Franciszek Walicki urodził się 20 lipca 1920 r. w Łodzi jako jedyne dziecko inżyniera geodety Franciszka Walickiego (1874–1964) i jego żony Felicji, pochodzących z Wilna uciekinierów wojennych. Do Wilna wrócił wraz z całą rodziną w 1922 r. i mieszkał tam aż do przymusowego wysiedlenia Polaków w kwietniu 1945 r. Rodzina Walickich posiadała m.in. dom na rogu ulic Montwiłłowskiej i Pańskiej w śródmieściu Wilna oraz dworek na Łosiówce. W Wilnie Franciszek junior uczęszczał do przedszkola z językiem francuskim oraz do Gimnazjum oo. Jezuitów. Opuścił je z niską lokatą przed zakończeniem roku szkolnego 1934/1935. Jesienią 1935 r. zaczął chodzić do liceum będącego częścią Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich w Rydzynie k. Leszna. Uzyskiwał dobre wyniki w nauce oraz w sporcie, trenował m.in. koszykówkę i lekką atletykę. Jesienią 1938 r., po ukończeniu liceum, został przyjęty do Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni. 15 września 1938 r. wypłynął w rejs na statku Dar Pomorza przez Maroko, Wyspy Kanaryjskie i Wyspy Zielonego Przylądka na Martynikę, do Portoryko, Kolumbii, na Jamajkę i Kubę. Poznał legendarnego kpt. Karola Olgierda Borchardta i doktora Wacława Korabiewicza. Do Gdyni wrócił w kwietniu 1939 r.[1]
Lata wojny
W pierwszych miesiącach wojny Franciszek Walicki znalazł się w Wilnie, gdzie m.in. zetknął się z Leopoldem Tyrmandem. 17 czerwca 1941 r. zawarł związek małżeński z Brojną (Bronisławą) Lewin. Po wejściu wojsk niemieckich oboje zostali zmuszeni do zamieszkania w getcie. Wkrótce udało im się uciec z Wilna. W marcu 1942 r. znaleźli się w Warszawie, a w czerwcu w Zakopanem, skąd udali się do Bukowiny Tatrzańskiej i Czarnego Dunajca. Tam Walicki został zatrzymany i skierowany do pracy przymusowej, z której również uciekł. Ukrywał się do końca wojny. Stracił kontakt z żoną i w 1946 r. ich małżeństwo zostało rozwiązane.
Jesienią 1946 r. poznał Czesławę Kasztelan z Poznania (zm. 14 maja 2015), z którą ożenił się w 1947 r. Rok później urodziło się ich jedyne dziecko – córka Iwona, zam. Artwich (zm. 4 maja 2014).
W połowie lat 50. zainteresował się jazzem. Był członkiem Komitetów Honorowych pierwszych dwóch Festiwali Muzyki Jazzowej, które odbyły się w Sopocie w 1956 i 1957 r. Działał w gdańskim Jazz-Clubie, istniejącym w latach 1957–1961. Organizował też prelekcje nt. muzyki rockandrollowej. Na początku 1959 r. zaopiekował się gdańskim zespołem Rythm and Blues, który 24 marca 1959 r. w Gdańsku w klubie Rudy Kot dał pierwszy w Polsce koncert rock and rolla.
Po odgórnym rozwiązaniu grupy Rhythm and Blues, która dała ostatni koncert 27 października 1959 r. w Gdańsku, Franciszek Walicki powołał zespół Czerwono-Czarni, który zadebiutował 23 lipca 1960 r. w sali klubu Żak w Gdańsku, i opiekował się nim do września 1961 r. Dla jego muzyki i brzmienia stworzył określenie „big-beat”, spolszczone na „muzyka mocnego uderzenia”. 2 lipca 1961 r. jego występ zainaugurował działalność klubu Non Stop w Sopocie, który również był pomysłem Walickiego. Klub zapoczątkował akcję poszukiwania młodych talentów w polskiej muzyce rozrywkowej.
Na początku 1968 r. Franciszek Walicki zetknął się z Tadeuszem Nalepą i jego zespołem Breakout, który nakłonił do unowocześnienia brzmienia. Od połowy 1968 r. do listopada przebywał z zespołem w Holandii. Doradzał grupie przy nagraniach pierwszych dwóch płyt, do których napisał też kilka tekstów. Z Breakoutem współpracował do 1970 r.
