PROFILPELAJAR.COM

Fort d’Andoy
	; Brama główna fortu
Państwo	Belgia
Lokalizacja	Rue de Limoy, 5101 Namur
Typ	duży fort pancerny
Data budowy	1888-1891
Data eksploatacji	1891-1941
Bitwy	Oblężenie Namur (1914); kampania belgijska
	Położenie na mapie Belgii Fort d’Andoy
	50°26′28″N 4°56′30″E/50,441111 4,941667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fort d’Andoy – duży, trójkątny fort pancerny, projektu gen. Brialmonta, będący częścią pierścienia fortów twierdzy Namur (fr. Region Fortifiee de Namur).

Fort położony na wzgórzu o wys. 220 m n.p.m., 6 km od centrum, z odległym o 4,1 km fortem de Dave broniący drogi do Jausse i kolei luksemburskiej, oraz doliny Mozeli na południe od miasta, a wspólnie z oddalonym o 5,95 km fortem de Maizaret – doliny Mozeli na wschód od Namur^[1]^[2].

Fort o narysie trójkąta prostokątnego, o załamanej linii koszar szyjowych, które tworzyły dwa półbastiony z parą dział 57 mm każdy do obrony tylnej fosy; jedno takie działo broniło bezpośrednio bramy fortu. Fosa, o stoku spłaszczonym i stromej, murowanej przeciwskarpie, broniona przez zdwojoną, dwupiętrową kaponierę rewersową (czyli umieszczoną w przeciwskarpie) umieszczoną przy zbiegu fos, po przeciwnej stronie fortu niż brama główna; ta kaponiera uzbrojona była w dwie pary armat kal. 57 mm. Do obrony bliskiej służyły ponadto 4 armaty tego samego kalibru, umieszczone w obrotowych, wysuwanych wieżach pancernych na masywnym bloku centralnego schronu^[1]^[3]^[4]; na bloku zamontowany był też silny reflektor w wysuwanej, pancernej kopule^[3]^[4].

Na dachu schronu centralnego znajdowały się także 5 kopuł dział obrony dalekiej: w centralnej części jedna wieża z parą armat 150 mm, w tylnej części dwie wieże z parą armatą 120 mm, do prowadzenia ognia bezpośredniego. Z przodu bloku znajdowały się dwie kopuły haubic 210 mm, do ognia pośredniego^[1]^[4]. Działa 150 mm M.1886 produkcji Kruppa, o długości lufy 3,8m i kącie podniesienia luf od -2° do +25°, miały zasięg 8,5 km. Wieża o średnicy 4,8m miała masę 224 ton i 25-osobową załogę (wraz z żołnierzami dostarczającymi amunicję z magazynów itp.)^[3]. Wieża dział 120 mm miała taką samą średnicę i załogę, ale była lżejsza (188 ton). Armaty M. 1889, o długości lufy 3 i kącie podniesienia od -3° do +25°, strzelały na 8 km. Haubica 210 mm M.1889 Kruppa, o lufie 2,5 m i kącie podniesienia od -5° do +35° (zasięg ognia pośredniego 6,9 km), umieszczona była w mniejszej (3,6 m) i lżejszej (100 ton) wieży o 13-osobowej załodze. Lekkie działa 57 mm M.1889 Nordenfeldta miały lufy 1,5 m, kąt podniesienia od -8° do +10°, zasięg 300 m, a ich kopuły o średnicy 2,1 m i wadze 34 ton obsługiwało 6 ludzi^[3].

Artyleria fortu była zgrupowana w 2. baterię artylerii fortecznej^[5].

