Gambit królowej (ang. The Queen’s Gambit) – amerykański siedmioodcinkowy miniserial stworzony przez Scotta Franka i Allana Scotta, oparty na powieści pod tym samym tytułem z 1983, autorstwa Waltera Tevisa[1]. Wszystkie odcinki serialu udostępniono 23 października 2020 na platformie Netflix[2].
Tytuł
Oryginalny tytuł książki i serialu nawiązuje wprost do jednego z otwarć szachowych, Queen’s Gambit, zwanego w Polsce gambitem hetmańskim, bowiem oficjalna nazwa figury od której pochodzi ta nazwa to hetman ("królowa" jest określeniem potocznym).
Sam termin gambit oznacza zaś otwarcie szachowe, w którym gracz poświęca jedną lub kilka bierek, w zamian za uzyskanie lepszej pozycji.
Fabuła
Akcja serialu rozgrywa się w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku, przedstawiając fikcyjną historię cudownego dziecka – Amerykanki Elizabeth „Beth” Harmon, która zmagając się z przeszłością i nałogami, pragnie zostać najlepszą szachistką świata.
Obsada
Role pierwszoplanowe
Role drugoplanowe
Odcinki
| Nr
|
Tytuł
|
Tytuł polski
|
Reżyseria
|
Scenariusz
|
Premiera
(Netflix)
|
| 1 |
Openings | Debiuty | Scott Frank | Scott Frank, Allan Scott | 23 października 2020 |
|
Beth Harmon, mieszkająca od 9. roku życia w sierocińcu w Lexington w stanie Kentucky odkrywa, że ma niesamowity talent do szachów – i że uzależniła się od podawanych dzieciom pigułek na uspokojenie. |
| 2 |
Exchanges | Strata jakości | Scott Frank | Scott Frank, Allan Scott | 23 października 2020 |
|
Nastoletnia Beth przyzwyczaja się do podmiejskiego życia, bada zachowanie rówieśników i opracowuje plan przystąpienia do turnieju szachowego. |
| 3 |
Doubled Pawns | Zdublowane piony | Scott Frank | Scott Frank, Allan Scott | 23 października 2020 |
|
Po turnieju w Cincinnati Beth oraz jej przybrana matka, Alma, wpadają w wir podróży i relacji prasowych. Beth przymierza się do startu w U.S. Open w Las Vegas. |
| 4 |
Middle Game | Gra środkowa | Scott Frank | Scott Frank, Allan Scott | 23 października 2020 |
|
Lekcje języka rosyjskiego otwierają przed Beth świat szachowej „śmietanki”. W Meksyku Beth poznaje arcymistrza Wasilija Borgowa. Alma nawiązuje romans z korespondencyjnym znajomym. |
| 5 |
Fork | Podwójne uderzenie | Scott Frank | Scott Frank, Allan Scott | 23 października 2020 |
|
Po powrocie do domu w Kentucky, Beth spotyka byłego przeciwnika, który proponuje, że przygotuje ją do Mistrzostw Stanów Zjednoczonych. |
| 6 |
Adjournment | Partie odłożone | Scott Frank | Scott Frank, Allan Scott | 23 października 2020 |
|
Po szkoleniu z Bennym w Nowym Jorku, Beth jedzie do Paryża na rewanżową rozgrywkę z Borgowem. Jednak szalona noc wpędza ją w autodestrukcyjną spiralę. |
| 7 |
End Game | Gra końcowa | Scott Frank | Scott Frank, Allan Scott | 23 października 2020 |
|
Wizyta koleżanki z sierocińca zmusza Beth do rozliczeń z przeszłością i przemyślenia priorytetów – podczas gdy najważniejszy mecz w jej życiu zbliża się wielkimi krokami. Szachistka wylatuje do Moskwy na największy światowy turniej arcymistrzów. |
Produkcja
Okres zdjęciowy trwał od 26 sierpnia do 18 grudnia 2019; zdjęcia prowadzono w następujących miejscach:
- Cambridge w Kanadzie (26 sierpnia 2019)[3];
- Berlin (od 3 września 2019 do 18 grudnia 2019): Ratusz w Schönebergu, Ratusz w Spandau, ulica Karl-Marx-Allee, Kino International, Ogród Zoologiczny, Friedrichstadt-Palast, Haubentaucher, Forum Roberta Kocha, Palais am Funkturm, Humana Second Hand, Dahlem Komplex, Bode Museum, CCC Studios, Villa Delvenakiotis, Cafe Grosz, Restauracja Zenner, Rias Bar[3].
Odbiór
Serial spotkał się z dobrą reakcją krytyków. W agregatorze recenzji Rotten Tomatoes 96% ze 102 recenzji uznano za pozytywne, a średnia ocen wystawionych na ich podstawie wyniosła 7,9 na 10[4]. Z kolei w agregatorze Metacritic średnia ważona ocen z 28 recenzji wyniosła 79 punktów na 100[5].
Serial zdobył 52 nagrody, w tym 11 Primetime Emmy[6].
Nona Gaprindaszwili pozwała Netflix za padające w serialu nieprawdziwe stwierdzenie, iż do 1968 roku nigdy nie grała ona z mężczyznami. Gruzińska arcymistrzyni szachowa uznała tę uwagę za seksistowską i umniejszającą jej dokonania. Sąd w dwóch instancjach przyznał rację Gaprindaszwili. Ostatecznie we wrześniu 2022 pomiędzy stronami sporu doszło do ugody, której szczegółów nie ujawniono[7].
Kanadyjsko-amerykańska szachistka Alexandra Botez bywa porównywana przez media do bohaterki serialu, Beth Harmon[8].
Przypisy
Linki zewnętrzne
