Erich Georg Alexander Sebastien von Falkenhayn (ur. 11 września 1861 w Białochowie, zm. 8 kwietnia 1922 w Poczdamie) – pruski generał piechoty[1]. W latach 1914–1916 szef sztabu generalnego i naczelny dowódca armii niemieckiej[2]. Turecki marszałek armii[1]. Odznaczony orderem Pour le Mérite z Liściem Dębu.
Życiorys
W dniu 17 kwietnia 1880 roku został mianowany porucznikiem[1]. W tym samym roku ukończył Korpus kadetów[3]. Stacjonował w 91 Oldenburskim Pułku Piechoty. W 1890 roku został przydzielony do pruskiego sztabu generalnego[3]. W marcu 1893 roku otrzymał stopień kapitana. W latach 1896–1903 był instruktorem armii chińskiej oraz attaché wojskowym. Został awansowany do stopnia majora w marcu 1899 roku. Jednocześnie został mianowany szefem sztabu Sił Ekspedycyjnych odpowiedzialnych za wyzwolenie ambasad w Pekinie podczas powstania bokserów[4]. Od 1903 roku stacjonował w 92 Pułku Piechoty. Został awansowany do stopnia podpułkownika we wrześniu 1905 roku. Otrzymał stopień pułkownika w maju 1908 roku. Został mianowany szefem sekcji Wielkiego Sztabu Generalnego. W późniejszym okresie był oficerem sztabowym XV Korpusu Armii w Strasburgu. W dniu 22 kwietnia 1912 roku otrzymał stopień generała majora. Natomiast 7 lipca 1913 roku został mianowany ministrem wojny w stopniu generała porucznika[5]
We wrześniu 1914 roku Helmuth von Moltke został przez cesarza zdymisjonowany z funkcji szefa sztabu generalnego[6]. Wówczas Falkenhayna mianowano na to stanowisko[7].
W dniu 20 stycznia 1915 roku został odwołany ze stanowiska ministra wojny[5]. Uznając front zachodni za najważniejszy, nowy wódz naczelny podjął wkrótce kolejną próbę rozstrzygnięcia wojny na Zachodzie, usiłując odciąć Anglików i Francuzów od dostępu do morza („wyścig ku morzu”). Próba ta nie powiodła się, więc Falkenhayn przyjął strategię powstrzymywania przeciwnika na froncie zachodnim i prowadzenia aktywnych działań na innych frontach, głównie na wschodnim, przez co zamierzał zmusić Rosję do przyjęcia odrębnego pokoju. W 1915 przygotował zwycięskie ofensywy na froncie wschodnim oraz doprowadził do zajęcia Serbii. Znalazł się jednak w konflikcie z naczelnym dowództwem amii niemieckiej na froncie wschodnim – feldmarszałkiem Hindenburgiem i gen. Ludendorffem, ponieważ sprzeciwiał się skierowaniu całego wysiłku przeciw Rosji. Nie wierzył bowiem w możliwość odniesienia pełnego zwycięstwa nad tym państwem i obawiał się osłabienia frontu zachodniego. Oczekując na rozstrzygnięcie polityczne z Rosją, zdecydował się osłabić aliantów zachodnich: poprzez ataki okrętów podwodnych na żeglugę angielską oraz przez „wykrwawienie” armii francuskiej. Temu drugiemu celowi służyła rozpoczęta w lutym 1916 ofensywa pod Verdun. Plan ataku został opracowany przez generała[7].
Porażka tego planu, ofensywa Brusiłowa na wschodzie i przystąpienie do wojny Rumunii poderwały zaufanie do Falkenhayna jako naczelnego wodza. W sierpniu 1916 roku generał został zdymisjonowany przez cesarza[8]. Mianowano w zamian Hindenburga oraz Ludendorffa[3].