Podczas niemieckiego ataku na miasto był jednym z pierwszych zaatakowanych: od 11 rano 21 Niemcy ostrzeliwali południowy sektor z dział 150 mm i 210 mm, od czego szczególnie cierpiała piechota w okopach między fortami fort d’Andoy i de Maizaret; ogień skierowany zarówno na forty, jak i na umocnienia polowe był bardzo celny. Oba forty odniosły poważne uszkodzenia: w d’Andoy potrzaskany beton unieruchomił wieżę dział 150 mm i jedną z wież 57 mm. Linie telefoniczne zostały zerwane i łączność utrzymywano dzięki improwizowanej służbie motocyklistów i rowerzystów^[6]. 22 sierpnia fort de Maizaret został zupełnie zrujnowany, a d’Andoy był pod ciężkim ogniem, ale jego działa odpowiadały: uciszyły jedną z nieprzyjacielskich baterii za Mont Sainte-Marie i ostrzelały Château de Mozet, gdzie znajdował się niemiecki sztab. Jednak pod wieczór, wobec uszkodzenia dwóch kopuł dział 57 mm, załoga fortu opuściła stanowiska na stoku i schroniła się w bloku centralnym^[7]. 23 sierpnia 1914 na skutek natarcia niemieckiego obrońcy cofnęli się, pozostawiając fort i sąsiadujący fort de Davedo ochrony tyłów. Fort był w złym stanie, mając nieczynną główną wieżę i trzy wieże obrony bliskiej, podobnie jak galerie w przeciwskarpie; ok. godz. 15 pękła bryła fortu, wentylacja i elektryczność zawiodły. Załoga jednak zdołała do wieczora naprawić komin wentylacyjny, przywrócić oświetlenie i obsadzić wciąż czynne trzy wieże artyleryjskie. Wieczorem niemiecka piechota pojęła próbę ataku, którą piechota forteczna odparła ogniem z ławek strzeleckich, przy wsparciu jedynej działającej wieży 57 mm. Następnego dnia ciężkie działa niemieckie ponownie rozpoczęły bombardowanie; 450 ciężkich granatów zrujnowało fort doszczętnie. Chcąc oszczędzić garnizon (360 ludzi) kpt. Nollet nie zdecydował się na wysadzenie magazynu, więc zniszczywszy resztę broni i sprzętu, poddał się o 12.15^[8]. Łącznie przeciwko fortowi wystrzelono 450 granatów 305 mm i aż 1400 kal. 210 mm^[9].

W okresie międzywojennym fort został zmodernizowany, wyremontowano uszkodzone lub zniszczone kopuły, wymieniono działa 57 na 75 mm, w kaponierach zainstalowano karabiny maszynowe^[10]. Fort otrzymał cztery wieże z haubicami 75 mm, jedną z dwoma działami 75 mm i dwie z karabinami maszynowymi i moździerzem, oraz wieżę wentylacyjno-obserwacyjną^[11]. W czasie inwazji na Belgię bronił się kilka dni, tracąc 5 zabitych, ale przed jego kapitulacją 23 maja straty atakujących fort Niemców wyniosły 280 żołnierzy^[12].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Poirier 1913 ↓, s. 242.
↑ Donnell 2007 ↓, s. 32.
↑ ^a ^b ^c ^d Donnell 2007 ↓, s. 16.
↑ ^a ^b ^c Kaufmann 2014 ↓, s. 87.
↑ Poirier 1913 ↓, s. 241.
↑ Bujac 1922 ↓, s. 1081.
↑ Bujac 1922 ↓, s. 1091–92.
↑ Col. Bujac. Namur. „Les archives de la grande guerre et de l’histoire contemporaine”. XV (40), s. 1667, 1687, 1922. (fr.).
↑ Denkschrift über die Ergebnisse der Beschießung der Festungen Lüttich Namur, Antwerpen und Maubeuge sowie des Forts Monviller im Jahre 1914, gedruckt Bilder mit Skizzen. Brussel: Buchdruckerei des Generalgouvernement Belgien, 1915, s. 12.
↑ Donnell 2007 ↓, s. 56.
↑ Kaufmann 2014 ↓, s. 133.
↑ Kaufmann 2014 ↓, s. 163.

Bibliografia

Jules Poirier: La Belgique devant une guerre franco-allemande. Paris: Imprimerie-librairie militaire universelle L. Fournier, 1913.
Clayton Donnell: The Forts of the Meuse in World War I. Oxford: Osprey Publishing, 2007. ISBN 978-1-84603-114-4. (ang.).
J. E. Kaufmann: The Forts and Fortifications of Europe 1815-1945 – the Neutral States. South Yorkshire: 2014. ISBN 978-1-4738-4053-9.
Col. Bujac. Namur. „Les archives de la grande guerre et de l’histoire contemporaine”. XIII (39), s. 1072–1119, 1922. (fr.).