PROFILPELAJAR.COM

Eliza Krasińska
	Elżbieta Franciszka Branicka
	; portret pędzla Franza Xavera Winterhaltera z 1857 roku
	; Branicki Hrabia
Data i miejsce urodzenia	15 stycznia 1820 ; Tomaszpol
Data i miejsce śmierci	15 maja 1876 ; Kraków
Ojciec	Władysław Grzegorz Branicki
Matka	Róża Potocka
Mąż	Zygmunt Krasiński; Ludwik Józef Krasiński
Dzieci	Władysław Wincenty Krasiński; Zygmunt Jerzy Krasiński; Maria Beatrix Raczyńska; Elżbieta Krasińska
	Multimedia w Wikimedia Commons

Elżbieta Franciszka (Eliza) z Branickich Krasińska (ur. 15 stycznia 1820 w Tomaszpolu, zm. 15 maja 1876 w Krakowie^[1]) – polska arystokratka, epistolografka, malarka i rysowniczka amatorka.

Życie prywatne

Była najstarszą z trzech córek Władysława Branickiego z Białej Cerkwi i Róży z Potockich^[2]. Ochrzczona jako Elżbieta Franciszka, na co dzień nazywana była Elizą, ewentualnie Lizą^[3]^[1]. Trzy siostry Branickie Elżbieta, Zofia i Katarzyna otrzymały takie pierwsze imiona jak ich ciotki, córki hetmana – Elżbieta Woroncowa, Zofia Potocka i Katarzyna Sanguszkowa-Potocka^[4].

Dnia 26 lipca 1843 roku w Dreźnie Elżbieta Franciszka Branicka wyszła za mąż za Zygmunta Krasińskiego^[1], z którym miała czworo dzieci: Władysława, Zygmunta, Marię Beatrix (żonę Edwarda Aleksandra Raczyńskiego) oraz Elżbietę^[5]. Po śmierci Zygmunta w lutym 1859 roku, 10 maja 1860 roku, poślubiła Ludwika Krasińskiego^[1]^[6].

Zbeletryzowaną biografię Krasińskiej pod tytułem „W błękitnym kręgu. Opowieść o Elizie z Branickich Krasińskiej i jej środowisku” w 2004 roku wydał Zbigniew Sudolski. Przygotował on również czterotomową edycję wyboru jej korespondencji, która ukazała się w latach 1995–1996 jako „Świadek epoki. Listy Elizy z Branickich Krasińskiej z lat 1835–1876”^[7]. Zachowana epistolografia, licząca ponad 18 tys. stron, obejmuje głównie listy wysyłane do siostry Katarzyny z Branickich Potockiej, ciotki Zofii z Branickich Potockiej oraz kuzynki Aleksandry Potockiej^[8]^[9].

Działalność artystyczna

Malarstwa, od 1847 roku, uczył ją przyjaciel Ary Scheffer^[1]. Pobierała również lekcje u Franza Xavera Winterhaltera^[10] i Eugène'a Delacroix^[11].

Wykonywała głównie wyidealizowane portrety, przeważnie osób z bliskiego otoczenia^[1]. Zachowało się pięć obrazów olejnych przez nią namalowanych^[12]. Jest autorką m.in. trzech portretów Zygmunta Krasińskiego; pierwszy portret olejny wykonany został w 1843 roku i znajdował się w Muzeum Czartoryskich w Krakowie (zaginiony), drugi datowany na rok 1846 (losy nieznane), trzeci portret olejny znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie^[1].

Poza portretami tworzyła obrazy religijne, m.in. na zlecenie kościołów i zakonów. Dla warszawskich szarytek wykonała „Chrystusa najświętsze serce”, a w 1876 roku pracowała nad obrazem dla świątyni opinogórskiej. Dwa obrazy Elizy Krasińskiej o tematyce sakralnej „Pocałunek Judasza” i „Chrystus Pan błogosławiący dzieci” zostały zaprezentowane w Warszawie na Wystawie Krajowej Sztuk Pięknych w 1860 roku^[10].

Elżbieta Franciszka Krasińska wykonywała również malowidła na aksamitnych pokryciach mebli do swojego warsztatu, salonu oraz na wachlarzach. Malowała także wzory na ornaty^[1] oraz rzeźbiła, o czym świadczą informacje zawarte w jej korespondencji, a także zachowane „Popiersie mężczyzny” ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie^[12].