Falkenhayna mianowano dowódcą 9 Armii walczącej przeciwko Rumunii (wrzesień 1916 – czerwiec 1917) gdzie, wspólnie z Grupą gen. Augusta von Mackensena, odniósł znaczące sukcesy, pokonując armię rumuńską i zdobywając Bukareszt. Wiosną 1917 wyjechał do Turcji. Tam został wyznaczony na naczelnego dowódcę niemiecko-tureckiej Grupy Armii Yildirim(inne języki) w składzie: 6 i 7 Armii (47 tys. żołnierzy, 308 armat). W październiku w skład Grupy weszła 7 Armia turecka (dowódca: gen. Fevzi Pasza) i 8 Armia (dowódca do 2.XII.1917 gen. Friedrich Kress von Kressenstein(inne języki)), a w grudniu weszła 4 Armia turecka (dowódca: gen. Dżemal Pasza) po rozformowaniu grupy Wojsk „Syria”. Początkowo grupa wojsk Falkenhayna miała nacierać na opanowany przez Anglików Bagdad, jednak operacja nie doszła do skutku. W związku z operacją zaczepną wojsk brytyjskich w syryjsko-palestyńskim teatrze działań wojennych Grupę przerzucono na ten kierunek. W związku z niepowodzeniami w lutym 1918 został odwołany. W dniu 9 czerwca 1917 roku został mianowany marszałkiem polnym armii osmańskiej[5]
Po traktacie brzeskim Państw Centralnych z Rosją Sowiecką, kończącym działania wojenne na froncie wschodnim, dowodził od 5 marca 1918 niemiecką 10 Armią, zajmującą pozycje na białoruskim odcinku frontu wschodniego, z kwaterą dowódcy i sztabu w Grodnie. Oddziały Falkenhayna posuwały się z dotychczasowej linii frontu w kierunku Mińska, rozszerzając teren okupacyjny Ober-Ostu. Do 2 kwietnia wzięły do niewoli ok. 82 tys. żołnierzy rozsypującej się armii rosyjskiej, zdobyły ok. 800 tys. karabinów, ok. 10 tys. karabinów maszynowych, 3 mln pocisków i ok. 100 mln sztuk amunicji. Falkenhayn został wyznaczony na administratora wojennego białoruskiego obszaru Ober-Ostu. Odtworzył system administracji rosyjskiej na administrowanym terenie, walczył z partyzantką bolszewicką. Podpisany 11 listopada 1918 rozejm w Compiègne, kończący działania wojenne między Cesarstwem Niemieckim a Ententą unieważnił traktat brzeski, a Niemców zobowiązał do wycofania wojsk z okupowanych terenów Ober-Ostu. W związku z tymi postanowieniami, w listopadzie 1918 Falkenhayn rozpoczął ewakuację wojsk niemieckich z Białorusi (21.11 opuścił Połock, 22.11 – Rohaczów, 3.12 – Borysów, 10.12 – Mińsk). Do końca lutego 1919 wycofał wojska z całej Białorusi. Wojska niemieckie przekazywały opuszczane miejscowości Armii Czerwonej, pozostawiając znaczne ilości zapasów broni i materiału wojskowego. 28 lutego 1919 Falkenhayn zdał dowodzenie armią.
W 1919 roku przeszedł w stan spoczynku[8]. W tym samym roku przeprowadził się do rodzinnego pałacu[8]. W 1920 roku opublikował wspomnienia[2]
Posiadał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie[9].
Zmarł w 1922 roku z powodu niewydolności nerek[2]
Odznaczenia
Przypisy
- ↑ a b c David T.D.T. Zabecki David T.D.T., Germany at War: 400 Years of Military History, s. 405-406, ISBN 978-1-59884-981-3 (ang.).
- ↑ a b c Carl CavanaghC.C. Hodge Carl CavanaghC.C., Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914, s. 215, ISBN 978-0-313-33404-7 .
- ↑ a b c StanleyS. Sandler StanleyS., Ground Warfare: An International Encyclopedia, Tom 1, s. 270 (ang.).
- ↑ SpencerS. Tucker SpencerS., Priscilla MaryP.M. Roberts Priscilla MaryP.M., Encyclopedia of World War I, t. 1, s. 406-407 (ang.).
- ↑ a b c Spencer C.S.C. Tucker Spencer C.S.C., World War I: A Country-by-Country Guide, s. 220-221 (ang.).
- ↑ SpencerS. Tucker SpencerS., Priscilla MaryP.M. Roberts Priscilla MaryP.M., World War I: A Student Encyclopedia, s. 658-659 (ang.).
- ↑ a b Spencer C.S.C. Tucker Spencer C.S.C., 500 Great Military Leaders, s. 230-231 (ang.).
- ↑ a b c Joseph A.J.A. Biesinger Joseph A.J.A., Germany: A Reference Guide from the Renaissance to the Present, s. 366 (ang.).
- ↑ FachhochschuleF. Potsdam FachhochschuleF., Promotionen honoris causa [online], Archivführer deutsche Kolonialgeschichte [dostęp 2022-12-26] (niem.).
Bibliografia
Linki zewnętrzne
.svg){kind=small}
