19 lipca 1941 został zaliczony w Poczet Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari i otrzymał oznaki Krzyża Srebrnego tego orderu[8]. 21 lipca 1941 w miejscowości Douglas w Szkocji został odznaczony przez generała Władysława Sikorskiego Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari[9].
Jego oddział stacjonował też w St Andrews. Potem pełnił służbę w 1 kompanii przeciwpancernej 1 Brygady Strzelców. Awansował na podporucznika[9]. Jako cichociemny miał być dwukrotnie zostać zrzucony na teren okupowany, do czego nie doszło. Później służył w Marynarce Wojennej i w jednostce spadochroniarzy w Szkocji[5][9]. W Anglii działał w Związku Pomorskim, w 1945 napisał broszurę Pomorska myśl polityczna[5].
Lata stalinowskie
1 czerwca 1946 wrócił do Polski i zamieszkał w Gdyni[2]. W 1947 ożenił się z Zofią Janiszewską (1925–1985)[10][11]. 30 czerwca 1947 w Sądzie Grodzkim w Toruniu uzyskał błyskawicznie sprostowanie metryki urodzenia powołując się na brzmienie nazwiska dziadka, które zostało zniemczone podczas zaboru pruskiego[12]. W 1949 otrzymał dyplom Wyższego Studium Administracyjno-Gospodarczego przy Wyższej Szkole Handlu Morskiego w Gdyni z siedzibą w Sopocie[2][13]. W 1951 zamieszkał w Gdańsku przy ul. Długiej[13][14]. W tym samym roku ukończył studia z nauk politycznych i administracji na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego[13]. Związał się z wybrzeżową prasą – od w latach 1946–1953 pisał w „Dzienniku Bałtyckim”, a w latach 1953–1954 w tygodniku „Rybak Morski”[15]. Z „Rybaka Morskiego” został zwolniony z przyczyn politycznych[14]. W 1952 ukazała się jego pierwsza powieść Kuter na strądzie, napisana w estetyce socrealistycznej, do której pisarz nabrał potem dystansu[16][14][17].
W 1953 doczekał się córki Sławiny, po mężu Kosmulskiej[11][13]. Od końca lipca 1953 działał w Związku Literatów Polskich[18]. Z powodu wojennej przeszłości nie zdobył jednak pełnego zaufania ówczesnych władz i został odsunięty od pracy[19]. W latach 1954–1956 był kierownikiem Teatru „Miniatura” w Gdańsku[8]. W 1956 wystawił w nim jedną bajkę dla dzieci, a trzy lata później następną[20]. W latach 1956–1957 był krótko zastępcą redaktora naczelnego tygodnika „Ziemia i Morze”. Został zwolniony ze względów politycznych[19].
Po Październiku ’56
Targ Rybny w Gdańsku – miejsce, w którym mieszkał i tworzył Lech BądkowskiTablica upamiętniająca Lecha Bądkowskiego
Z czasem z coraz większą krytyką odnosił się wobec systemu rządów w Polsce Ludowe. W 1968, wraz z pisarzami Różą Ostrowską i Franciszkiem Fenikowskim, oficjalnie zaprotestował wobec wydarzeń marcowych[27]. W 1976 sprzeciwił się wobec zmianom w konstytucji Polski Ludowej. W latach 1979–1980 publikował w czasopismach wydawanych w drugim obiegu. Opowiadał się za przeprowadzeń reform społecznych i politycznych, opracowywał niezależne programy, mające na celu zbudowanie niezależnych od władz struktur społecznych i politycznych oraz doprowadzenie społeczeństwa do większej aktywności[28]. Był obserwowany przez Służbę Bezpieczeństwa, w aktach otrzymał pseudonim Inspirator[8].
Lata osiemdziesiąte XX wieku
W sierpniu 1980 Lech Bądkowski jako przedstawiciel literatów Wybrzeża poparł strajkujących stoczniowców[29]. Był on pierwszym intelektualistą, który wsparł protestujących[30]. Pomimo ciężkiej choroby od 21 sierpnia 1980 był członkiem prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej, jego rzecznikiem prasowym, a także członkiem grupy negocjującej porozumienia gdańskie, w której odpowiadał za postanowienia dotyczące wolności słowa w Polsce (na taśmie filmowej zachował się fragment jego wystąpienia)[14][31][32]. Założył Klub Myśli Politycznej im. Konstytucji 3 Maja w Gdańsku. W 1980 został redaktorem rubryki „Samorządność”, która ukazywała się w „Dzienniku Bałtyckim”[31]. 1 sierpnia 1981 otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta GdańskaJerzego Młynarczykaza zasługi w upowszechnianiu kultury, sztuki i wiedzy o Gdańsku. 17 sierpnia 1981 otrzymał pełnomocnictwo Lecha Wałęsydo utworzenia i wydawania tygodnika na bazie rubryki Samorządność i pod tą samą nazwą. 11 września 1981 cenzura, czyli Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk, wydała zgodę na tę inicjatywę. Tygodnik Samorządność ukazał się w końcu listopada 1981[33] i zdążył wydać 3 numery[34]. Zawieszono go w stanie wojennym, choć oficjalnie Bądkowski był jego redaktorem naczelnym do końca 1982[31].
W 2021 został patronem X Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku[59].
31 sierpnia 2024, w 44. rocznicę podpisania porozumień sierpniowych, na skrzyżowaniu ulic Minogi i Świętojańskiej w Gdańsku odsłonięto pomnik przedstawiający siedzącego Lecha Bądkowskiego w fotelu. W jednej dłoni ma okulary, w drugiej książkę Pomorska myśl polityczna. W klapie marynarki umieszczono przypinkę z herbem Zrzeszenia Kujawsko-Pomorskiego[32]. Autorem pomnika jest Maciej Jagodziński-Jagenmeer[30].
↑Kolekcja „Lech Bądkowski” w Bałtyckiej Bibliotece Cyfrowej, „Dziennik Bałtycki” (73), dod. Trójmiasto, 2020, s. 16, ISSN1898-3103.
Bibliografia
TomaszT.BedyńskiTomaszT. i inni, Lech Bądkowski – znany i nieznany. Monografia bibliograficzna za lata 1941–2009, Gdańsk: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Josepha Conrada Korzeniowskiego w Gdańsku, 2010.
SławomirS.LewandowskiSławomirS., W Gdańsku odsłonięto pomnik Lecha Bądkowskiego, „Pomerania” (9 (589)), Zarząd Główny Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, 2024.
KazimierzK.PrzybyszewskiKazimierzK., Bądkowski Lech, [w:] KrzysztofK.Mikulski (red.), Toruński Słownik Biograficzny, t. 5, Towarzystwo Miłośników Torunia, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2007, ISSN1505-9316.
