Epoletówka

Epoletówka
Diopsittaca nobilis[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Epoletówka zwyczajna (D. nobilis nobilis)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

papugowate

Podrodzina

papugi neotropikalne

Plemię

Arini

Rodzaj

Diopsittaca
Ridgway, 1912

Gatunek

epoletówka

Synonimy
  • Ara nobilis (Linnaeus, 1758)[1]
  • Psittacus nobilis Linnaeus, 1758[2]
Podgatunki
  • D. n. nobilis (Linnaeus, 1758)
  • D. n. cumanensis (Lichtenstein, MHK, 1823)
  • D. n. longipennis Neumann, 1931
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Epoletówka[4], ara epoletowa[5][6], ara czerwonoramienna[6] (Diopsittaca nobilis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), zamieszkujący Amerykę Południową. Jedyny przedstawiciel rodzaju Diopsittaca[4][7]. Jest to najmniejszy gatunek ar[6]. Nie jest zagrożony. Dość pospolity w hodowli[8].

Podgatunki i obszar występowania

Epoletówki jasnodziobe (D. nobilis cumanensis)

Zazwyczaj wyróżnia się 3 podgatunki D. nobilis[7][2]:

  • epoletówka, epoletówka zwyczajna[4] (D. n. nobilis) (Linnaeus, 1758) – wschodnia Wenezuela, region Gujana, północna Brazylia;
  • epoletówka jasnodzioba[4] (D. n. cumanensis) (Lichtenstein, MHK, 1823) – południowa Amazonia;
  • D. n. longipennis Neumann, 1931 – środkowa i południowa Brazylia, północno-wschodnia Boliwia, południowo-wschodnie Peru.

Podgatunki cumanensis i longipennis są niekiedy wydzielane do osobnego gatunku Diopsittaca cumanensis, takie ujęcie systematyczne stosuje m.in. IUCN[3][9][10].

Morfologia

Epoletówka mierzy około 30 cm długości oraz waży od 130 do 170 g. Brak widocznego dymorfizmu płciowego. W upierzeniu dominuje zielony. Czoło jest niebieskie, ramiona czerwone. Oczy są pomarańczowe, a ich otoczenie pozbawione piór oraz jest widoczna biała skóra. Podgatunek nominatywny dziób ma ciemny, a pozostałe podgatunki mają jasną górną część dzioba. Młode są podobne do dorosłych, mają mniej czerwonego na skrzydłach, a czoło jest zielone[8].

Ekologia i zachowanie

Środowisko

Gatunek ten zamieszkuje lasy deszczowe, sawanny, plantacje[6]. Zamieszkuje tereny do 1400 m n.p.m.[8]

Jajo epoletówki z kolekcji muzealnej
Zachowanie, rozród

Ary epoletowe są towarzyskie i ciekawskie[6]. Poza sezonem lęgowym tworzą duże stada, czasami razem z arami żółtolicymi (Orthopsittaca manilatus). Gniazduje w zagłębieniach drzew oraz w nadrzewnych gniazdach termitów. Samica składa tam 2–5 jaj oraz wysiaduje je przez 24 dni[8].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) traktuje epoletówkę jasnodziobą jako oddzielny gatunek Diopsittaca cumanensis. Oba te taksony (D. nobilis i D. cumanensis) posiadają status gatunku najmniejszej troski (LC – Least Concern)[3][9]. Populacja uznawana jest przez BirdLife International za stabilną[3][9]. Zagrożeniem dla epoletówek jest handel dzikimi ptakami[8].

Gatunek ten jest ujęty w II załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[11].

Przypisy

  1. ↑ a b Diopsittaca nobilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Red-shouldered Macaw (Diopsittaca nobilis). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-07-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-09)]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Diopsittaca nobilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2021-06-01). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-30].
  5. ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 112, 1999. 
  6. ↑ a b c d e Ara epoletowa, ara czerwonoramienna [online], www.medianauka.pl [dostęp 2020-07-14] (pol.).
  7. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.1). [dostęp 2022-01-30]. (ang.).
  8. ↑ a b c d e Parrot Encyclopedia [online], World Parrot Trust [dostęp 2020-07-14] (ang.).
  9. ↑ a b c BirdLife International, Diopsittaca cumanensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-07-19] (ang.).
  10. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-01-30].
  11. ↑ Diopsittaca nobilis. [w:] Species+ [on-line]. UNEP-WCMC, CITES Secretariat. [dostęp 2022-01-30]. (ang.).

Linki zewnętrzne