Twórczość

Prócz trzech wymienionych portretów Eliza Krasińska jest autorką następujących prac:

Portret syna Zygmunta – ołówek, kredka, akwarela, gwasz, sygnowany „Heidelberg EK 1848”, Muzeum Narodowe w Warszawie (MNW);
Portret syna Zygmunta – ołówek, akwarela, dawne Muzeum Ordynacji Krasińskich w Warszawie (zaginiony);
dwa portrety pośmiertne córki Elżbiety z 1857 roku;
Portret młodej kobiety w turbanie – Biblioteka Jagiellońska;
Portret Zofii z Potockich Zamoyskiej – ołówek, sygnowany, 1865, Muzeum Romantyzmu w Opinogórze;
Młoda kobieta – kredka, sygnowany, 1865;
Głowa młodej kobiety – kredka, sygnowany;
Portret córki Marii – rysunek;
Portret Adama Krasińskiego – rysunek kredką, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie;
Wschodnia piękność – rysunek kredką, 1863, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie;
Bambocciata – akty dziecięce bawiących się w ogrodników, rysunek ołówkiem, sygnowane „Heidelberg 1847”, Biblioteka Narodowa;
Portret Cieszkowskiego – olej, sygnowany 1855, MNW;
Portret Róży z Lubomirskich Potockiej, olej, sygnowany 1864, MNW;
Portret Anny Potockiej – (kopia obrazu z XVII w.) olej, sygnowany, 1868, MNW;
Portret Konstantego Branickiego – rysunek ołówkiem, MNW;
Portret Władysława Branickiego – akwarela, MNW;
Portret Róży z Potockich Krasińskiej – rysunek ołówkiem, sygnowany, MNW^[13].

Ponadto jest autorką licznych zachowanych studiów portretowych i studiów głów oraz szkicowników pochodzących m.in. z pobytu w Baden-Baden w 1856 roku^[13] i Aix w 1865 roku^[10].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h J. Maurin-Białostocka, J. Derwojed 1986 ↓, s. 243.
↑ T. Zielińska 1997 ↓, s. 44.
↑ A. Łyszkowska 2018 ↓, s. 247, 247 przyp. 1.
↑ T. Zielińska 1998 ↓, s. 36 przyp. 17, 19.
↑ T. Zielińska 1997 ↓, s. 126.
↑ T. Zielińska 1997 ↓, s. 117, 126.
↑ O. Płaszczewska 2012 ↓, s. 217, przyp. 2, 3.
↑ Z. Sudolski 1991−1992 ↓, s. 165.
↑ A. Markuszewska 2010 ↓, s. 66, przyp. 7.
↑ ^a ^b ^c J. Żelazińska 2016 ↓, s. 36.
↑ O. Płaszczewska 2013 ↓, s. 156.
↑ ^a ^b J. Żelazińska 2016 ↓, s. 34.
↑ ^a ^b J. Maurin-Białostocka, J. Derwojed 1986 ↓, s. 244.

Bibliografia

Aldona Łyszkowska: Ojcostwo i macierzyństwo w świetle listów Zygmunta i Elizy Krasińskich. W: Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak (red.): Życie prywatne Polaków w XIX wieku. T. VII: Prywatne światy zamknięte w listach. Łódź – Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2018.
Jolanta Maurin-Białostocka, Janusz Derwojed (red.): Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. T. IV: Kl–La. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, PAN, 1986.
Agnieszka Markuszewska. Metafizyka integracji. Elizy z Branickich Krasińskiej poszukiwanie tożsamości. „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza”. 3 (45), 2010.
Olga Płaszczewska: „Najlepiej jest być sobą”. Doświadczenia czytelnicze Elizy Krasińskiej. W: Małgorzata Sokalska (red.): Wokół Krasińskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2012.
Olga Płaszczewska. Zygmunt Krasiński wobec sztuk pięknych. „Ruch Literacki”. 2 (317), 2013.
Zbigniew Sudolski. Norwid w listach Elizy Krasińskiej. „Studia Norwidiana”. 9-10, 1991-1992.
Teresa Zielińska: Poczet polskich rodów arystokratycznych. Warszawa: 1997.
Teresa Zielińska. Archiwalia dwóch rodów Branickich – herbu Gryf i herbu Korczak. „Miscellanea Historico-Archivistica”. IX, 1998.
Joanna Żelazińska. Domowa sztuka Elizy Krasińskiej. „Spotkania z Zabytkami”. 7-8, 2016.