W marcu 1971 r. w Siemianowicach Śląskich Franciszek Walicki zetknął się z Józefem Skrzekiem i muzykami SBB, którym później pomógł w karierze krajowej i zagranicznej. Wymyślił dewizę zespołu: „Szukaj, Burz, Buduj”. Towarzyszył grupie na tournée po Niemczech w 1974 r. Napisał tekst utworu Odlot z pierwszej płyty grupy.
W połowie lat 80. udało mu się zgromadzić większość gwiazd polskiego mocnego uderzenia i muzyki rozrywkowej lat 60. i 70. na koncertach z cyklu Old Rock Meeting. Pierwszy odbył się w Operze Leśnej w Sopocie 11 i 12 lipca 1986 r. i pociągnął za sobą wielkie tournée dawnych gwiazd po kraju, zakończone dwoma koncertami 11 i 12 lipca 1987 r. również w Operze Leśnej w Sopocie. Nagrania z Sopotu ukazały się na płytach Old Rock Meeting A.D. 1986 i Old Rock Meeting. Czy nas jeszcze pamiętasz? oraz były prezentowane w telewizji.
Na emeryturze
Grób Franciszka Walickiego na cmentarzu Witomińskim
Na początku 1995 r. firma Video Studio Gdańsk przygotowała film o Franciszku Walickim I nie żałuj tego w opracowaniu Wojciecha Fułka i Pawła Chmielewskiego, emitowany w lipcu 1995 r. w Programie 2 TVP. Równocześnie wydawnictwo T.R.Z. Wojciecha Trzcińskiego opublikowało wspomnienia „ojca chrzestnego polskiego rocka” Szukaj Burz Buduj. Wznowiono je w 2002 r.
Na jego dorobek składa się także ponad 2000 publikacji na temat muzyki i kultury (głównie młodzieżowej), wiele tysięcy artykułów prasowych, wspomnień i listów do redakcji licznych czasopism.
Do przełomu tysiącleci Walicki uczestniczył w imprezach muzycznych i sportowych, m.in. w meczach koszykówki. 7 czerwca 2004 roku Franciszek Walicki otworzył wystawę swojej kolekcji, w której znalazły się m.in. plakaty, zdjęcia, artykuły prasowe, wzmacniacz koncertowy o mocy 15 watów, perkusja Czerwonych Gitar, gitara Krzysztofa Klenczona, stroje sceniczne Wojciecha Kordy i Ady Rusowicz, buty i harmonijki ustne Tadeusza Nalepy, gramofon „Bambino” i płyty pocztówkowe, radio „Sonata”, wzmacniacz muzyczny z lat 60. Wystawa ta stała się początkiem Muzeum Polskiego Rocka, mieszczącego się w budynku klubu Rudy Kot w Gdańsku. W czerwcu 2000 r. wziął udział w sympozjum Rock i polityka, zorganizowanym przez Nadbałtyckie Centrum Kultury w Gdańsku. Z powodu stanu zdrowia i wieku ograniczył życie towarzyskie i kulturalne. Mieszkał z żoną w centrum Gdyni przy ul. Władysława IV.
W 2012 r. Franciszek Walicki, w ciągu trzech miesięcy, napisał książkę „Epitafium na śmierć rock’n’rolla” wydaną przez Fundację Sopockie Korzenie[6].
W 2019 r. uhonorowano Franciszka Walickiego pamiątkową tablicą, umieszczoną na frontonie domu w którym się urodził, w Łodzi przy ul. Kilińskiego 107[3].
Nagroda ZAiKS – za wystawę Gdynia – rock’n’roll – Niemen
2009 – Laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury[10]
Uwagi
↑Encyklopedia PWN podaje błędny rok urodzenia Walickiego – 1921[2].
Przypisy
↑ abcdMosty nad rzeką wspomnień, [w:] FranciszekF.WalickiFranciszekF., Szukaj, burz, buduj, wyd. I, autobiografia, Warszawa: Wydawnictwo T.R.Z. Wojciech Trzciński, 1995, s. 13, ISBN 83-86432-01-2.
