnie tam występują czarnoziemy leżące na lessach. Lepsze gleby znajdują się również w południowej części kraju jednakże w dolinie Tundzhy występują gleby słone (sołońca i sołonczaki)[5]
Lasy pokrywają ok. 35% powierzchni kraju, do wysokości 700–1000 m występują głównie lasy dębowe, do 1 700–1 800 m – lasy bukowe i bukowo-jodłowe, w najwyższych piętrach gór do 2 000–2 300 m – lasy świerkowe, kosodrzewina i hale górskie. Na obszarach wyżynnych i nizinnych – zarośla krzewów zrzucających liście na zimę oraz zbiorowiska roślinności stepowej w rejonie Dobrudży.
↑ abAleksy Siemionow: Góry Bułgarii [w:] "Wierchy" R. 28 (1959), Kraków 1960, s. 175-195
↑ abBułgaria. W: wielu autorów: Wielki Encyklopedyczny Atlas Świata. T. 2. Europa Południowa. Polskie Wydawnictwo Naukowe, 2006, s. 86-95. ISBN 978-83-0114917-8.
.svg)